Geçen hafta, Crohn hastalýðý ve ülseratif kolit gibi yangýlý baðýrsak hastalýklarýnda (IBD) yaban mersini meyvelerinin zengin polifenolik içeriðine baðlý olarak hastalarýn yaþam kalitesinin düzenlenmesinde olumlu katkýlarý olabileceðini ortaya koyan bir klinik çalýþmadan bahsetmiþtim. Bu hafta diðer bazý bitkisel seçeneklerden söz edeceðim.
Zerdeçal kökleri, son yýllarýn en dikkati çeken bitkisel ilacý. Zerdeçalýn etkili bileþeni kurkumin’in yangýda rol oynayan çok sayýda mediyatör (özellikle nüklear faktör kappa B) üzerinde etkisinin bulunduðu yapýlan çalýþmalarla ortaya konulmuþ. Nitekim zerdeçal ve kurkumin’in kanserden tutun, oluþumunda yangýnýn rol oynadýðý neredeyse tüm hastalýklarda belirli ölçülerde etkinliði bulunduðu deneysel ve klinik çalýþmalarla da destekleniyor. Ülseratif kolit hastalarýnda da standart ilaç tedavisine ilave olarak kurkumin uygulamasýnýn þikayetlerin hafifletilmesi, önlenmesi ve tedavisinde yararlý olabileceði preklinik ve klinik çalýþmalarla da ortaya konulmuþ. Ufak ölçekli bir klinik pilot çalýþmada (açýk etiketli; Amerika B.D’de) 5 ülseratif kolit (550 miligramlýk kapsül; 1 ay süre ile günde 2 defa ve ardýndan 1 ay süre ile günde 3 defa) ve 5 Crohn (360 miligramlýk kapsül; 1 ay süreyle günde 2 defa ve ardýndan 2 ay süreyle günde 4 defa) hastasýna ilaç tedavisiyle birlikte kurkumin uygulanmasý ile süre sonunda her iki grup hastada da beþ hastadan dördünde þikayetlerin belirgin bir þekilde azaldýðý gözlemlenmiþ. Daha kapsamlý bir çalýþma Japonya’da yürütülmüþ. Altý ay süre ile 89 ülseratif kolit hastasýnda (bilimsel tasarýmda) bir gruba sadece ilaç tedavisi, diðer gruba ise ilaç tedavisinin yaný sýra her öðünden sonra 1 gram kurkumin verilmiþ. Yapýlan klink ve endoskopik incelemede kurkuminin hastalarýn yaþam kalitesini belirgin bir þekilde artýrdýðý bildirilmektedir. Bir baþka seçenek ise ananasta bulunan ve yangý-giderici etkisi bilinen bir proteolitik enzim olan ‘Bromelin’. Halihazýrda artrit dahil çeþitli yangýlý hastalýklarda öneriliyor.
Crohn ve ülseratif kolit gibi yangýlý baðýrsak hastalýklarýnda zerdeçal kökleri ve ananasýn da etkili olduðu bilimsel çalýþmalarla ortaya konmuþ. Bu rahatsýzlýðý olanlar D vitamini eksikliðine de dikkat etmeli.
OMEGA-3’ÜN YARARI YOK
Diðer taraftan, yangýlý baðýrsak hastalýklarýnýn beslenme þekliyle de yakýn iliþkisi bulunmaktadýr. Yangý-giderici etkili olduðu için ülsertif kolit ve Crohn hastalarýna önerilen balýk yaðý ve omega-3 uygulamasýnýn hiçbir olumlu katkýsýnýn bulunmadýðý bildirilmektedir. Yürütülen klinik çalýþmalarýn toplu þekilde deðerlendirildiði raporlarda (Cochrane Database) herhangi bir geliþme gözlenememiþtir.
Yangýlý baðýrsak hastalýklarý teþhisi konulmuþ 2609 kiþiyi kaplayan 19 çalýþmanýn sonuçlarý incelendiðinde günlük diyette yüksek oranda toplam yað, omega-6 yað asitleri (yemeklik sývý yaðlar) ve et ürünleri bulunmasýnýn hem ülseratif kolit hem de Crohn hastalarýnda þikayetleri artýrdýðýný gösteriyor. Diðer taraftan, diyet lifi bakýmýndan zengin sebze tüketiminin ülseratif kolit hastalarýnda þikayetleri azaltabildiði sonucuna varýlmýþ.
Mevcut bilgiler D vitamini eksikliðinin yangýlý baðýrsak hastalýklarýnýn geliþiminde rolü bulunduðunu gösteriyor. Bu bakýmdan daha kesin sonuçlar alýnana kadar özellikle Crohn hastalarýnda düþük miktarlarda D vitamini desteði önerilebilir.
Aslýnda ülseratif kolit hastalarýnda yararlý olabilecek bitkisel ilaç seçenekleri oldukça geniþ. Tüm hepsine burada yer verebilmek mümkün deðil. Zaten çoðuyla ilgili yeterli klink veri bulunmuyor. Burada sadece ülkemizde eczanelerde bulunabilecek ve uygulanabilecek, klinik çalýþmalarla da etkinliði gösterilmiþ bazý örneklerden bahsedebildim. Ayrýca her bitkisel ilacýn herkes için ayný þekilde baþarýlý sonuçlar vermesi beklenemez. Bu bakýmdan tedavinize ek olarak kullanýldýðýnda bu ürünlerin size ne derecede yararlý olabildiðini izlemenizi öneririm.
