Geçen yýl Aðustos ayýydý sanýyorum. SBS’nin yerine gelmesi muhtemel sistem hakkýnda görüþ almak üzere bir televizyon programýna davet etmiþlerdi. Programda haber spikeri, benim dýþýmdaki diðer konuða, MEB’in yeni yaklaþýmý üzerine, yanlýþ sorulara verilen cevaplarýn doðrularý götürmeyeceði yönünde haberler olduðunu aktardý ve bu konu hakkýnda ne düþündüðünü sordu.
Diðer konuk, MEB’in böyle bir þey yapmasýnýn sakýncalý olacaðýný, ÖSYM’nin yaptýðý gibi, yanlýþlarýn doðrularý götürmesi gerektiðini ifade etti. Bunun üzerine haber spikeri, ayný konuda bana söz verdi.
Ben de yanlýþlarýn doðrularý götürmesi veya götürmemesi konusunda evrensel geçerli bir uygulama olmadýðýný, her iki yaklaþýmýn da dünyada uygulandýðýný bir örnekle anlattým: ABD’de iki farklý üniversite giriþ sýnavý var; SAT’de yanlýþlar doðrularý götürür, ACT’de ise götürmez.
O zamanlar, ÖSYM tarafýndan yapýlan sýnavlardaki soru ve cevaplarý Bilgi Edinme Kanunu kapsamýndan çýkaran yasal düzenlemenin Anayasa Mahkemesi tarafýndan iptali gerçekleþmemiþti. Þayet bugün benzer bir soru bana sorulursa, bu tür konularda bilimsel literatüre bakmanýn veya dünya uygulamalarýný karþýlaþtýrmanýn bir anlamýnýn olmadýðýný çünkü bu ve benzer konulardaki ihtilaflarýn Anayasa Mahkemesi tarafýndan bir þekilde “çözüleceði”nden emin olacaðýmý söylerdim!
Özeti þu: ÖSYM “soru havuzunun oluþturulmasý ile sorularýn gizliliði ve bilimsel ölçme deðerlerinin korunmasý” gerekçesiyle, sorularýn açýklanmasýný istemiyor. ÖSYM’nin isteði doðrultusunda hükümet tarafýndan bir yasa çýkarýlýyor. Böylece, sýnavda sorulan sorularýn %10’u (ÖSYS’de %20’si) sýnavdan sonra ÖSYM’nin internet sayfasýndan yayýnlanýyor. Ayrýca, sýnava giren adaylar isterlerse ÖSYM’den randevu alarak gidip kendi soru kitapçýklarýný inceleyebiliyorlar. Bunlara raðmen, Anayasa Mahkemesi ise 4 Aralýk 2014 günlü son kararýyla bu yasayý iptal ediyor.
Doðrusu kararýn gerekçesini okumadan, bir deðerlendirme yapmak istemezdim. Ancak ortada yayýmlanmýþ bir gerekçe yok! Karar henüz Resmi Gazete’de yayýmlanmýþ da deðil. Mahkemenin web sayfasýnda konuya iliþkin çok kýsa bir karar duyurusu var. Elimizde bir hukuk manifestosu falan da -þimdilik- yok. Karar, bir “tweet” kývamýnda yani 140 karakterden birazcýk uzun...
Bu köþedeki yazýlarýmda ve konuya iliþkin katýldýðým televizyon programlarýnda geniþçe açýklamaya çalýþtýðým için kýsaca ifade etmek isterim: ÖSYM’nin sorularý hemen açýklamamasý, dünyadaki ölçme ve deðerlendirme alanýndaki lider kurumlarýn uygulamalarýyla uyumludur. Dünyada yaygýn uygulanan SAT, TOEFL, GRE, GMAT (Amerika) ile IELTS (Ýngiltere-Avustralya) gibi sýnavlarýn tamamýnda sorular, sýnavdan hemen sonra açýklanmaz; ancak uzun yýllar kullanýldýktan sonra yani “emekli” olduktan sonra açýklanýr. ÖSYM’nin aldýðý kararda teknik açýdan þaþýlacak bir þey yok.
Ancak, vatandaþlarýn yasa ve ÖSYM’nin uygulamalarý hakkýnda yaygýn kuþkularý varsa þayet, bunu gidermek de ÖSYM ile birlikte hükümete düþer. Sözgelimi, daha önce önerdiðim üzere, örneðin TUS sorularýnda bir yanlýþlýk olup olmadýðýna iliþkin kuþkular varsa, o zaman sorularý hazýrlayan ekibin dýþýnda ve gizliliðe riayet edecek bir bilimsel komisyon kurulur, bu komisyon sorularý inceler. Bildiðim kadarý ile ÖSYM buna hazýrdýr. Bu ve benzeri çözümler, mümkündür ve artýrýlabilir. Hatta yürütme, toplumsal talepleri dikkate alarak, yasada deðiþiklikler yapabilir.
Peki, diyeceksiniz ki, “Bu meselede Anayasa Mahkemesinin ne iþi var?”
Bilmiyorum. Bildiðim, kararlarýn gerekçeleriyle birlikte yayýmlanmalarý gerektiði!
Yine diyeceksiniz ki, Anayasa Mahkemesi konuya evrensel hak ve özgürlükler açýsýndan yaklaþmýþ olabilir. Keþke öyle olsa...
Gerçi, öyle olmuþ olsa, Anayasa Mahkemesi’nin þunu bilmesi beklenirdi: Çoktan seçmeli testlerin dünyada en geliþmiþ olduðu ülke olan ABD’de ve baþka ülkelerde sorularýn açýklanmamasý, hak ve özgürlüklerin kýsýtlanmasý olarak deðerlendirilmiyor.
Ha bu arada, baþtaki tartýþmaya dönecek olursam, þayet yanlýþlarýn doðrularý götüreceði içtihadýný kabul edersek, o zaman üzülerek ifade etmek gerekir ki, Anayasa Mahkemesi’nin öyle yanlýþlarý var ki bütün doðrularýný götürüyor.
