Medya denince herkesin aklýna bir sürü þey geliyordur farklý farklý. Kimisi için haber, kimi için televizyon, internet, sosyal medya vs. Benim aklýma açýkçasý ‘medya’ denince son zamanlarda ‘çocuklarým’ geliyor. Onlarýn yerinde olmak ister miydim, istemez miydim, bilemedim. Onlar dijital yerli. Gözlerini medya ile açtý, dijital dünyaya doðdular. Öncesi yok. Bir batýnda televizyon, bilgisayar, akýllý cihaz ve benzerleri ile etraflarý sarýldý. Hele ufak olaný yok mu, baþlýktaki kelimeler onun daðarcýðýndan iþte. Sadece çocuk deðil, genç-yetiþkin dediðimiz grup da bu ekranlarýn içinde. Nerden baksanýz 30 milyonluk bir nüfus.
Medya Okur Yazarlýðý
Onlar adýna, bir baba olarak ‘korumacý’ davranýþ sergilemek istemiyorum, zira bunu doðru bir yöntem olarak görmüyorum, ama farkýna varmasý gereken þeyler olduðu da gerçek. ‘Medya’ içine herþeyi alarak giderek büyüyor. Gelenekselden dijitale çýð gibi büyüyor. Nükleer diyelim. Televizyon seyreden çocuk bir müddet sonra, internete giriyor, oradan tablete, biraz sosyal medya (çocuklar Facebook, görece gençler Twitter), film, çizgi film, (teenage) dizileri, internette oyun filan derken, bakmýþsýn hem ‘tüketmiþ’, hem ‘tükenmiþ.’ Dersten çok daha fazla vakti medya ile tüketiyor en nihayetinde. En muteber haber sitelerinde bile ansýzýn karþýlaþtýðýnýz, hatta oyun sitelerinde bile görülebilen yetiþkin içerikleri, þiddet unsurlarý, geleneðe/ahlaka aykýrý paylaþýmlar, ýrkçýlýk, bir süzgeçten geçirilmeyen ticarileþtirme, denetimden uzak reklamlar vs çocuðun zihnine, bilinçaltýna mesaj bombardýmaný. Diðer taraftan yadsýyamayacaðým olumlu taraflarý çok fazla. Görüþü bakýþý geniþletiyor, farkýndalýðý artýrýyor, kalýba sokmuyor, yaratýcýlýk damarýný geliþtiriyor, estetik ve biliþsel donaným kazandýrýyor, muhakemeyi saðlýyor, eleþtirel bakýþý dinamik hale getiriyor, söylenenin aksine asosyalleþtirmiyor, katýlýmý artýrýyor. Madalyonun bu tarafý daha önemli ve her iki tarafý da düþünerek çocuklar/gençler için medya okur yazarlýðý büyük önem arz ediyor. Endüstrinin bu tarafý çok parlak ve bunun bir sýnýrý da yok. Ýþte tam da bu noktada, ‘Medya Okur Yazarlýðý’ imdada yetiþiyor.
Mustafa Ruhi Þirin Bey öncülüðündeki Çocuk Vakfý, RTÜK ve Milli Eðitim Bakanlýðýmýz bu konuda olumlu adýmlar atýyor. Kasýmda bir konferans, okullarda seçmeli ders gibi aksiyonlar bu konuda herkese, baþta çocuklara farkýndalýk kazandýracak. Dijitalin yerlileri, medya okur yazarlýðý diplomasýyla ‘bilgelik’ derecesi alacak.
Medya okur yazarý olunca ne olur?
Çocuk, medyanýn ‘kurgu (fantezi) ve reel dünya’ arasýndaki çizgisini doðru þekilde okuyabilir. Dünyayý, olaylarý, olgularý kendi bakýþ açýlarýna göre sunan her bir medya unsuruna karþý bir duruþ kazanýr. Her bir çocuk/genç ayný zamanda medyanýn bir parçasý olacak bir kazanýma sahip olur. Toplumdaki rolü ve kimliðini anlar, onu yaþar, dayatýlaný deðil. Demokrasi, insan haklarý, din, siyaset, ideoloji ve deðerler konusunda farklý þeyler söyleyen medya unsurlarýný süzgeçten geçirecek kadar farkýnda olur. Eleþtirir, yazar, çizer, yaratýcý olur, kavramlarý ve teknikleri öðrenir, endüstrinin doðru bir çarký olur. Medya pompalamasýnýn dayattýðý bireycilik ile toplumsal düþünme korelasyonunu saðlar. Kültüründen kopmadan farklýlýklarýn da bilincinde olur. Kendini ifade noktasýnda kendi medyasýnýn patron olur. Manipüle edilemez, istismar edilemez, gerekirse ikna edilemez. Ýþte bunun için bu medyayý okuma yazma çok hassas bir nokta.
Tabii bunu çocuk tek baþýna yapmayacak ve medya ile ‘tek baþýna’ kalmayacak. ‘Okul, öðretmen ve veli’ üçlüsü medya okur yazarlýðý konusunda ‘el birliði’ verecek. Özellikle anne ve babalar, korumacý kimlikten örnekliðe enkarne olacak. Öz bakým deðil mesele, kaliteli zaman geçirme. Medya sahipleri ve mensuplarý, tüm faaliyetlerinde ‘çocuk’ hassasiyetine sahip olacak. Özellikle dijital platformda sadece denetim deðil, ‘entertainment’ unsurlarý da es geçilmeyecek. Bu yerliler görselden, hareketten, anlýk hýzlardan anlýyor. Eh, yeni yýl için kurumsal sosyal sorumluluk projesi için de cevap vermiþ olduk.
Bazý þeylere karþýyým
‘Renkli merdivenlere’ karþýyým. Yani renklilik filan güzel, ama bunun dayatmasý, þehre farklý yansýtýlmasý ne ola ki!
