Ýþ Mahkemeleri Kanunu ile birlikte iþçi ve iþveren arasýnda yaþanan anlaþmazlýklarda dava þartý olarak zorunlu arabuluculuk dönemi baþlamýþtýr. Arabuluculuk faaliyeti sonunda taraflarýn anlaþýp anlaþamadýklarý hususunu bir tutanak ile belgelendireceklerdir.
Arabuluculuk tutanaðýnda yer alan boþta geçen süreye ait ücretle ilgili Sosyal Güvenlik Kurumu’na yapýlacak bildirimlerin belirsiz kaldýðý görülmektedir.
7036 sayýlý Kanun’da arabuluculukla ilgili hükümler ayrýntýlý olarak düzenlenmesine raðmen, iþe iadesine yönelik olarak anlaþýlmasý halinde son tutanakta yer verilen boþta geçen süreye ait ücretin SGK’ya ne þekilde iþlem yapýlacaðýna yer verilmemiþtir.
Sosyal Güvenlik Kurumu tarafýndan yapýlan 28/02/2019 tarih ve E.3381987 Sayýlý genel yazý ile iþ akdi feshedilen ve feshin geçersiz olduðu iddiasý ile arabulucuya baþvuran sigortalý ile iþveren ve arabulucu tarafýndan imzalanan Hukuk Uyuþmazlýklarýnda Dava Þartý Arabuluculuk Anlaþma Belgesinde, iþçinin iþe baþlatýlmamasý hususunda taraflarýn anlaþmasý halinde, iþ akdinin fesih tarihinin arabuluculuk belgesinin imzalandýðý tarih mi yoksa sigortalýnýn iþten çýkýþ tarihi mi olacaðý hususu açýklýða kavuþturulmuþtur.
Sosyal Güvenlik Kurumu, konuyla ilgili tereddütleri gidermek açýsýndan 28/02/2019 tarih ve E.3381987 Sayýlý Genel Yazýda;
Sosyal Güvenlik Kurumu açýsýndan, uyuþmazlýðýn arabuluculuk süreci sonucunda anlaþma ile sona ermesi durumunda, taraflar ve avukatlarý ile arabulucunun birlikte imzaladýklarý anlaþma belgesinin icra edilebilirlik þerhi aranmaksýzýn ilam niteliðinde belge sayýlmasý gerektiðinden, imzalanan arabuluculuk anlaþma tutanaðýnýn mahkeme kararý niteliðinde sayýlarak SGK iþ ve iþlemlerinde mahkeme ilamý vasfýnda kabul edilerek iþlem yapýlmaktadýr.
Ýþ hukuku açýsýndan ise, arabuluculuk faaliyeti sonunda taraflarýn, iþçinin iþe baþlatýlmasý konusunda anlaþmalarý hâlinde;
a) Ýþe baþlatma tarihini,
b) Boþta geçen süre ücreti ve diðer haklarýn parasal miktarýný,
c) Ýþçinin iþe baþlatýlmamasý durumunda iþe baþlatmama tazminatýnýn parasal miktarýný belirlemeleri zorunludur.
Aksi takdirde anlaþma saðlanamamýþ sayýlmakta ve son tutanak buna göre düzenlenmektedir. Ýþçinin kararlaþtýrýlan tarihte iþe baþlamamasý hâlinde fesih geçerli hâle gelir ve iþveren sadece bunun hukuki sonuçlarý ile sorumlu olur.
Arabuluculuk faaliyeti sonunda iþçinin iþe baþlatýlmamasý hususunda taraflarýn anlaþmaya varmasý halinde fesih geçerli hale gelecek ve iþveren sadece bunun hukuki sonuçlarýyla sorumlu olacaktýr.
Dolayýsýyla, SGK genel yazýsýna göre; iþçinin iþ sözleþmesinin fesih tarihi iþverence iþçinin iþten çýkartýldýðý tarih olduðundan ve iþçiye iþe baþlatmama tazminatý ile en çok dört aya kadar doðmuþ bulunan ücret ve diðer haklarýnýn ödenmesi söz konusu olmayacaðýndan, iþ akdinin feshinden sonraki süre için iþverenin Sosyal Güvenlik Kurumuna aylýk prim ve hizmet belgesi/muhtasar ve prim hizmet beyannamesi verme yükümlülüðü bulunmamaktadýr.
Ancak 7036 sayýlý Ýþ Mahkemeleri Kanununa göre, iþçilerle iþverenler arasýnda hizmet akdinden, toplu iþ sözleþmesinden veya Ýþ Kanununa dayanan her türlü hak iddialarýndan doðan hukuk uyuþmazlýklarýnýn kesin olarak çözüme baðlanmasý görev ve yetkisi iþ mahkemelerinde olduðundan, arabuluculuk belgesinin imzalandýðý tarihten sonra iþ akdinin feshinin geçersiz olduðuna dair mahkeme tarafýndan karar verilmesi halinde, her ne kadar arabuluculuk sözleþmesinde farklý bir karar alýnmýþ olsa bile geçersiz sebeple yapýlan feshin sonuçlarýna göre iþlem yapýlacaktýr.
