Efsane þarkýnýn sözleri gerçek oldu. Türkiye’nin desteði ile Azerbaycan bayraðý, iþgalden kurtardýðý Karabað’da dalgalanacak.
44 gündür devam eden savaþ, Ermenistan’ýn aðýr yenilgisiyle sona erdi.
Tarihi bir ana daha þahitlik ettik böylece.
Azerbaycan, Ermenistan iþgali altýndaki topraklarýný geri kazandý.
Azerbaycan’ýn, SSCB’den baðýmsýzlýðýný kazandýðý ama askeri ve ekonomik yönden güçsüz olduðu bir dönemde Karabað, Ermenistan tarafýndan iþgal edilmiþti. Tüm ülkeler Karabað ve etrafýndaki reyonlarýn Azerbaycan topraðý olduðunu ve Ermenistan’ýn burada iþgalci konumunda bulunduðunu kabul ediyor fakat hakkaniyet ölçüsünde bir sulh için kimse gereðini yapmýyordu. Hatta tarafsýz olmasý gereken Minsk dahi sorunu çözmek için Ermenistan’a baský yapacaðýna iþgalin statükoya dönüþmesi için zamana yayma ve kanýksatma siyaseti izlemekteydi. Týpký Ýsrail’in Filistin topraklarýný iþgali sürecinde olduðu gibi.
Davanda haklý olmak hakkýný almak için yeterli olmuyor maalesef. Azerbaycan, doðru zamanda, iyi hesaplanmýþ bir hamle ve güçlü bir askeri donanýmla topraklarýný azat etti.
Varýlan anlaþma bir kaç açýdan çok önemli kazanýmlar ihtiva ediyor.
Bir kere galibiyeti tescil eden bir mutabakat var artýk ortada. Stratejik Þuþa kentinin de kurtarýlmasýndan sonra Ermenistan, Daðlýk Karabað ve etrafýndaki 7 reyondan çekilmeyi kabul etti.
Çok önemli ikinci kazaným, Nahçývan ve Azerbaycan arasýnda ticari ve insaný iliþkilerin sürdürülebileceði bir hattýn oluþturulacak olmasý. Bu bölgenin güvenliðinin Rusya’da, gözetiminin ise Türkiye’de olacaðý öngörülüyor. Aliyev’in “Türkiye Karabað’daki ateþkese barýþ gücü gönderecek” sözü muhtemeldir ki buna iþaret ediyor.
Nahçývan’ý Azerbaycan’a baðlayacak hatla Türkiye ve bütün Türk dünyasý arasýnda da kara baðlantýsý kurulmuþ olacak.
Anlaþma maddelerinde Karabað’ýn muhtariyeti vurgusu da yok.
Rusya’nýn bölgede asker bulundurmasý ve geri alýnan yerlerin Ermenilerden boþaltýlmayacak olmasýna dair olumsuz görüþ beyanlarý da yok deðil.
Yapýlabilecek en iyi anlaþma bu muydu sorusu elbette sorulabilir ama dün bunlarýn hiçbiri yokken bugün artýk var. Bu çok önemli.
Ayrýca Rusya zaten buradaydý, ama artýk Türkiye’nin bölge üzerindeki etkisini kabul etmiþ gözüküyor. Bu da çok çok önemli.
Ermenistan, kendi hakimiyet bölgesinde Türk istemez. Türk nefreti üzerine inþa ediyor milli kimliðini çünkü. Ancak Azerbaycan da aynýsýný yaparsa, kurtardýðý topraklarýnda yaþayan Ermenileri Ermenistan’a gönderirse onlardan ne farký kalýr?
Azerbaycan’da 50 bin civarýnda Ermeni yaþýyor. Hatta Ermenistan’ýn Gence’de sivil yerleþim yerlerini hedef alan saldýrýlarýnda Ermeni vatandaþlar da zarar gördü.
Farklý din ve kimliktekilerin, kendilerini Azerbaycan’da güvende ve vatanlarýnda hissedebilmeleri, Azerbaycan’ýn Ermenistan’dan farkýný ortaya koyuyor.
Biden’ýn yemin töreninden önce anlaþmanýn yapýlabilmesi, Türkiye-Rusya iliþkileri adýna iyi bir hamle olarak gözüküyor.
Bu anlaþma sayesinde Rusya, ABD’nin Ermenistan üzerindeki etkisini kalýcý bir þekilde kýrmýþ oldu. Paþinyan gibi, özçekim yaptýðý Fransýz dostlarý da böylece feci bir yenilgi aldý.
Rusya zaten Güney Kafkasya’daki en etkili aktördü, öyle olmaya devam edecek fakat anlaþmanýn 5. Maddesi çerçevesinde þekilleneceði düþünülen Türkiye-Rusya arasýnda imza edilecek yeni bir anlaþma ile Türkiye’nin bölgedeki fiili gücü ve etkisi hukuki zemin kazanmýþ olacak.
Bu zafer duygusal yönüyle de bahse deðer. Azerbaycan’ýn mücadelesi devam ederken ekranlarda izlediðim tüm kadýnlar öyle vatansever ve öyle aþk ve inançla konuþuyorlardý ki.
Sevgili arkadaþýmýz ve meslektaþýmýz Sevil Nuriyeva Ýsmayilov da onlardan biriydi. Ýlk günden bu yana tahlil ve tahminleri bir bir gerçeðe dönüþtü Sevil’in.
Zaferin kutlu olsun can Azerbaycan!
