Bir marketin önünde yarý park halindeki bir kamyonete takýldý gözüm.
Ekmek fabrikasýnýn aracý, þoförü direksiyonda, muhtemeldir ki diðer bir personel de markette ekmekleri teslim ediyor.
Aracýn içi silme ekmek kasasý ve de doðal olarak ekmek dolu. Ekmekler taze…
Aracýn camlarý kapalý, þoför beklemekten sýkýlmýþ, yakmýþ bir sigara…
Araçta tahmini beþ yüz ekmek olsun.
Beþ yüz ekmeðin beþ yüzüne de siniyor þoförün sigarasýnýn dumaný.
Þoför usta, yanýndan geçtim, duramadým ki söyleyeyim ama buradan söyleyeceðim, inþallah okursun.
Sen o sigarayý yakarken arkandaki nimete, beþ yüz tane ekmeðe zehrini, dumanýný bulaþtýrma hakkýný nereden, kimden aldýn?
Bana sordun mu mesela el kadar yavruma yedireceðim ekmeðimi sigara dumanýna bulamak için? Ya diðer dört yüz doksan dokuz ekmeðin sahibine? Dur tahmin edeyim, sormadýn...
Sana sayayým o efkârla üfürdüðün sigara dumanýnda neler var.
Amonyak, arsenik, kadmiyum, formaldehid, aseton, bütan, propylene glycol, terebentin, benzen, kurþun ve nikel…
Bilmeyebilirsin, hangisi ne beladýr, onu da yazayým.
Amonyak: Nikotinin emilim oranýný artýrmak için kullanýlýyor. Amonyak sývý gübrenin de temel maddesi.
Arsenik: Tütün bitkisinde tarým ilacý olarak kullanýlan arsenik, fareleri öldürmek için de kullanýlýyor.
Kadmiyum: Filtrede bulunan ve tütünün asitli topraktan topladýðý metalik bileþen, cep telefonlarýnýn pilinin þarj edilmesinde kullanýlýyor.
Formaldehid: Sigara dumanýnýn ikincil ürünü ve renksiz bir gaz olan formaldehid, ölü vücutlarý mumyalamakta kullanýlýyor.
Aseton: Ojeleri de çýkarmada ve tuvalet temizliðinde kullanýlýyor. Bütan: Sigara yakmaya yardýmcý. Çakmak gazý olarak kullanýlýyor.
Propylene Glycol: Býrakmayý önlemek için sigaralara ekleniyor. Nikotinin beyne ulaþtýrýlmasýný hýzlandýrýyor.
Terebentin: Özellikle mentollü sigaralarda kullanýlan bu yað, boyayý inceltmede ve tahtanýn verniðini soymada kullanýlýyor.
Benzen: Yanan sigaradan çýkan yan ürün olan benzeni tarým ilaçlarýnda ve benzinde bulabilirsiniz.
Hakkýn yok kardeþim, inan hakkýn yok.
Sigara ile çakmaðýn her buluþtuðu yer senin sigara içme özgürlüðünün olduðu yer demek deðil.
Kimse senin sigaranýn zehrine bulanmýþ ekmeði sofrasýna koymak, ailesine yedirmek zorunda deðil.
***
Sadece ekmek kamyonetinin þoförü deðil.
Havaalanýndan çýkýyorsunuz mesela. Bir duman çarpýyor suratýnýza. Neymiþ? Havaalanýnda içmek yasakmýþ da kapýnýn hemen dibinde koro halinde içmek serbestmiþ.
Peki ya sigara içmeyenler? Ya dumanýndan rahatsýz olanlar? Ya çocuklar, bebekler? Ya yaþlýlar?
Sizin o kapýnýn hemen dibinde hazýrladýðýnýz o görünmez sigara dumaný bulutunun içinden geçmek zorunda mýdýr?
Önce þunda anlaþalým.
O elinde tuttuðunuz masum beyaz kaðýda sarýlý tütün gerçekten zararlý.
Sen bunu zaten biliyorsun ama kabul etmek istemiyorsun.
Ama kendi paranla aldýðýn sigarayý içmeni de kimse engelleyemez elbet.
Ama biraz hak, biraz hukuk, biraz hakkaniyet lütfen.
Ýnsanlarý rahatsýz edici bir faaliyet yaparken rahatsýz olur insan genellikle. Sigara içen vatandaþlarýmýz nedense muaf bu rahatsýzlýktan.
Sözüm size, pek hoþlanmasanýz da okuyunuz lütfen;
- Sokakta, açýk havada tüttürmek hoþunuza gidiyor olabilir. Ama açýk hava bile olsa ve henüz açýk havada sigara içmek yasak olmasa bile yanýnýzdan geçen sizin üflediðiniz dumanýn içinden geçmek, o zehri teneffüs etmek zorunda deðil.
- Sigara içecek yer seçerken sadece kapalý alan olup olmamasýna bakmayýn lütfen. O alanda sigara içmeyen insanlar varsa, bekliyorsa ya da geçiyorsa, o dumandan rahatsýz olacak hiç kimse olmamalý siz o sigarayý içerken. Bunu kanun demiyor, karþýnýzdan gelenin ya da yanýnýzda duranýn, sizin üflediðiniz sigara dumanýný ciðerine çekmeme özgürlüðü söylüyor.
- Sigara yakacaðýnýz zaman etrafýnýzda, yanýnýzda, seyir halindeyseniz aracýn içinde o sigarayý yakma iznini etrafýnýzdakilerden almanýz gerek.
- Sigara içmek bir özgürlüktür, haktýr. Ama sigara içmemek de bir haktýr. Ve sizin yumruk atma özgürlüðünüz, karþýnýzdakinin burnunun baþladýðý noktaya kadardýr.
- Sigarayý býrakýn demiyorum dikkat ederseniz. Haddime düþmez. Keyif sizin, kahyasý hemen baþucunuzda. Keþke býraksanýz tabii ama bu yazýnýn konusu o deðil.
- Ama zaten iþimizde, gücümüzde, bu zorlu hayat koþullarýnda sürekli bilerek ya da bilmeyerek baþka insanlarýn hakkýna giriyoruz, bari hiçbir iþe yaramayan, üstüne bir de sizi her geçen gün öldüren sigara illeti yüzünden baþkalarýnýn haklarýna girmeyelim.
- Lütfen bu yazýyý kýzmadan okuyun. Sigara içmeyenler, siz de lütfen sigara içenlere okutun.
