Bir süredir ekonomi gündeminin en önemli konusunu asgari ücrete zam konusu meþgul ediyor. Seçim sürecine siyasi partilerin asgari ücret vaatleri damga vurmuþtu.
Adeta açýk artýrmaya çýkan asgari ücrette, AK Parti’nin seçim beyannamesinde vaat ettiði 1.300 TL net ücretin gerçekleþeceðini söyleyebiliriz.
Özellikle, Sayýn Cumhurbaþkanýmýzýn Baþbakanlýðý döneminde baþlayan ve AK Parti Genel Baþkaný ve Baþbakanýmýz Sayýn Ahmet Davutoðlu döneminde de devam ettirilen, dar gelirli ve muhtaç kesimlerin, çalýþanlarýn, emeklilerin korunmasýna yönelik ciddi çalýþmalar yapýlmýþtýr. Bu kapsamda asgari ücret artýþýnýn da iþçi ve iþveren tarafýný ortak bir noktada buluþturacaðýný ümit ediyorum.
Asgari ücretin bir anda yaklaþýk yüzde 30 civarýnda artacak olmasýnýn, buna baðlý olarak baþta SGK taban ve tavan tutarý olmak üzere bir çok parametrenin deðiþecek olmasýnýn iþ dünyasýna ciddi bir tedirginliðe neden olduðunu görmekteyiz. Baþta Türk-Ýþ, Hak-Ýþ ve DÝSK olmak üzere iþçi sendikalarý da asgari ücret artýþýný yakýndan izliyor.
Esasen, ücretler üzerindeki vergi ve sigorta primi yükünün yüksek olduðu ve bunun da iþ dünyasýnýn rekabetini zorlaþtýrdýðýný söylemek mümkündür. Kaldý ki, çalýþanlar açýsýndan bakýldýðýnda da hem kazanýrken, doðrudan vergiler ile Gelir ve Damga Vergisi ödenmesi, hem de harcarken, KDV, ÖTV gibi dolaylý vergilerin ödenmesi nedeniyle ciddi anlamda sýkýntýlara neden olduðu bilinen bir gerçek.
Normal þartlarda seçim vaatleri arasýnda yer almamýþ olsaydý halen brüt 1.273,50 TL olan asgari ücret 2016 Ocak ayýndan itibaren yaklaþýk yüzde 11 civarýnda artarak brüt 1.413 TL olarak belirlenecekti. Bu durumda da 2016 yýlý için net asgari ücret yaklaþýk 1.100 TL civarýnda olacaktý. Ancak Ak Parti beyannamesinde açýkladýðý gibi asgari ücretin 1.300 TL’ye çýkarýlmasý konusunda kararlý görünüyor.
SGK’ya yarayacak
Aralýk ayý sonuna kadar Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafýndan yapýlacak deðerlendirmeyle yeni dönemde asgari ücret mevcut yasal kriterlere göre hesaplandýðýnda brüt 1.645 TL olacak. Bu durumda da, iþçinin eline, AGÝ dahil 1.300 TL geçmekle birlikte, yasal kesintiler toplamý yaklaþýk 630 TL olarak hesaplanacak. Asgari ücretli bir iþçinin iþverene maliyeti de, beþ puanlýk SGK prim teþviki uygulandýðý halde dahi 1.933 TL olmaktadýr. Asgari ücret üzerinden kýdem tazminatý yükü dahil edildiðinde ise bu tutar 2.070 TL’ye yükselmektedir.
Asgari ücrette yapýlacak deðiþiklik SGK tavanýný 8.277,90 TL’den 10.697,70 TL’ye çýkardýðýnda yüksek ücretli iþçilerin maliyeti de artacak ve SGK bu anlamda gelirini artýracak. Ayrýca brüt ücretle çalýþanlar için de net ücrette düþüþ olacak. Bu husus gözden kaçýrýlmamalýdýr.
Diðer bir deyiþle asgari ücrete yapýlacak artýþ sonrasý mevcut yasal kesintiler üzerinden hesaplama yapýldýðýnda SGK gelirlerinde de yüzde 30 civarýnda bir artýþ olacak.
Domino etkisi
Konunun önemli detaylarýndan birisini de daha önce bu köþeden yazdýðýmýz üzere; asgari ücrete yapýlacak yüzde 30 oranýnda zammýn 1.000 TL ila 1.500 TL aralýðýnda net ücret alan çalýþanlar yönünden domino etkisi ile ücretler genel dengesinin bozulmasý oluþturmaktadýr.
Diðer bir deyiþle düz iþçiye 1.000 TL, ustabaþý veya daha vasýflý iþçiye 1.300-1.400 TL ücret ödeyen iþverenlerin asgari ücret zammý sonrasýnda asgari ücretin 1.5 katýna yakýn ücret alan çalýþanlarýndan da ayný oranda artýþ beklemeleri oluþturmaktadýr. Böylece asgari ücretli 1.300 TL ile çalýþýrken vasýflý çalýþanlar da 1600-1700 TL ücret beklentisi içinde olacaklar.
Ýþveren tarafý tüm bu maliyetleri karþýlayamayacaðýný ve çözüm bulunmasýný istiyor. TOBB Baþkaný Rifat Hisarcýklýoðlu ve ÝTO Baþkaný Ýbrahim Çaðlar’ýn açýklamalarý iþ dünyasýnýn beklentilerini ifade ediyor. Ýþte bir yandan iþçi kardeþlerimizin cebine daha fazla para girebilmesi, öbür yandan da iþverenlerin kaldýramayacaklarý bir yük altýnda ezilmemeleri için ortak bir noktada buluþulmasý ve maliyetlerin iþveren-devlet formülüyle paylaþýlmasý gerekmektedir.
Ücret maliyeti nasýl düþürülür?
Ücret maliyetinin düþürülmesi için birkaç nokta bulunmaktadýr. Bunlardan birincisi Asgari Geçim Ýndirimin Bakanlar Kurulu Kararýyla tüm çalýþanlar için artýrýlmasýdýr. Bakanlar Kurulu, indirim konusu yapýlacak toplam tutarýn asgarî ücretin yýllýk brüt tutarýný aþmamasý þartýyla asgarî geçim indirimi oranlarýný artýrmaya veya kanunî oranýna kadar indirmeye yetkili olduðundan, alýnacak bir kararla tüm çalýþanlarýn asgari geçim indirimleri en üst sýnýrdan hesaplanabilecektir. Böylece asgari ücretin maliyeti düþürülmüþ olacaktýr. Bu þekilde bir yöntem belirlendiðinde, sadece asgari geçim indirimleri tüm çalýþanlar için üst sýnýrdan hesaplandýðý takdirde, 1.300.-TL net asgari ücretin brüt tutarý 1.543,20 TL olacaktýr.
Asgari geçim indirimi ise tüm çalýþanlar için 196,76 TL olacak, net ücret ise 1.103,25 TL olacaktýr. AGÝ ile birlikte iþçinin eline geçen ücret toplamý 1.300,01 TL olacaktýr.
Yine ikinci olarak hükümet programýnda da yer verildiði üzere, ücretlerden alýnan damga vergisi de kaldýrýldýðý takdirde ciddi bir yük azalmýþ olacaktýr. Damga vergisinin günümüz þartlarýnda kaldýrýlmasýnýn doðru olacaðýný düþünenlerdenim. Mutlaka bu konuda ciddi bir reform yapýlmalýdýr. Asgari ücrete tekabül eden gelirden gelir vergisi alýnmamasý, ücretlerden damga vergisi kesilmemesi dýþýnda, üçüncü olarak SGK iþçi sigorta priminin yüzde 14’ten yüzde 11’e düþürülmesi suretiyle iþçinin net ücreti arttýrýlacaðý gibi, iþveren kýsa vadeli sigorta kollarý prim oranýnýn yüzde 2’den yüzde 1’e düþülmesi ve yine iþsizlik sigortasý primi iþveren payýnýn da yüzde 2’den yüzde 1’e düþürülmesi suretiyle maliyetlerin makul seviyelere çekilmesi mümkün olacaktýr.
Ayrýca çalýþanlara iþverenler tarafýndan ayni veya nakdi saðlanan yol yardýmý, yemek yardýmý, konut yardýmý, giyim yardýmý, eðitim bursu, aile yardýmý, çocuk yardýmý, gýda paketi (Ramazan Yardýmý/Kumanyasý) gibi sosyal yardýmlardan da gelir vergisi ve/veya SGK primi alýnmadýðý takdirde çalýþanlara bir nefes alma fýrsatý verilmiþ olacaktýr.
Uzun vadede bakýldýðýnda ise ücretlilerin vergilendirilmesinde esas alýnan vergi dilim sayýlarý arttýrýlmalý ve dilimler arasýndaki aralýðýn açýlmasý yoluna gidilmelidir. Özellikle beþ puanlýk SGK prim teþvikine benzer þekilde, vergisini düzenli ödeyen ve vergi borcu olmayan iþverenlere de beþ puanlýk Kurumlar Vergisi indirimi teþviki getirilmelidir.
