Pazar günleri bu sütunda yazdýðým eðitim yazýlarýmda çok sýk vurguladýðým bir konu da meslek okullarýnýn sanayi sonrasý toplumlarda büyük ölçüde anlamlarýný yitirdiði, beceri kazandýrma sürecinin yaklaþýk tümüyle firma içine dahil olacaðý, devlete ya da özel kesime düþen görevin ise gençlere çok temel bilgiler vermek, mesela analitik bakýþ kazandýrmak, yabancý dil öðretmek olacaðý idi.< span class="text11">
Ýddiam önümüzdeki dönemde, on ya da on beþ sene içinde, tüm meslek okullarýnýn kapanacaðý yönünde.
Okul, lise meslek yüksekokulu bünyesinde gerçekleþen mesleki bilgi verme sürecinin olaðanüstü bir ivme kazanmýþ, muhtemelen daha da kazanacak olan teknolojik geliþmeyi izlemesi mümkün deðil, bugün meslek okullarýnýn kazandýrdýðý (!) beceri ile piyasanýn talep ettiði beceri arasýnda çok önemli bir zaman dilim farký mevcut, bu açýk önümüzdeki dönemlerde daha da artacak, meslek okulu mezunu genç piyasaya çýktýðý zaman öðrendiklerinin, beceri birikiminin cilalý taþ devri teknolojisi gibi olduðunu görecek.
Ýtiraf etmek gerekir, ben bu noktaya, bu kanaate biraz üretim biçimlerini izleyerek, düþünerek, biraz da istihdam piyasasýný inceleyerek geldim ama bu görüþümün üniversite, meslek yüksekokullarý çevrelerinde pek popüler olmadýðý kesin.
28 Eylül Cuma günkü Fransa’nýn, Avrupa’nýn en prestijli gazetesi Le Monde’un birinci sahifesinde “Mesleki bakaloryalarýn acýklý hikayesi” baþlýklý bir yazý yayýnlandý; ne yalan söyleyeyim, senelerdir dile getirmeye çalýþtýðým bir konunun tüm çýplaklýðýyla Fransa’da Le Monde’a birinci sahife haberi olmuþ olmasý gururumu okþamadý deðil ama ayný zamanda bu diplomalara bel baðlayan gençlerin durumu da canýmý acýttý.
Fransa’da bakalorya adý verilen bir lise bitirme derecesi var, muhtemelen bizde, eskiden uygulanmýþ olan “olgunluk” aþamasýna tekabül ediyor, üniversiteye girmek için ön þart.
Fransa’da 1985 senesine kadar bakalorya derecesi klasik üniversite öðretimi görmek isteyenlerden istenen bir derece idi; bu derecenin de türleri var ama ortak payda klasik üniversite öðretiminin amaçlanmasý idi.
1985 senesinde dönemin çok sýký cumhuriyetçi Milli Eðitim Bakaný Jean-Pierre Chevènement klasik üniversiter öðretimi amaçlayan bakalorya derecelerinin yanýna bir de mesleki bakalorya adý verilen yeni bir kategori eklemiþ idi; Jean Pierre Chevènement siyasi çizgi ve üslup olarak bizim Mümtaz Soysal Hoca’ya benzetilir, çok da yanlýþ bir benzetme deðildir, Fransa’da milli egemenlikçilerin baþýdýr.
Önceleri, diyelim bir-iki sene öncesine kadar, mesleki bakaloryayla ilgili iþler eski Bakan’ýn istediði gibi gitmiþ, lise mezunlarý (mesleki bakalorya) ya hemen iþe girmiþler ya da bu bakalorya tipi üzerine iki sene daha mesleki öðretim görüp öyle piyasaya atýlmýþlar, aralarýndan çok azý bu bakaloryaya dayalý olarak klasik üniversite öðretimi görmek istemiþ.
Ancak, son senelerde iþler deðiþmeye baþlamýþ; mesleki bakalorya derecesi ile piyasada iþ bulmak zorlaþmýþ, bu derece sahipleri arasýnda iþsizlik yükselmiþ, bu tip bakalorya ile klasik üniversite öðretimi, mesela hukuk, siyaset bilimi, týp, vs. öðretimi görmek isteyenlerin sayýsý artmýþ ama genel bakalorya derecesi sahipleri de onlarýn önünü týkamýþ.
Le Monde gazetesinin “Mesleki bakaloryalarýn acýklý hikayesi” baþlýklý haberinin özeti bu.
Mesleki bakalorya sahibi fransýz gençlerin son senelerde neden zorlandýðýný görmek için küresel üretimde yaþanan dönüþümü iyi anlamak lazým.
Bu yaþanan sýkýntýyý konjonktürel ekonomik krize baðlamak tümüyle yanlýþ sonuçlar verebilir zira bu bakýþ açýsýnýn getireceði sonuç krizin bitmesiyle beraber mesleki bakalorya sahiplerine güzel günlerin döneceðidir.
Oysa, durum pek öyle deðildir; sanayi toplumlarý için dizayn edilmiþ mesleki öðretim konseptini bilgi toplumlarý için yeniden dizayn etmek de olanaksýzdýr, zira yeni üretim teknolojilerine “okul” kavramýnýn yetiþmesi imkansýzdýr, yapýlmasý gereken genel öðretim ile bir temel kazandýrýlmýþ gençlere beceri kazandýrma sürecinin firmalara býrakýlmasýdýr, nasýl bir beceri gerekeceðini ancak ve ancak firmalarýn kendisi bilecektir.
Anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul, zurna az.
twitter.com/KarakasEser
