Amerikan Hayali: ABD’de basýn özgürlüðü

Bizim ülkemizin insanlarýnýn ne yazýk ki aþamadýðý bir kompleks var. O da insan haklarýnýn Batý kültürü menþeli bir þey olmasý yanýlgýsý ve bunun karþýsýnda duyduðu eziklik. Yýllardýr kültür emperyalizminin kurbaný olan bizler bu mantýkla üretilmiþ bir entelektüel sýnýfýn da baskýsý altýndayýz. Bu hafta sinemalarda gösterilen The Post filmi bu konularý tartýþmak için büyük fýrsat. The Post, 1971 yýlýnda 30 yýla yayýlan ABD hükümetlerinin ve baþkanlarýnýn Vietnam savaþýyla ilgili halkýna nasýl yalan söylediðini anlatan bir ifþanýn hikayesi. Mart 1971’de New York Times muhabiri Neil Sheehan, çok gizli, hükümetin sýrlarýný ortaya döken 7000 sayfalýk bir raporu ele geçirdi. O zamanki ABD Savunma Bakaný Robert McNamara’nýn emriyle aslen 1967’de hazýrlanan belgenin “ABD’nin Vietnam’daki Karar Veriþinin Tarihi, 1945-66” gibi alelade bir baþlýðý vardý. Neil Sheenan gazetesi New York Times’ta belgeleri yayýnladý. Bunun üzerine Baþkan Nixon ve Beyaz Saray haberin durdurulmasý için mahkeme kararý çýkarttýrdý. Washington Post’un sahibi Katharine Graham ve genel yayýn yönetmeni Ben Bradlee ayný belgeleri ele geçirip yayýna devam ettiler. Film bu riskli kararýn verilmesi hikayesini ve daha sonra neler yaþandýðýný da kýsaca anlatýyor. Çünkü bu olaydan sonra Watergate skandalý da patlýyor. Pentagon belgelerinin yayýný sýrasýnda yaþananlar Watergate’de basýnýn elinin daha da güçlü olmasýna sebep oluyor. Filmin görünen yüzü bu. Ve siz bu hikayenin Steven Spielberg versiyonunu seyrettiðinizde “Vay be adamlardaki basýnýn gücüne bak” diyorsunuz. Peki biraz filmde üstü örtülü olarak verilen gerçekleri aralayalým, bakalým gerçekten basýn özgürlüðü sayesinde mi bütün bunlar yaþandý. Herþeyden önce sürekli bize demokrasi meleði olarak yutturulan Kennedy hakkýnda konuþmak gerekiyor. Yayýnlanan Pentagon belgelerinde aslýnda bütün hazýrlýklarýn Kennedy sayesinde baþladýðýný görüyoruz. Kennedy ve diðer baþkanlar görevleri süresince halka yaptýklarý bütün açýklamalarda Vietnam’da savaþa ne kadar karþý olduklarýný söylerken CIA ve Pentagon’a bu savaþýn hazýrlýklarýný yaptýrmýþlar. Bu hazýrlýklar bizim anladýðýmýz ordunun eðitimi artýrmak falan deðil. Vietnam’daki seçimlere müdahale etmek, oradaki muhalif isimlere suikast düzenlemek ve gayri kanuni bir dolu olay. Kýsacasý aslýnda Vietnam Savaþý öncesinde yaþananlarla bizim 15 Temmuz ve öncesinde yaþadýklarýmýzýn benzerliði inanýlmaz. Bütün bu hareket tarzý Kennedy’nin döneminde yaþanmýþ. Biraz tarih bilenler Kennedy’nin Domuzlar Körfezi saldýrýsýný da hatýrlarlar. Küba’ya kendi silahlandýrdýðý Kübalý göçmenleri saldýrtmýþtý. Ýþte ABD’nin demokrasi meleði ve bizim entelektüel sýnýfýnda hiç tartýþmadan, düþünmeden kabullendiði Kennedy’nin gerçek yüzü bu. Peki Pentagon belgeleri niye 1971’de yani Cumhuriyetçi ve insan haklarý ihlali açýsýndan kolay hedef olan Nixon döneminde patladý ve bütün fatura ona çýktý. Niye o belgelerde Kennedy’nin yaptýklarý da ifþa olurken onun üstüne hiç gidilmedi? Washington Post’un genel yayýn yönetmeni Ben Bradlee’nin Kennedy ile yakýn dostluðu filmde de veriliyor aslýnda. Ama sadece filmin sonunda Bradlee “Yakýn dostum Kennedy tarafýndan kandýrýlmýþým” gibi küçük bir günah çýkarma dýþýnda film Demokratlar açýsýndan sus pus. Dikkat edilmesi gereken bir diðer nokta ise Kennedy ve Nixon tezatýnýn yarattýðý politik ortamýn Obama ve Trump arasýndaki ortam ile benzerliði. Hep ayný oyun aslýnda. Ýstermisiniz Obama döneminde yaþanan bütün pislikler Trump gibi kolay harcanacak bir ismin üzerinden skandallarla temizlensin. Ne kadar benzer deðil mi? Gelelim filmde ve hatta filmin basýn bülteninde bile söylenen ABD’deki basýn özgürlüðü yalanýna. ABD’de hele bir hükümet karþýtý haber yapýnda nasýl devlet güvenliðini riske attýðýnz için sizi hain diye hapislerde çürütüyorlar. Normal bir Müslüman ABD vatandaþýnýn insan haklarý o ülkede ne kadar var bakalým mý bir. Bence bakmayalým. Çünkü canýmýz yanar. Bu filmi bir de bu gözle izlemenizi tavsiye ederim.