Ýþ Mahkemeleri Kanunu Tasarýsý'na göre, bireysel veya toplu iþ sözleþmesine dayanan iþçi alacaðý ile iþe iade talebiyle açýlacak davalarda, dava açmadan önce arabuluculuða baþvurma dava þartý yapýlarak, zorunlu hale getirilmektedir. Bu sebeple, söz konusu talepler için arabulucuya baþvurmadan doðrudan iþ mahkemesine açýlan davalar usulden reddedilecektir.
Ýþte gündemdeki bu konu ile ilgili özellikli sorular ve cevaplarý:
1-Maddi imkaný olmayan iþçi ne yapacak?
Ýþten çýkarýlmýþ ve maddi imkaný olmayan iþçi, arabuluculuk ücretini nasýl karþýlayacak? Devlet ödeyecek mi? Bu sorularýn cevabý tasarýdavar. Evet, arabuluculuk ücretini karþýlamak için maddi yardýma ihtiyaç duyan iþçiler, arabuluculuk bürosunun bulunduðu yerdeki sulh hukuk mahkemesine baþvurarak adli yardýmdan faydalanabilecektir.
2-Kýdem tazminatýnda zaman aþýmý nasýl uygulanacak?
Kýdem tazminatýnda dava açma zaman aþýmý on yýl iken, tasarýya göre beþ yýla iniyor. Bu tasarý yasalaþmadan önce iþten çýkarýlmýþ olanlara, örneðin bu yeni yasa uygulamaya girmeden yedi yýl önce iþten çýkarýlmýþ olan iþçilerin dava açma süreleri ne olacak?
Tasarýya göre; beþ yýllýk zamanaþýmý süresine iliþkin hüküm, tasarýnýn yasalaþýp yürürlüðe girdiði tarihten sonra sona eren iþ sözleþmelerinden kaynaklanan tazminatlarhakkýnda uygulanacaktýr.
Tasarý yasalaþýp yürürlüðünden önce iþ sözleþmesi feshedilenler, deðiþiklikten önceki hükümlere tabi olmaya devam ederek, eskisi gibi on yýllýk zaman aþýmý uygulamasýna tabi olacaklar. Ancak, on yýllýk zamanaþýmý süresinin henüz dolmamýþ kýsmýnýn beþ yýldan uzun olmasý durumunda, zaman aþýmý için kalan süre beþ yýl olarak uygulanacaktýr.
3-Ýþe baþlatmama tazminatýnda uygulama nasýl olacak?
Halen uygulamada iþe iade kararý veren mahkeme boþta geçen süreye iliþkin alacak (ücret ve diðer haklar) ile iþe baþlatmama tazminatýný ay esaslý olarak belirlemektedir. Bunun sonucu olarak iþe iade kararýna dayanarak iþe baþlamak isteyen iþçinin iþe baþlatýlmamasý durumunda, kararda ay esaslý olarak belirlenen alacak ve tazminatýn tahsili için ikinci bir dava açmasý gerekmektedir.
Ýþçi bakýmýndan sorunlu olan bu durumun önüne geçmek amacýyla mahkemenin belirtilen alacak ve tazminatýn parasal olarak belirlemesi yasa tasarýsýnda öngörülmekte ve iþe baþlatýlmama durumunda kararda yazan parasal miktarýn tahsili için doðrudan icra takibine geçilebilmesine imkan tanýnmaktadýr. Düzenleme ile alacak ve tazminatýn tahsili için iþçi ikinci bir dava açmak zorunda kalmayacaktýr. Yasa tasarýsýnda arabuluculuk faaliyeti sonunda taraflarýn, iþçinin iþe baþlatýlmasý konusunda anlaþmalarý hali detaylý olarak düzenlenmektedir. Bu durumda taraflar; iþe baþlatma tarihini, ücret ve diðer haklarýn parasal miktarýný ve iþçinin iþe baþlatýlmamasý durumunda tazminatýn parasal miktarýný da belirlemek zorundadýr. Aksi takdirde anlaþma saðlanamamýþ sayýlacak ve son tutanak buna göre düzenlenecektir.
