Þaþýrmayýn: ABD’de kadýnlar eþ, koca ya da erkek tanýdýklarýndan gayet yaygýn biçimde dayak yiyor. Araþtýrýp yazmadan önce bizim de aklýmýz almamýþtý. Öyleymiþ... Dayak yanýnda, eþ-arkadaþ maskesi altýndaki erkek tarafýndan öldürülen kadýn oraný da bu vesileyle ortaya çýktý: 3 kiþiden biri... Her 3 cinayetten birinde katil, kadýnýn eþi ve arkadaþý... Yani kadýn dayakla canýný kurtarýyorsa, yine iyi.
Olay geçen þubattan kalma... NFL futbol oyuncusu Ray Rice’ýn otel asansöründe kýz arkadaþý Janay’a vurduðu anlaþýlmýþ, otel kamera görüntülerinde, kendinden geçmiþ Janay’in Ray tarafýndan sürüklenerek odaya götürülüþü izlenmiþti. Ray’in ne yaptýðý belliydi, ama hem tepkiler sýnýrlý kaldý, hem de -Janay da ona vurdu- diye olay sulandýrýldý. NFL Ligi Ray’a iki maçlýk göstermelik ceza verdi. Olay unutulmuþken geçen gün asansör içinde olanlarýn görüntüsü çýktý. Karþýlýklý birbirlerine vururken, Ray sert bir yumrukla kadýný sendeletmiþ, baþý asansör korkuluðuna vuran Janay bayýlmýþtý. Ray de kadýný bir eþya gibi odaya atýp dýþarý çýkmýþ, bir daha da yanýna uðramamýþtý.
Dehþet görüntüler ABD’yi hem þoke etti, hem de -Aynýsý bana da oluyor- diyen kadýnlardan imdat patlamasý yaþandý. ABD’de hem eyaletlerde hem de ulusal çapta aile içi þiddet yardýmý vadeden telefon bankalarý var. Günde 500-600 yardým telefonu alan merkeze dayak görüntülerinin yayýlmasýnýn ardýndan gelen telefon sayýsý bini aþtý. Ulusal hattý arayan onbinler var, ama onbinlere yardým edilemiyor. Bu merkezde eleman yetersizliðinden geçen yýl 77 bin çaðrýya cevap verememiþler. Yani dayak yiyen kadýn yardým hattýný arýyor, santral beklemeye alýyor, cevap veren yok. Bu arada bazen de erkekler kadýnlarýn þiddetine uðruyor, ama sayýlar düþük.
Eyaletlerde durum ayný þekilde vahim. Güney Carolina’da 5 milyon nüfus var. Yýlda 36 bin kadýndan þiddet görüyorum yardým edin- telefonu alýnýyor. Günde 100 tane eder. Þiddet, evin mahrem duvarlarý arasýnda kaldýðýndan bu olaylarýn istatistiðini tutmak güç. Amerikalý uzmanlar söylüyor: Ev içi þiddet bildirilmiyor, kayýtlara girmiyor.
Görünen, buzdaðýnýn su üzerindeki kýsmý. 9 milyon nüfuslu New Jersey eyaleti 2011’de 70 bin dayak telefonu almýþ. Günde 200 tane eder. En yeni veri 2011’den... Acaba son 3 yýlda bu sayý azalmýþ mýdýr, artmýþ mýdýr? Haa bir de çocuklar var. Her yýl 3 milyon çocuk evlerinde annelerinin dayak ve fena muamele görüyor. ABD’de 315 milyon nüfus, 115 milyon hane var. Evde þiddete tanýk olan çocuk da örseleniyor. Erkekse, þiddete yönelip gelecekte eþini döven adam oluyor. Genç kýz, kendini seks, uyuþturucu ya da psikolojik sorunlarda boðuyor. Ayrýca, eþini döven baba ya da anne, yüzde 30 ila 60 arasý yüksek bir ihtimalle çocuklarýna da þiddet uyguluyor.
Ray Rice sevgilisini dövdüðünde evli deðillerdi. Arada geçen sürede evlendiler. Þimdi -Kadýn neden bu adamý terk etmedi- diye de tartýþma var. Uzmanlar terk olayýnýn farklý nedenlerle her zaman mümkün olmadýðýný, kadýnýn zincirlerini kýrmasýnýn ABD’de de kolay olmadýðýný söylüyor. Bir de pratik neden varmýþ: Terk eden kadýnýn ABD’de daha büyük þiddete hedef olmasý ve öldürülmesi ihtimali yükseliyor. Olay her boyutuyla ve akýllara durgunluk veren unsurlarý su yüzüne çýkarttý. Mesela kadýn -evliliði kurtarmasý- yönündeki sosyal baský nedeniyle adamdan uzaklaþamýyormuþ. ABD’de -Mahalle Baskýsý- olduðu akýllara gelir mi? Bir de ikiliyi yalandan terapiye yollayýp, sorunun çözüldüðünü sanýyorlar. Sanki modern ABD’yi deðil, -feodal, ataerkil, gelenekçi doðulu tarým toplumunu- anlatýyoruz... (Bu son taným güzel, deðil mi?)
Dayak görüntüsünün ABD’de uyandýrdýðý yanký, bir baþka gerçeði aydýnlattý: Görüntüleri izleyen kadýnlar -Demek sadece ben deðilmiþim- duygusuyla uyandýlar. Çünkü aile içi þiddet kurbanlarý, bu talihsizliðin yalnýzca kendilerine denk geldiðini düþünüp kaderlerine küsüp sessiz kalýrlarmýþ. ABD kadýnýn -kaderi- diye birþey de varmýþ.
Sonuçta yaþasýn görsel medya... Görüntüler Amerikalý kadýnlara yalnýz olmadýklarýný gösterdi. Türkiye’de de benzer acý var mý? Var. Türkiye’de de ev þiddeti ile mücadele etmek öncelik mi? Öncelik... Demek ki Türkiye’de dayakla ve aile içi þiddetle mücadele ederken, Amerikalý kadýnlara da yardým eli uzatabilirsek uzatmamýz, dayanýþmaya girmemiz gerekiyor. Dostluk ve müttefiklik bu zamanlarda da lazým. Aile içi dayaðý her yerde kýnayalým ve her yerde mücadele edelim. Ortak Mücadele zemini de var: ABD’de NATO’da, Türkiye’de, Ortadoðu’da ve Balkanlar’da küresel terörle mücadele ederken, küresel bir dayak terörü olduðunu da unutmamak gerekiyor.
twitter.com/selimatalayny
