Bu iki kelimeyi muhtemelen gün geçtikçe daha fazla duyacaksýnýz. Bazý bilim insanlarý, yanlýþ gýdalarý tercih eden insanlarýn gizli açlýk sebebiyle yetersiz vitamin aldýðýný söylüyor. Gizli açlýðýn dünyaya maliyeti ise tam 3 trilyon dolar!
Geçtiðimiz günlerde Almanya’da düzenlenen 3. Uluslararasý Gizli Açlýk Kongresi’niiçin Shuttutgart’daydým. ‘2015 Sonrasý Gündem ve Sürdürülebilir Kalkýnma Hedefleri: Bugün neredeyiz’ temasýyla düzenlenen kongrede, niteliksiz beslenme durumunda, mikro besin öðelerinin yetersiz alýmýyla oluþan ‘Gizli Açlýk’ konusunun küresel boyutu konuþuldu. Peki nedir gizli açlýk?
Gizli Açlýk, az geliþmiþ ve geliþmekte olan ülkelerde sýk görülen küresel bir beslenme sorunu. Gizli açlýk, henüz Afrika’daki açlýðý bitiremeden insanlýk tarihine geçmiþ oldu. Uzmanlar ‘doydum’ diyerek sofradan kalkan, öðün atlamayan birçok insanýn bile yanlýþ gýdalar tercih ettiði için yanlýþ beslendiðini iddia ediyor. Kongrede gördüðüm bu konudaki veri akýþýnýn yeterli olmadýðý.
Analizler için web tabanlý testler ve cep telefonu uygulamalarý hazýrlanmýþ. Bu uygulamar sayesinde tüketilen veya hiç tüketilmeyen yiyecekler tespit ediliyor. Ýnsanlarýn gönüllü katýlýmý genel olarak Avrupa, ABD ve Ýngiltere ile sýnýrlý. Bizlerin uygulamalarý indirme ve testlere katýlma imkanýmýz yok. Diðer taraftan kongrede kullanýlan dünya genelindeki ifadeler aklýmý karýþtýrmadý desem yalan olur.
Türkiye’den tek güvenilir uygulama
Kongreye Türkiye’den tek katýlýmcý kurum Sabri Ülker Vakfý’ydý. Vakýf Genel Müdürü Begüm Mutuþ, Sabri Ülker Vakfý Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tanju Besler, Hohenheim Üniversitesi Beslenme Bölümü Baþkaný Prof. Hans Konrad Biesalski, Uluslararasý Yaþam Bilimleri Ensitüsü Direktörü Diana Banati’nin katýldýðý basýn toplantýsýnda, Sabri Ülker Vakfý’nýn ‘Dengeli Beslenme Testi’ adýyla Türkiye’yedeki uygulamasýndan haberdar olduk. Begüm Mutuþ, Türkiye’nin beslenme alýþkanlýklarýný belirlemek üzere dijital uygulamalara aðýrlýk verileceðini belirtti.
Çinko eksikliðinde liste baþýyýz
Dünya Saðlýk Örgütü (WHO), Türkiye’yi de çinko yetersizliðinin görüldüðü Mýsýr, Ýran, Irak, Hindistan, Çin, Pakistan gibi ülkelerin baþýnda gösteriyor.
Ülkemizde beslenme sorunlarý ve metabolik hastalýklara baðlý ölüm oraný yüzde yüzde 5,1’e ulaþmýþ durumda. Türkiye Nüfus ve Saðlýk Araþtýrmasý 2013 sonuçlarýna göre, 5 yaþ altý her 10 çocuktan 1’i bodur kalýrken; yine 5 yaþ ve altý çocuklarýn yüzde 4.1’inde aþýrý zayýflýk sorunu yaþanýyor. Sanýrým yemek yerken ne yediðimizi tekrar tekrar gözden geçirmek, mideyi þiþirmekten çok vücudumuza gerekli vitamini ve minareli taþýyan besinleri tercih etmemiz hayati bir mesele. Her zaman söylediðim gibi; yediklerimizin içeriðini mutlaka bilmeliyiz. Markalar annemiz deðil. Genetik yapýmýz elbette çok önemli ama saðlýðýmýz yemek yeme tercihlerimizle doðrudan ilgili.
Sonuçlara göre Türkiye’de
- Her 10 kiþiden sadece 3’ü her gün meyve tüketme alýþkanlýðýna sahip.
-Her 4 kiþiden yalnýzca 1’i, günde 1 defa çið veya piþmiþ sebze tüketiyor.
- Bireylerin yalnýzca yüzde 17’si günde 1 kez tam tahýllý ekmek tüketiyor.
- Haftada 1 saatten az fiziksel aktivite yapanlarýn oraný yüzde 53,5.
- Bireylerin yalnýzcayüzde 19’u haftada 1-3 saat ve üzeri fiziksel aktivite yapýyor.
Sabri Ülker Vakfý’ndan ‘Dengeli Beslenme Testi’
Sabri Ülker Vakfý’nýn geliþtirdiði bu testi þu ana kadar binin üzerinde kiþi cevaplamýþ. Vakýf web sitesinden rahatlýkla ulaþýlabilen testi bu yazýyý yazmadan hemen önce ben de yaptým. Testin kullanýmý rahat. Ancak içecek bölümündeki cevaplarda ‘hiç içmiyorum’ tercihi bulunmuyor. Hiç içmediðim meyve suyu ve Türk kahvesi için ‘Nadiren’ sekmesini týklamak zorunda kaldým. Ayrýca granül kahvenin ayrý tutulmamasý ve ‘Ne kadar su içiyorsunuz’ sorusunun yer almamasý da anlayamadýðým bir durum. Sonuç olarak testin biraz daha incelikli hale gelmesi gerektiðini düþünüyorum. Saðlýk sorununuz, alerjiniz yoksa ve cevaplarýnýz testte mevcutsa, tamam. Peki ya benim gibi bazý gýdalara (süt gibi) alerjiniz varsa ve bazý cevaplar þýklarda yoksa ne olacak? Belki de dünyadaki tüm testleri kiþilere göre özelleþtirmek gerekiyor? Bu konuyu uzmanlara býrakalým.
