Hastalarýn yaklaþýk yarýsý reçetelenen yangý giderici ilaç tedavisinin sonuçlarýndan pek memnun deðil. Bu durumda daha yoðun ilaç tedavilerinin uygulanmasý ya da cerrahi müdahalelerin yapýlmasý gerekiyor ki bir sürü ‘yeni’ sorun doðuyor. Peki bitkisel ilaç seçenekleri var mý?
Yangýlý baðýrsak hastalýklarýndan muzdarip (IBD) yani Crohn ve ülseratif kolit hastalarýnýn yaklaþýk yarýsý, reçetelenen yangý giderici (5-amino salisilik asit, kortikosteroitler) ilaç tedavisinin sonuçlarýndan pek memnun olmadýklarýný ifade ediyor. Bu durumda daha yoðun ilaç tedavilerinin uygulanmasý (baðýþýklýk sistemini baskýlayýcý ‘siklosporin’, anti-tümör nekroz faktör tedavisi) ya da kolektomi gibi cerrahi müdahalelerin yapýlmasýný gerekiyor ki bu da bir sürü sorunu beraberinde getiriyor. Bu bakýmdan daha etkin ve güvenilir tedavilerin bulunmasý için çaba harcanýyor.
Hiç þüphesiz bu gibi durumlarda ilk olarak akla -daha etkin olmasa bile- daha güvenilir olabileceði düþünülen bitkisel ilaç seçenekleri geliyor. Bu bakýmdan bitkilerde bol bulunan ve son yýllarýn öne çýkan bitki bileþenleri olan polifenolikler ön plana çýkýyor. Polifenolikler arasýnda oksidatif hasar, yangýya, kansere karþý güçlü etkileri ile sýk sýk gündeme gelen antosiyaninler ön plana çýkýyor. Yaban mersini (bilberry; Vaccinium myrtillus) meyveleri antosiyanin türevleri bakýmýndan zengin bir kaynak. Koyu siyahýmsý meyveleri yüzde 50 ile 80’i antosiyaninlerden ibaret, yani neredeyse tamamý! Yeni yayýmlanan bir açýk ve prospektif (yani hastalar ne kullandýklarýný biliyor ve uygulama sonunda etkinlik, güvenilirlik, tolerabilite deðerlendirmeleri yapýlýyor) bir klinik çalýþmada ülseratif kolit hastalarýna yaban mersini uygulanmýþ. Ýsviçre’de yürütülen çalýþmada yaþlarý 18-65 arasýnda ve belirli bir süre standart tedavi almýþ 13 hafif ve orta derecede ülseratif kolit hastasýna altý hafta süreyle hazýrlanan yaban mersini preparatý verilmiþ. Yaban mersini preparatý; ezilip püre haline getirilmiþ ve suyu uçurulmuþ ortalama 840 miligram antosiyanin içeriðine sahip 600 gram kadar yaban mersini meyvesine eþdeðer miktar. Tabii çalýþmaya alýnacak tüm hastalarda çalýþmaya alýnmadan önce gerekli klinik analizler ve anketler yapýlmýþ, kullandýklarý ilaçlar hastalýklarý vd. kontrol altýna alýnmýþ. Uygulamanýn bitimi ile klinik analizler ve sorgulama anketleri tekrar yapýlmýþ.
PLASEBO GRUBU YOKTU
Süre sonunda tekrar yapýlan sigmoidoskopide baðýrsak mukoza yangýsýnda azalma, dýþký kalprotektin seviyesinde belirgin düþme, daha düþük histolojik aktivite skoru ve yangý cevabýnda hafifleme bu tedavinin etkinliði konusunda klinik ve biyokimyasal bulgularý da desteklemektedir. Þüphesiz plasebo grubunun (yani yalancý ilaç) olmamasý belki hastalarýn sonuçlara daha olumlu bakmalarýna yol açmýþ olabilir. Ancak yapýlan deðerlendirmede hastalarýn bu uygulamadan memnuniyeti yüzde 53.8 iken, standart ilaç tedavisinden olan memnuniyetlerini yüzde 38.5 olarak deðerlendirmiþlerdir.
Diðer taraftan, yapýlan yan etki deðerlendirmesinde uygulamanýn güvenilir olduðu, bazý hafif yan etki bildirimleri dil ve diþlerde meyvelerin antosiyanin içeriði nedeniyle koyu renklenme, midede hafif yanma ve gaz hissidir.
