Filipinler þiddetle ‘yatýrým yapýlýr’ kredi notu istiyor. Notlarý Fitch’in cetvelinde ‘Yatýrým Yapýlýr’ýn bir kademe altýnda. Moody’s ve S&P’de de iki kademe altýnda. Filipinler kalem-defter hesap yapmýþ, diyor ki: Bizim not, olmasý gereken yerden üç-dört kademe altta... Hatta bizim CDS ve diðer göstergeler, Yatýrým Yapýlýr’ýn çok üzerinde fiyatlanmakta. O yüzden bize haksýzlýk yapýlýyor.
Filipinler’in söylediklerine bakýnca, fark ettik ki, Türkiye’nin not konusundaki þikayetlerine benziyor... Not kuruluþlarýnýn hakkaniyete uygun not vermediklerini söylüyorlar. Ama Filipinler de küsüp oturmuyor... Düþük büyüme rakamýnýn notu engellediðini hesaplamýþlar. 2010’da yüzde 8’in hemen altýnda büyümüþler, 2011’de büyüme yüzde 4’ün altýna gerilemiþ. Þimdi Filipinler, dört koldan büyümeyi desteklemeye çalýþýyor. Ne yapýyor?
Altyapý projelerine yüklenecekler, kamu-özel sektör ya da Yap-Ýþlet modeliyle büyük proje yapacaklar. Ayrýca tarýma yükleniyorlar. Tarýma mikrokredi modeli düþünülmekte. Turizm gelirini artýrmak, diðer hedef. Ve de eðitim-saðlýk reformuyla nüfus artýþýný hýzlandýrmak, olanýn da kalitesini yükseltmek amacýndalar. Filipinlerin nüfusu 95 milyon...
Özetle, Yatýrým Yapýlýr not konusu yalnýzca Türkiye’nin derdi deðil. Baþkalarý da ‘bizim not gerçeði göstermiyor’ diyor... Yapýlacak iki þey var: Hem benzer durumdaki ülkelerle dayanýþmaya girip notlar, cetveller konusunda küresel bir adil çözüm süreci baþlatmak... Hem de ekonomik büyüme hedeflerine asýlmak ve notu söke söke alýp, bir daha býrakmamak. Filipinler’in de nüfus artýþý peþinde olmasý, dünyanýn ve ekonominin bir diðer cilvesi.
Aslýnda Çin ve Hindistan’dan öndeyiz
Stratejist Ian Bremmer yeni kitabýnda yazmýþ: -Türkiye’nin kiþi baþýna düþen geliri Çin’in iki katý, Hindistan’ýn da dört katý- ... Bu saptama önemli ve bu gerçeði zaman zaman kendi kendimize tekrarlamamýz gerek. Ekonomik güç yarýþýnda önde sayýlan ülkelerde bile kiþi baþýna düþen gelir, Türkiye’nin altýnda. Yani bu ülkeler þunu bunu üretiyorlar, ama ihracat için üretiyorlar. ‘Pazar’ olarak çekim güçleri yok. Ya da her ürüne pazar olamýyorlar. Kiþi baþýna gelirin hýzlanýp yükselmesi, hem genel ekonomik güç, hem de dýþarýdan bakýnca -kaliteli, nitelikli- ekonomik güç demek. Hindistan ile Çin’e BRIC diyorlar, genel toplamda öndeler. Ama Türkiye de hemen peþlerinde... Kýsa zamanda 1 trilyon dolarlýk ekonomi olmamýz gerekiyor. Bakýn o zaman ne övgüler gelecek.
Krize raðmen hâlâ çekim gücü var
Uzunca bir zaman -Ýrlanda krizini- konuþtuk. Avrupa’da baþý derde giren ilk ülkelerdendi, 2010’da bankalarýný kurtarmak zorunda kaldý, dýþ destek aldý... Batmaktan zor kurtuldu ve sonuçta 500 bin kiþi iþsiz kaldý. Halen iþsizlik oraný yüzde 14... Ancak geçen hafta iki ABD þirketi: Meþhur teknoloji devi Apple ve Mylan Ýlaç, Ýrlanda’daki operasyonlarýna 500’er kiþi daha ekleyeceklerini duyurdular. Apple daha kýsa vadede iþçi alacak. Mylan 2016’ya dek 500 kiþi alacak...
Apple baþlangýçtan beri Ýrlanda’da. Halen yaklaþýk 2.800 kiþi istihdam ediyor. Bu ülkede teknik destek ve online satýþ elemanlarý var. Avrupa, Ortadoðu, Afrika ve Hindistan’a uzanan alaný Apple, Ýrlanda’dan destekliyor. Ýmalat ise Çin-Uzak Asya aðýrlýklý.
Önemli olan ve kýskandýðýmýz durum þu: Ýrlanda öyle bir yabancý sermaye mevzuatý ve altyapýsý kurmuþ ki, kriz de olsa, dünya da yýkýlsa, hem uluslararasý þirketler operasyonlarýný sürdürüyor, hem de gerekiyorsa yeni istihdam yaratýyorlar. Ýrlanda’nýn yabancý yatýrýmcý için önemi, krize raðmen hâlâ var. Þirket oraya bölgesel operasyon merkezi kurmuþ. Küresel satýþ yükselince, yeni istihdam yaratýyor.
Apple’ýn 500 elemaný Ýrlanda’nýn 500 bin iþsizine çare deðil. Hükümet bile 4 yýlda ve en iyi ihtimalle 100 bin iþ yaratmayý umuyor... Ama Apple ya da ilaç þirketi ya da halen Ýrlanda’da çalýþan onlarca büyük küresel þirket hâlâ oradalar... Avrupa’da ‘kriz’ olmakla birlikte, yatýrýmcý dostu ortamý, endüstriyel altyapýyý, iþgücü eðitiminin önemini ýskalamamak gerekiyor. Gerçi Ýrlanda’nýn bu yabancý yatýrým teþviklerini kýskanan ve -haksýz rekabet- iddiasýnda bulunan AB ülkeleri de oldu... Ýrlanda’nýn çektiði yabancý yatýrýmý kapmak isteyen baþka AB ülkeleri var. Zaten yabancý yatýrým, aslanýn aðzýnda. Ancak Ýrlanda’nýn yatýrým dostu ortamý, Türkiye için düþünülmesi gereken bir örnek. Yatýrýmcý yalnýzca Ýngilizce konuþtuðu için Ýrlanda’ya ilgi göstermiyor. Hem o Ýngilizce, aksanlýdýr, alýþýk olmayan zor anlar.
twitter.com/selimatalayny
