Hem 7 Haziran hem de 1 Kasým seçimlerinin favori konularýndan biri olan asgari ücret artýþýnýn gerçekleþme ihtimali piyasalarda deprem etkisi yarattý.
Özellikle tüm seçim politikasýný asgari ücrete endeksleyen muhalefetin önerilerine seçim sürecinde eleþtirel yaklaþmayan bazý kesimlerin, bugün asgari ücretin 1.300 TL’ye yükseltilmesini eleþtirdikleri görülüyor.
Esasen asgari ücret, saðduyu ile yaklaþýlmasý gereken, hem çalýþanlarýn hem iþverenlerin hem de devletin etkilendiði bir tutardýr. Asgari ücret seviyesinde yapýlmasý öngörülen yaklaþýk yüzde 29.20 oranýndaki artýþ, sadece asgari ücretle çalýþanlarý etkilemeyecek, bordrolu çalýþan tüm kesimler ile tüm iþverenleri de etkileyecektir. Diðer çalýþanlarýn da yüksek zam beklentisi olacaktýr. Bu da ücretler genel dengesini bozucu etkide bulunacaktýr.
AK Parti seçim beyannamesindeki 1.300 TL’lik seçim vaadi, diðer vaatler ile karþýlaþtýrýldýðýnda, en makul ve en kabul edilebilir tutarýn hükümet tarafýndan teklif edildiði aþikardýr.
Asgari ücretin artýrýlmasýnýn sadece en düþük ücret olan asgari ücreti deðil, ayný zamanda asgari ücretin bir miktar üzerinde ücret alan diðer kesimleri de domino etkisiyle etkileyebilmesi muhtemeldir. Bugün, vergi, sigorta primi, kýdem tazminatý gibi yasal maliyetler ile 2.000 lirayý geçecek olan asgari ücret maliyetinin çoðu iþvereni zorlayacaðý da açýktýr.
Asgari ücretin etkileyeceði kalemlerden birisi de kýdem tazminatýdýr. Asgari ücret 1.273,50 TL iken, 5 yýl çalýþan bir iþçinin kýdem tazminatý 5x1.273,5=6.367,50 TL olarak hesaplanacaktýr. Ancak 1/1/2016 tarihinden itibaren asgari ücretli bir iþçiye ödenecek 5 yýllýk kýdem tazminatý 5x1.645,80=8.229 TL olarak hesaplanacaktýr. Görüldüðü üzere asgari ücret farký, kýdem tazminatýný da bu örnek için 1.861,50 TL olacaktýr.
Yine sosyal güvenlik mevzuatýna iliþkin idari para cezalarý, asgari ücret ile iliþkilendirildiðinden, idari para cezalarýnda yaklaþýk yüzde 30 artýþ meydana gelecektir.
Türkiye’de ücret üzerinden kesilen vergiler ve sosyal güvenlik primlerinin iþçi ve iþveren payý toplamý, net ücrete oranlandýðýnda oldukça yüksek tutardadýr. Tüm ücretlilerin dolaylý yoldan vergilendirilmesi yani, ücretin harcanmasý esnasýnda KDV, ÖTV gibi vergilerin de ödeniyor olmasý, ücret üzerindeki vergi yükünü çok daha yüksek tutarda arttýrmaktadýr.
Sosyal güvenlik prim oranlarýnýn yüksek olmasý, iþçilere ödenen ücretin tam olarak SGK’na bildirilmemesine neden olmakta, piyasada haksýz rekabet ortaya çýkmaktadýr. Devlet açýsýndan ise vergi ve sigorta prim kaybý yaþanmaktadýr. Çalýþanlar açýsýndan emeklilikte ve saðlýkta hak kaybý yaþamaktadýr.
Belirtilen yönde alýnacak tedbirler ile bir taraftan firmalarýn eþit koþullarda rekabet etmesi ve yabancý yatýrýmcýlarýn ülkemizi tercih etmesi saðlanacak; diðer taraftan iþverenler üzerindeki yükün bir nebze hafifletilmesi ile istihdamýn artmasý, sanayinin geliþmesi ve çalýþanlarýn refah düzeyinin artmasýna katký saðlanacaktýr.
Asgari ücret tartýþmalarýnda AK Parti ne yapmalý?
Öncelikle iþveren maliyetini düþürmeye yönelik çabalar sarf edilmelidir. Ücretlilerin vergilendirilmesinde esas alýnan vergi dilim sayýlarý arttýrýlmalý ve dilimler arasýndaki aralýðýn açýlmasý yoluna gidilmelidir.
Ýþçilere ayni yardým yerine nakdi ödeme yapýlmasý halinde, yapýlan ödemeler sosyal yardým iþlevini korumaktadýr. Bu sebeple iþverenlerin, çalýþanlarý yararýna saðladýðý; yol yardýmý, yemek yardýmý, konut yardýmý, giyim yardýmý, eðitim bursu, aile yardýmý, çocuk yardýmý gibi sosyal içerikli nakdi ödemeler, prime tabi tutulmamalý ya da en azýndan önemli oranda indirim konusu yapýlabilmelidir.
Ýþverenlerce çalýþanlara yapýlan ayni yardýmlarýn, vergiden muaf tutulmasý saðlanmalýdýr. SGK primleri ile vergisini düzenli olarak ödeyen iþverenlere teþvik saðlanmalý, saðlanan teþvikler artýrýlmalýdýr.
Özellikle beþ puanlýk prim teþvikine benzer þartlarda yararlanýlma oraný yüksek olacak yeni teþviklerin yürürlüðe koyulmasý gerekmektedir.
Özetlemek gerekirse;
- Ücretlilerin vergilendirilmesinde esas alýnan vergi dilim sayýlarý arttýrýlmalý ve dilimler arasýndaki aralýðýn açýlmasý yoluna gidilmelidir,
- Ýþsizlik sigortasýnda iþveren payýnýn yüzde 2’den yüzde 1’e indirilmesi,
- Ücretlerden Alýnan Damga Vergisinin kaldýrýlmasý,
- Ayni yardýmlar, sigorta priminden muaf tutulmalýdýr.
- Kýsa Vadeli Sigorta Kolu Priminin yüzde 2’den yüzde 1’e indirilmesi,
- SGK Beþ Puan Prim Teþviki benzer, farklý bir teþvik verilmesi, ile iþveren maliyetlerinin sürdürülebilir olmasý mümkün olacaktýr.
