2011 yýlýnýn ilk dört ayýnda Türkiye 6,4 milyon cep telefonu ithal etti, yaklaþýk 1,3 milyar dolar para ödedi. Ayný dönemde, ihracatta 5. sýrada yer alan Gaziantep’in toplam ihracatý 1,4 milyar dolar oldu. Yani koca þehrin dört aylýk ihracatý ancak telefon paramýza yetti. 2001 krizinde IMF’den taksitler halinde gelen 10 milyar dolarla ekonomi çarklarýna döndüren ülke 2007’den 2011 sonuna kadar cep telefonuna yaklaþýk 13,5 milyar dolar para ödedi. Bir baþka rakam, Türkiye 1985-2009 yýllarý arasýnda özelleþtirmelerden toplam 39 milyar dolar gelir elde etti. 4 yýlda telefona ödediðimiz para bunun üçte birinden fazla. Ulaþtýrma Denizcilik ve Haberleþme Bakaný Binali Yýldýrým’ýn iPhone 5 almak için yurt dýþýnda kuyruða girenlere dair eleþtirisini bu rakamlarla deðerlendirmek gerek.
***
Adýna ister refah toplumu deyin ister tüketim toplumu fark etmez, lüksün giderek kutsandýðý bir dünyada yaþýyoruz. Cep telefonu iletiþim aracý olmaktan çýktý, statü sembolü oldu. Tek taþ pýrlantasý olmayan aþk, aþktan sayýlmýyor artýk neredeyse... Araba fiyatýna, daire fiyatýna satýlan kol saatleri var ya, hemen hepsinin taklidi var. Komik olan, o taklitler de ithal, Ýtalya’dan geliyor, yaklaþýk 100 dolara satýlýyorlar. Kadýn çantasýnda gerçek ürünler için çok para ödeniyor ya, çakma olanlar da ya Çin’den geliyor ya da kýsýtlý olarak Türkiye’de üretiliyor. Amerikan malý çocuk odasý mobilyasý 30 bin dolar, Modoko’ya git, belki daha iyisini 10’da bir fiyata satýyorlar. Ama marka giyip, marka tüketince daha deðerli oluyormuþ gibi hissettiriyor sistem insana.
***
Uzak bir diyardan, hem çok zengin bir yerden,Ýsviçre’den,ithalat ve lüks çýlgýnlýðýna karþý alýnan önlemi anlatayým size. Ülkede trafiðe çýkan 4x4 araç sayýsýnda patlama yaþanýnca yetkililer hemen harekete geçtiler. Evi þehir dýþýnda olan yani gerçekten ihtiyacý olanlar için vergiyi sabit tutup, hava atmak için asfalta jiple çýkanlara inanýlmaz bir vergi yükü çýkardýlar.
Türkiye’de de lüks araç vergisi yüksek ama sonuç deðiþmiyor. Hoþ klasik iktisat teoremlerinin açýklayamadýðý baþka þeyler de var. Mesela akaryakýt ürünlerine zam gelen ülkelerde trafik rahatlar ama biz de tam aksi oluyor.
Sonuçta tüketirken tükeniyoruz...
***
Cep telefonuyla baþladýk öyle bitirelim. Ýster peþin al, ister 24 ay taksitle, fark etmez, elindeki cihazýn ömrü bitmeden, hatta cihaz eskimeden, yeni modeli almak ihtiyaçla açýklanamaz. Ýtiraf edelim, bunu gösteriþ için yapýyoruz. Peki gösteriþ için bu kadar para ödenir mi? Galiba ilk öðrenmemiz gereken þey taþýdýðý telefonun kimseyi daha deðerli kýlmadýðý...
