"AYM-Yargýtay" gerginliði devam ederken TBMM'de, Atalay hakkýndaki karar okundu. Ve Atalay'ýn vekilliði düþtü. Meselenin siyasi yönündeki tartýþma alevlendi. Bu konudaki eleþtiriler bir yana, durumun hukuk açýsýndan fotoðrafýný doðru okumak gerekiyor kanýmca...
Sorun ne?
Yargýtay, Anayasa'nýn 14. maddesinin belirgin olduðunu, Atalay'ýn yargýlanýp ceza aldýðý suçun "terör suçu" olduðunu, bu durumda 14.maddede ifadesini bulan "... devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüðünü bozmayý ve insan haklarýna dayanan demokratik ve lâik Cumhuriyeti ortadan kaldýrmayý amaçlayan faaliyetler" kapsamýnda kaldýðýný söylüyor. Hatýrlayalým, Atalay Gezi Kalkýþmasý sebebiyle yargýlanmýþtý. Ceza aldýðý suç TCK'da þöyle tanýmlanmýþtýr: "Cebir ve þiddet kullanarak Türkiye Cumhuriyeti Hükûmetini ortadan kaldýrmaya veya görevlerini yapmasýný kýsmen veya tamamen engellemeye teþebbüs etmek..."
Anayasa Mahkemesi þöyle diyor: "Anayasa'nýn 14. maddesinin üçüncü fýkrasýnda 'Bu hükümlere aykýrý faaliyette bulunanlar hakkýnda uygulanacak müeyyideler, kanunla düzenlenir' hükmüne yer verilmiþtir. Kanun koyucu ceza kanunlarýnda birçok suç tipini düzenlemiþ olmasýna karþýn bu suç tiplerinden hangilerinin Anayasa'nýn 14. maddesi kapsamýnda olduðu TBMM iradesinin ürünü olan bir kanun ile belirlenmiþ deðildir..."
TBMM'nin yorumu
Bir kimsenin vekilliðinin düþürülmesi konusu Anayasa'da ifadesini bulan hususlara göre mümkündür. Bunlar zaten sýnýrlý sayýdadýr. Atalay'ýn vekilliðinin düþürülmesine konu olan hususu þu üç unsuru gerektiriyor: i) Suçun Anayasanýn 14. maddesinde sayýlan durumlarla ilgili olmasý, ii) Suçun soruþturmasýna seçimden önce baþlanýlmýþ olmasý, iii) Yetkili makamýn, durumu hemen ve doðrudan doðruya TBMM'ye bildirmesi. Bunlardan son ikisi konusunda tereddüt hasýl deðil. Ancak birincisi hakkýnda AYM'nin yorumu ile Yargýtay'ýn yorumu arasýnda fark var... Sürecin iþleyiþinde de bir sorun yok. Anayasa'ya göre bir kimse bu þekilde bir ceza alýrsa ve bu karar TBMM Genel Kurulunda okununca vekillik düþer. Bir oylama olmaz. Meclis Baþkanlýðýnýn iradesinin bu yönüyle Yargýtay'ýn görüþü ile paralel olduðu çok açýk... Bir oylama olsaydý da durumun deðiþmeyeceði Meclis aritmetiði ile ortada... Hatta Atalay'ýn tahliyesi saðlanmýþ, yemin etmiþ olsaydý da TBMM; kesinleþen Yargýtay kararý ile ayný süreci iþletecekti... Bu çok net!
Çözüm ne?
Bu konuda AYM bir yol gösteriyor aslýnda ve kararýnda hiçbir zaman Atalay "fail deðildir", "terör suçu iþlememiþtir" gibi bir vurguda bulunmuyor. Bu konudaki Yargýtay tespitine katýlýyor aslýnda. Katýlmadýðý tek nokta "seçme ve seçilme hakkýna" muðlaklýk nedeniyle müdahale edildiði yönünde. Ve AYM kararlarýnda "inatla" Anayasa 14. maddedeki bir kýsýtlamanýn yasal düzenleme ile mümkün olduðunu söylüyor. O zaman -öncesine yürüyüp yürümeyeceði konusu ayrý bir tartýþma olsa da- "Anayasa'nýn 14. Maddesinin 1. Fýkrasý Kapmasýna Giren Suçlarýn Tespiti Hakkýnda Kanun" çýkarýlmasý halinde sorunun bundan sonra devam etmemesi için gereklilik arz ediyor. Bu iki açýdan önemli: Birinci Anayasa Mahkemesinin bu konudaki tutumunu ve tutarlýlýðýnýn görülmesi; ikincisi ise Yargýtay'ýn -katýldýðým yaklaþýmýnýn- kanuni altlýk bulmasý açýsýndan...
Olasý durumlar
Bahse konu suçun vasýf ve mahiyeti, hiçbir ülkede kiþinin vekillik yetkilerini kullanmasýna izin vermez. Yaþanan süreç yüzleþmeye neden oldu: Anayasa'nýn sorunlu yönü, bireysel baþvuru sisteminin mahiyeti, yasamanýn "yorum" kabiliyetinin gerekli olup olmadýðý konularý vb... Þimdi bizi bekleyen yeni tartýþmalarýn baþlýklarý þunlar olacak sanýrým: 1. Vekilliðin düþürülmesine itiraz sonucu AYM'nin vereceði karar, 2. Vekilliðin düþürülmesine dair verilen kararýn reddi halinde bireysel baþvuru yapýlmasý ve verilecek karar, 3. Ve nihayet yakýn zamanda konunun AÝHM'ye taþýnmasý durumu... Bu konuyu daha çok konuþacaðýz, öyle görünüyor... Düþme kararýnýn kesinleþmesi konusunda bakalým AYM, TBMM iþlemine nasýl müdahil olacak?
