Ýnsan iliþkilerinde “Zor kiþilik” olarak adlandýrýlacak kiþiliklerden biri de aþýrý içekapanýk / içedönük insanlar. Bu kiþileri zor yapan þey iyi veya kötü insan olmak deðil. Ýnsan iliþkilerinde karþýlýklý zorluk yaþamaktan dolayý. Yoksa bir kiþi içekapanýk olup, çok iyi ve deðerli bir kiþi olabilir. Ýçedönük olmak bir kiþinin insan oluþunu tam olarak tanýmlamaz. Bir insan içedönük iken dürüst, sadýk ve sorumluluk sahibi olabilir. Hatta aþýrý olmadýðý zaman biraz içedönük olmanýn bir çok avantajý da olabilir.
Aþýrý içekapanýklýk halinin psikiyatri / psikolojideki kavram karþýlýðý “Þizoid kiþilik” þeklinde. Þizoid kiþiliðin iki temel kiþilik örüntüsü vardýr. Birincisi, “Baþkalarýyla yakýn sosyal baðlar kurmaya ilgisiz” olmaktýr. Ýkincisi ise, “Duygularýn üretimi ve ifade edilmesinin az olmasý” þeklindedir.
Baþkalarýyla yakýn sosyal baðlar kurmaya ilgisizlik” kendi baþýna yaþýyor görüntüsü verecek kadar tek baþýna olmayý yeðleme halini gösterir. Þizoid kiþiler, yalnýz aktivitelerde bulunmayý yeðlerler. Örneðin bilgisayar baþýnda saatlerce teknik konular üzerinde çalýþýp bu halden sýkýlmayabilirler. Tek kiþilik aktivitelerden hoþlanýyor görünürler. Az sayýda arkadaþlarý vardýr. Baþkalarýyla birlikte olmayý aramazlar hatta baþkalarýyla iliþki kurmayý yorucu bulurlar. Tatminlerini kendi iç dünyalarýnda yaþadýklarýnda bulurlar. Oldukça az konuþma eðiliminde olurlar. Sosyal ortamlarda sýkýlýp, uzaklaþma eðiliminde olabilirler.
Duygularýn ileti ve ifadelerinin az olmasý, kiþinin sanki duygularýnýn yokmuþ gibi davranmasýdýr. Duygularýn üretiminde ve baþkalarýnýn duygularýna eþlik etmede azlýk vardýr. Sanki baþkalarýnýn ilgi, iltifat ve eleþtirilerine ilgisiz gibi görünürler. Ortalamada acý, sevinç yaþanan durumlarda sanki bu duygularý yaþamýyor gibi görünürler.
Aþýrý içe kapanýk eþ ile yaþamak
Þizoid kiþilik özelliklerine sahip kiþi, bulunduðu halden pek þikayetçi deðildir. Bulunduðu hal bir içsel rahatsýzlýk hali yaþatmaz. Bu kiþiler baþkalarýyla iliþkiler sürecinde zorluk yaþarlar. En önemli zorluk ise eþ iliþkisinde yaþanýr. Çünkü, eþ iliþkisi dayanýþma gerektirdiði kadar psikolojik yakýnlýk ve duygusal paylaþým gerektirir. Ýçekapanýk kiþiler eþlerin psikolojik ihtiyaçlarýný karþýlamada zorluk yaþayabilirler.
Aþýrý içekapanýk eþlerin; az konuþma, az muhabbet etme, az aktivitede bulunma, yalnýz kalmayý yeðleme gibi özellikleri evliliklerinde sorun yaþayabilir. Kendilerine benzeyen eþlerle bu hal daha az sorun olurken, daha dýþa dönük eþlerle sorun daha fazla olabilir.
Ýçedönük eþi kabullenmek
Ýçedönük eþleri deðiþtirip dýþadönük kiþiler yapmaya çalýþmak nafile bir çaba. Eþin bu haline kabullenip, kýsmi somut davranýþ deðiþiklikleri talep etmek daha gerçekçi. Ýyi ve güvene dayalý bir iliþki kurulduðunda içedönük eþler, ev dýþý sosyal aktivitelere ilgili hale gelebilir. Bu tür aktivitelere çok içten katýlmasalar bile, eþ ve çocuklarýnýn ihtiyacýnýn bu olduðunu kavradýklarýnda, gönüllü katýlým saðlayabilirler. Ama aþýrý içedönük eþleri onlarýn yapabileceklerinden fazla sosyalliðe zorlamak, çatýþma yaratmaktan baþka iþe yaramaz.
Aþýrý içedönük bir eþi duygu bombardýmanýna tutmamak ve ondan yoðun bir duygusallýk beklememek gerekli. Duygu ifadelerindeki azlýk onun sizi önemsemediði veya deðerli bulmadýðý anlamýna gelmez. Eðer onu kabullenir, onu suçlamaz iseniz zaman içinde duygu ifadelerinde kýsmý bir artýþ oluþabilir.
