Ýþten ayrýlan veya iþten çýkarýlan çalýþanýn, iþ sözleþmesinin feshinin ardýndan belli bir süre sonra yeniden ayný iþverene baðlý olarak tekrar iþe alýnmasý durumunun, deneme süresine ve yýllýk izin hakkýna etkilerini ele alacaðýz.
1-Deneme süresi
Ýþveren ve iþçinin iþ sözleþmesine bir deneme kaydý koymalarý halinde, bunun süresi en çok iki ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iþ sözleþmeleriyle dört aya kadar uzatýlabilir. Deneme süresi içinde taraflar iþ sözleþmesini bildirim süresine gerek olmaksýzýn ve tazminatsýz feshedebilir.
Peki, iþçinin deneme süreli iþ sözleþmesi ile çalýþmýþ olduðu iþyerinden ayrýlýp, bir süre sonra tekrar ayný iþ yerinde çalýþmasý söz konusu olursa, iþveren ikinci defa deneme süresi koþulunu ileri sürebilir mi?
Medeni Kanunu’nun 2. maddesinde yer alan “Herkes, haklarýný kullanýrken ve borçlarýný yerine getirirken dürüstlük kurallarýna uymak zorundadýr. Bir hakkýn açýkça kötüye kullanýlmasýný hukuk düzeni korumaz” hükmü gereðince, iþverenin iþçiyi deneme süresine tabi tutma hakkýný iyi niyet çerçevesinde kullanmasý gerekir.
Bu itibarla, geçerli bir neden olmadýkça ayný iþçinin, ayný iþyerinde ikinci kez deneme süresine tabi tutulmasý kaydý iþ sözleþmesine konmamalýdýr.
Ancak, eski iþçinin, iþ yerinde iþ teknolojisi deðiþtikten sonra tekrar iþe alýnmasý veya ayný iþyerinde eski pozisyonundan farklý bir görev için iþe alýnmasý gibi, iþçinin ikinci kez deneme süresine tabi tutulmasýný haklý kýlacak sebeplerin mevcudiyeti durumunda, iþveren iþçiyi tekrar deneme süresine tabi tutabilir.
2-Yýllýk izin
Ýþçinin iþ sözleþmesinin feshinin ardýndan belli bir süre sonra ayný iþveren tarafýndan tekrar iþe alýnmasý halinde, önceki çalýþma dönemindeki çalýþma süreleri yýllýk izine hak kazanma açýsýndan dikkate alýnýr mý? Bu soruya Yargýtay þu þekilde cevap vermektedir;
"Önceki çalýþma döneminde izin kullandýrýlmak veya fesihte karþýlýðý ödenmek suretiyle tasfiye edilmeyen çalýþma süreleri, ayný iþverenin bir ya da deðiþik iþyerlerindeki çalýþmalara eklenir. Ýþçinin aralýklý olarak ayný iþverene ait iþyerinde çalýþmasý halinde, önceki dönemin kýdem tazminatý ödenerek feshedilmiþ olmasý, izin yönünden sürelerin birleþtirilmesine engel oluþturmaz. Yine, önceki çalýþýlan sürede bir yýlý doldurmadýðý için izne hak kazanýlmayan süreler de, iþçinin ayný iþverene ait iþyeri ya da iþyerlerindeki sonraki çalýþmalarýna eklenerek yýllýk izin hakký belirlenmelidir. Yýllýk izin, özde bir dinlenme hakký olup, aralýklý çalýþmalarda önceki dönem zamanaþýmýna uðramaz." (Y.9HD. 5.3.2015 gün, 2013/12974 E. 2015/9346 K. )
Yargýtay kararýný bir örnekle açýklayalým;
Ýþçinin 1 yýl 4 ay hizmeti varken yasal haklarý ödenmek suretiyle iþ sözleþmesinin feshedildiðini varsayalým. Bir yýllýk hizmeti kendisine yýllýk izin hakký saðlamaktadýr. Ýþçinin yýllýk iznini kullanmýþ olmasý ya da izin ücretinin fesihte iþverence ödenmesi suretiyle bir yýllýk çalýþma süresi tasfiye edilmiþ olmakta, geriye tasfiye edilmemiþ 4 aylýk çalýþma süresi kalmaktadýr. Ýþçinin daha sonra ayný iþverence iþe tekrar alýnmasý durumunda söz konusu 4 aylýk tasfiye edilemeyen çalýþma süresi yeni dönem hizmet süresine eklenir ve iþçi 8 ay çalýþmakla yýllýk izne hak kazanýr.
