Anayasamýzýn 50'nci maddesinde dinlenmek anayasal bir hak olarak hüküm altýnda alýnmýþtýr.
Diðer bir deyiþle, "Dinlenmek, çalýþanlarýn hakkýdýr."
Ara dinlenmesi hem iþçinin dinlenmesi hem de çalýþmanýn saðlýklý ve verimli sürdürülebilmesi için açýsýndan oldukça önemli bir haktýr.
Gün içerisinde iþ saatlerinin bir kýsmýnda iþçilerin yemek ihtiyacý, dinlenme ihtiyacý gibi temel gereksinimlerini karþýlayabilmeleri açýsýndan önem arz etmektedir.
Ara dinlenmesi, günlük çalýþma süresinin ortalama bir zamanýnda o yerin gelenekleri ve iþin gereðine göre ayarlanmak suretiyle çalýþanlara verilen dilenme süresi olarak tanýmlanýr.
Ara Dinlenme Süreleri
4857 sayýlý Ýþ Kanunu madde 68'de ara dinlenme süreleri düzenlenmiþ olup;
· 4 saat veya daha kýsa süreli iþlerde 15 dakika,
· 4 saatten fazla ve 7,5 saate kadar (7,5 saat dâhil) süreli iþlerde 30 dakika,
· 7,5 saatten fazla süreli iþlerde 1 saat, ara dinlenmesi verilir.
Bu dinlenme süreleri en az olup aralýksýz olarak verilir.
Kanun ile belirlenen ara dinlenme süreleri, iþ gününde uygulanmasý gereken en az süreyi ifade etmektedir.
Diðer bir anlatýmla, iþçi lehine olacak þekilde ara dinlenme süreleri arttýrýlabilir.
Ýþçilere Duyuru
Günlük çalýþmanýn baþlama ve bitiþ saatleri ile dinlenme saatleri iþyerlerinde iþçilere uygun araçlarla duyurulmalýdýr. Ýþveren, iþçilerin çalýþma süreleri ile ara dinlenme sürelerini uygun araçlarla belgelemek zorundadýr.
Ara dinlenme süresinin verilmemesinin yaptýrýmlarýndan biri idari para cezasýdýr. Eðer iþveren iþyerinde ara dinlenmesi uygulamazsa 2024 yýlý için 14.739 TL idari para cezasý ile karþýlaþacaktýr.
Diðer yandan ara dinlenme sürelerinin uygulanmamasý iþçi açýsýndan çalýþma þartlarýnýn uygulanmamasý anlamýna geldiðinden iþçiye haklý nedenle fesih imkaný verecektir.
Ara dinlenme süreleri çalýþma süresinden sayýlmamaktadýr.
Diðer bir ifadeyle günlük çalýþma süresi tespit edilirken ara dinlenmede geçen süreler düþülerek fiili çalýþma süresine ulaþýlmalýdýr.
Çalýþma Süresi
Ýþ Kanunu uyarýnca haftalýk normal çalýþma süresi 45 saattir. Eðer bir iþyerinde 45 saatlik süre haftanýn 6 günü çalýþýlarak dolduruluyorsa günde 7,5 saat fiili çalýþma yapýldýðý anlamýna gelir.
Örneðin, iþyerinde 08:30 – 17:00 saatleri arasýnda çalýþýlýyorsa ve 12:00 – 13:00 saatleri arasýnda ara dinlenmesi uygulanýyorsa, bu iþyerinde fiilen 7,5 saat çalýþýyor demektir.
Çünkü 08:30 – 17:00 saatleri arasýndaki 8,5 saatlik sürenin içerisinde 1 saatlik ara dinlenmesi bulunmaktadýr. Bu iþyerinde haftanýn 6 günü ayný þekilde çalýþýlýyorsa haftada 45 saat çalýþma yapýlacak olup fazla çalýþma gündeme gelmeyecektir.
Ayný örnekte eðer iþyerinde ara dinlenmesi uygulanmasaydý iþyerinde haftalýk 51 saat çalýþýlmýþ olacaðýndan 6 saatlik fazla çalýþma gündeme gelecekti.
Sonuç olarak iþçilerin dinlenme haklarý hem de iþverenlerin ek yaptýrýmlar ile karþýlaþmamalarý bakýmýndan ara dinlenme sürelerine dikkat edilmesi gerekmektedir. Hem iþin sürdürülebilirliði hem de iþçinin saðlýðý açýsýndan ara dinlenme süreleri göz ardý edilmemelidir.
