Ýkinci Bahar Emeklilik yazý dizimizin bugünkü ve son bölümünde de sizlere esnaf, sanatkar, þirket ortaðý gibi baðýmsýz çalýþanlarýn Bað-Kur (4/b) emekliliðini açýklayacaðýz.
SSK þartlarýndan emeklilikte olduðu gibi Bað-Kur þartlarýndan emeklilikte de ilk defa 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalý olanlar için kademeli bir geçiþ öngörülüyor. Ancak, SSK’dan emekli olacak kiþiler için sigortalýlýk baþlangýcý yeterli iken Bað-Kur þartlarýndan emekli olacaklar için sigortalýlýk baþlangýcý dýþýnda 1 Haziran 2002 tarihine kadar ödenen prim gün sayýsý önem kazanýyor.
Örneðin; ilk defa 1981 yýlýnda sigortalý olan erkeklerin SSK þartlarýna göre emekliliði için yaþ þartý 46 ve gereken prim 5.075 gün. Oysa ayný kiþinin Bað-Kur þartlarýndan 46 yaþýnda emekli olabilmesi için 1 Haziran 2002 tarihine kadar ödenmesi gereken prim gününün 7.200 gün olmasý gerekmekte. Hatta 7.200 gün primin dýþýnda ayrýca 1.800 gün daha prim ödenip toplamda 9.000 gün prim þartýnýn da gerçekleþmesi gerekiyor.
Ýlk defa 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalý olan okurlarýmýz aþaðýda sunulan tablo yardýmýyla 1 Haziran 2002 tarihine kadar ödenmiþ olan prim gün sayýsýna göre emekli olma yaþlarýný tespit edebilirler.
KISMÝ AYLIKTA BAÐ-KUR’LU ÞANSLI
Ýlk defa 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalý olanlar kýsmi Bað-Kur emekliliði açýsýndan SSK emeklilerine göre daha avantajlý. Çünkü SSK emeklilerinin 3.600 günden emekli olma yaþý kadýnlar için 58 erkekler için 60 yaþa kadar uzayabilirken Bað-Kur kýsmi emeklilik yaþý kadýnlar için en fazla 56 erkekler için ise 58 olarak belirlenmiþ. Ancak Bað-Kur kýsmi emekliliði için en az 5.400 gün prim ödenmesi gerekiyor.
Ýlk defa 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalý olanlardan kademeli yaþ kanununun yürürlük tarihini takip eden ay baþýndan (01.10.1999) itibaren kýsmi aylýk baðlanmasý için 15 tam yýl hizmet süresini ve kadýn ise 50, erkek ise 55 yaþýný doldurmalarýna 2 tam yýl ve daha az süre kalanlara, 15 tam yýl primle kadýn için 50 erkek için 55 yaþ þatlarýndan kýsmi yaþlýlýk aylýðý baðlanacaktýr. 15 tam yýl yani 500 gün prim ödeme süresi ile kadýn ise 50, erkek ise 55 yaþýný doldurma koþulunu, bu kanunun yürürlüðe girdiði tarihi takip eden aybaþýndan ( 01.10.1999 günü) itibaren,
• 2 tam yýldan fazla, 4 tam yýl veya daha az süre içinde yerine getiren, kadýnlara 51, erkeklere 56 yaþýný,
• 4 tam yýldan fazla, 6 tam yýl veya daha az süre içinde yerine getiren, kadýnlara 52, erkeklere 56 yaþýný,
• 6 tam yýldan fazla, 8 tam yýl veya daha az süre içinde yerine getiren, kadýnlara 53, erkeklere 57 yaþýný,
• 8 tam yýldan fazla, 10 tam yýl veya daha az süre içinde yerine getiren, kadýnlara 54, erkeklere 57 yaþýný,
• 10 tam yýldan fazla süre içinde yerine getiren, kadýnlara 56, erkeklere 58 yaþýný, doldurmalarý ve talepte bulunmalarý halinde, yaþlýlýk aylýðýna hak kazanýrlar.
SÝGORTA BAÞLANGICI 8.9.1999 ÝLE 30.9.2008 ARASINDA OLANLAR
Sigortalýlýk baþlangýcý 8 Eylül 1999 ile 30 Eylül 2008 arasýnda olanlarýn Bað-Kur þartlarýndan emekli olabilmeleri için hem 9.000 gün prim hem de kadýnlarýn 58 erkeklerin 60 yaþýný tamamlamasý gerekmekte. Dikkat edilirse kadýnlarýn sadece emekli olma yaþý deðil ayrýca prim gün sayýsý da 1.800 gün artýrýlmýþtýr.
Yine 5.400 gün prim üzerinden Bað-Kur emekliliðinde de emekli olma yaþý farklý belirlenmiþtir. 5.400 gün üzerinden Bað-Kur emeklisi olmak için kadýnlarýn 60 erkeklerin ise 62 yaþýný tamamlamasý gerekiyor.
Burada iki hususa deðinmemizde fayda var. Ýlk defa 8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasýnda ilk defa sigortalý olup sigortalý olduðu tarihte ileri yaþta olanlarýn Bað-Kur þartlarýndan daha erken emekli olduðunu belirtelim. Çünkü SSK emekliliðinde 7.000 gün veya 25 yýl sigorta-4.500 gün þartý Bað-Kur emekliliðindeki 5.400 gün prim þartýndan daha sonra oluþur. Buna göre sigortalýlýðý 40’lý yaþlardan sonra olanlarýn Bað-Kur emekliliðini planlamalarý menfaatine olur. 2000 yýlýndan önce prim günü bulunmayan yani 1 Ocak 2000 tarihinden sonra sigortalý olanlarýn Bað-Kur emekli maaþý, SSK emekli maaþýndan daha fazla hesaplanýyor. Bunun en büyük nedeni ise AK Parti hükümeti tarafýndan Bað-Kur’lulara 2003 yýlýnda verilen +100 TL seyyanen zam. Bu zamdan þu an emekli olanlar da yararlanýyor.
ÝLK DEFA 1 MAYIS 2008 TARÝHÝNDEN ÝTÝBAREN SÝGORTALI OLANLAR
Ýlk defa 1 Mayýs 2008 tarihinden itibaren sigortalý olanlarýn Bað-Kur emeklilik yaþý SSK emeklilik yaþýyla ayný. Ancak Bað-Kur þartlarýndan emeklilikte 9.000 gün prim ödenmesi gerekmekle birlikte SSK emekliliðinde 7.200 gün prim yeterli oluyor. Ýlk defa 1 Mayýs 2008 tarihinden itibaren sigortalý olanlar 9.000 gün prim þartýný 31 Aralýk 2035 tarihine kadar saðlarsa emeklilik yaþý yükselmiyor. Ancak 9.000 prim gün þartý 31 Aralýk 2035 tarihinden sonra saðlandýðý takdirde 65 yaþýný geçmemek üzere her geçen iki yýl için emeklilik yaþýna bir sene eklenmesi söz konusu.
Yüksek maaþ için ne yapmalý
Sigortalýlarýn emekli maaþýný etkileyen ödenen prim miktarý, ortalama kazanç, sigortalýnýn prim gün sayýsý, sigortalýnýn yaþý, aylýk baðlama oraný gibi önemli kriterler bulunmaktadýr. Ortalama kazancýn ne kadarýnýn emekli aylýðý olarak baðlanacaðý, aylýk baðlama oraný ile belirlenir. Özellikle 1990-1999 döneminde, 2000-2008 döneminde ve 2008’den sonra ödenen primler aylýk baðlanmasýnda dikkate alýnýr.
Bu nedenle, çalýþma hayatýnda ödenen prim tutarlarý ne kadar yüksekse emekli aylýðý da o kadar yüksek olur. Asgari ücretten prim ödeyen bir kiþinin prim tutarý düþük olduðundan, gün sayýsý ne kadar yüksek olursa olsun emekli aylýðýnda büyük bir artýþ getirmez. Az gün sayýsý ile daha yüksek prim ödemiþ bir kiþinin emekli maaþý asgari ücretliden daha fazla olur.
SSK þartlarýna göre emekli olmak daha kolay olduðu için, Bað-Kur’lularýn son 3.5 yýl SSK’lý çalýþarak emekli olabilmeleri mümkün olmaktadýr. Örneðin, 21.5 yýl Bað-Kur primi ödemiþ bir kiþi son 3.5 yýl SSK’lý çalýþýrsa SSK’dan emekli olabilecektir.
- SON -
