Daha önce bu köþeden 21.03.2015 tarihinde “Bað-Kur’luya SGK Þoku” baþlýklý bir yazý yazmýþtýk. Özetle, SGK’nýn Bað-Kur sigortalýlarýnýn aylýk prime esas kazancýnýn, yanlarýnda çalýþtýrdýðý iþçilerden daha düþük olduðu tespit edilenlerin primlerinin yükseltilmesi nedeniyle haksýz bir þekilde vatandaþlarýmýzý maðdur ettiðinden bahsetmiþtik.
Bað-Kur sigortalýlarý (4/b) 01 Ekim 2008 tarihinden önce 24 basamaklý bir sisteme göre, bulunduklarý basamak üzerinden prim ödüyorlardý. Bað-Kur sigortalýlarý ilk 12 basamakta her yýl zorunlu olarak, 13-24 basamaklarda ise 2 yýlda bir talebe göre bir üst basamaða yükseltiliyorlardý.
Ancak 1 Ekim 2008 tarihinden 5510 sayýlý Yasanýn yürürlüðe girmesiyle birlikte bu düzenleme deðiþtirilerek Bað-Kur sigortalýlarýna asgari ücretle asgari ücretin 6.5 katý arasýnda (SGK Tavan Tutarý) deðiþen bir matrah üzerinden primlerini ödeyebilme imkaný saðlandý.
Bað-Kur priminin tutarýnýn belirlenmesinin sigortalýnýn tercihine býrakýlmasý son derece doðru bir uygulamadýr. Ancak uygulamada yaþanan bazý sorunlar Bað-Kur sigortalýlarýnýn maðdur olmalarýna sebebiyet vermekteydi.
5510 Sayýlý Kanun’da yer alan; “Sigortalý ayný zamanda iþveren ise aylýk prime esas kazancý, çalýþtýrdýðý sigortalýlarýn prime esas günlük kazancýnýn en yükseðinin otuz katýndan az olamaz. Aylýk prime esas kazancý, çalýþtýrdýðý sigortalýnýn otuz günlük prime esas kazancýndan düþük olduðu tespit edilen sigortalýlarýn aylýk prime esas kazançlarý, tespit edilen kazanç düzeyine çýkartýlarak aradaki farkýn primi, 89 uncu madde hükümlerine göre gecikme cezasý ve gecikme zammý uygulanmak suretiyle tahsil edilir.” hükmüne dayanarak sigortalýlarýn geriye dönük prim ödemeleri talep SGK tarafýndan talep edilmekte, 550 bin BAÐ-KUR’ luya borç çýkarýlmaktaydý.
Bu madde sadece gelirin yüksek olduðu aylar için doðru ve geçerli olmasýna raðmen, yanlýþ yorumlanarak, SGK tarafýndan bu konuya iliþkin yapýlan açýklamada sanki yasal düzenleme baþtan sona kadar tüm süreler için geçerli imiþ gibi deðerlendirilerek geriye dönük farklar istenmekteydi.
Burada asýl problem, sadece bir ay çalýþanýna fazla mesai veya prim/ikramiye gibi bir ödeme yapan iþverenin sadece bu ay için deðil; tüm aylar için prim farký istenmektedir. Diðer bir deyiþle, 2010 yýlýndan 2015 yýlýna kadar 1.500 TL ücret ödenen bir iþçiye, sadece 2010 yýlýnýn Ocak ayýnda maaþýna ek olarak 1.500 TL ikramiye ödenmiþ ise SGK, sadece 2010 yýlý Ocak ayý için prim farký istenmesi gerekirken, 2010 yýlýndan 2015 yýlýna kadar olan tüm sürelere prim farký istenmektedir. Bunun hiçbir hukuki dayanaðý da bulunmamaktaydý. Ýþte bu hassas konu son çýkan Torba Kanun’la çözüldü. 5510 sayýlý Kanunda yer alan bu hüküm son Torba kanun’la kaldýrýlýyor.
Yeni düzenleme ile artýk iþverenler yanýnda çalýþtýrdýðý sigortalýdan daha düþük kazanç beyan edebilecek, böylelikle bir hukuksuzluk da sona ermiþ olacak.
Bað-Kur sigortalýlarý, asgari ücretle asgari ücretin 6.5 katý arasýnda diledikleri ücret üzerinden sigorta primlerini ödeyebilecek.
Çalýþanlara babalýk izni geldi
Çalýþanlarla iþverenler arasýnda sorun yaþanan konulardan birisi de, mazeret izinleridir. Özellikle mazeret izinlerinin ücretinin ödenip, ödenmeyeceði veya babalýk izni konusunda tartýþmalar olmaktadýr.
Ýþ Kanununda, personelin çeþitli nedenlerle kullanabilecekleri mazeret izinleri için ayrý bir madde düzenlenmemiþtir. Çalýþanlarýn bazý dönemlerde mazeret izni kullanmalarý belirtilmiþtir.
Ýþ mevzuatýna göre iþçilerin evlenmelerinde üç güne kadar, ana veya babalarýnýn, eþlerinin, kardeþ veya çocuklarýnýn ölümünde üç güne kadar izin verilmektedir. Yeni “Torba” ile bu haklar geniþletilmektedir.
Bizim de daha önce birkaç kez bu köþeden yaptýðýmýz çaðrý karþýlýksýz kalmadý. Sayýn Baþbakanýmýz Ahmet Davutoðlu’nun talimatlarýyla babalýk izni konusunda önemli bir düzenleme yapýldý. Ak Parti hükümetleri döneminde çalýþanlar yararýna çýkartýlan bir çok yasaya babalýk izni de ilave edilmiþ oldu.
***
Mazeret izni verilecek durumlar Ýþ Kanununda;
- Ýþçinin evlenmesi,
- Ýþçinin ana veya babasýnýn ölümü,
- Ýþçinin eþinin ölümü,
- Ýþçinin kardeþinin ölümü,
- Ýþçinin çocuðunun ölümü,
Olarak sayýlmýþtý.
Ancak, son torba yasayla getirilen yeni düzenleme ile eþinin doðum yapmasý hâlinde ise 5 gün izin hakký getirildi. Bugüne kadar tartýþýlan önemli bir sorun da çözülmüþ oldu.
Buna göre; Ýþçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasýnýn, eþinin, kardeþinin, çocuðunun ölümü hâlinde üç gün, eþinin doðum yapmasý hâlinde ise 5 gün ücretli izin verilecek.
Yine, iþçilerin en az yüzde yetmiþ oranýnda engelli veya süreðen hastalýðý olan çocuðunun tedavisinde, hastalýk raporuna dayalý olarak ve çalýþan ebeveynden sadece biri tarafýndan kullanýlmasý kaydýyla, bir yýl içinde toptan veya bölümler hâlinde 10 güne kadar ücretli izin verilecek. Özellikle mazeret izinlerinde ücret ödenip ödenmeyeceði konusunda yaþanan sorunlar da çözülmüþ olacaktýr.
***
Yukarýda sayýlmayan, iþçinin çocuklarýnýn, kardeþlerinin veya (amca-dayý-hala-teyze gibi) diðer bir yakýn akrabasýnýn evlenmesi, iþçinin anne-baba, eþ veya çocuk gibi yakýn akrabalarýnýn hastalanmasý veya maddede sayýlmayan diðer bir yakýn akrabasýnýn ölümü gibi hallerde iþçiye mazeret izni verileceði yönünde bir düzenleme yapýlmamýþtýr.
Emeklilikte yüksek maaþýn sýrrý
Okurumuz Ayþe BARUTOÐLU “Ýþe baþlangýç tarihim 12.04.1993. Emekliliðe kadar olan 28 aylýk sürede SSK primimi dýþarýdan benim ödememin emekli maaþýma katkýsý ne olur? SSK primimi dýþarýdan ödemeye karar verirsem benim SGK’ ya baþvuru mu yapmam gerekiyor? Daha önce de banka sandýðý primim bulunmaktadýr. Ne zaman emekli olabilirim? Ayrýlýþ sonrasý bir limited þirket kuracaðým. Emekliliðime 3.5 yýldan az süre kaldýðýndan “þirket kurunca istemezsem BAÐ-KUR’ lu olmuyorum ve SSK’dan emekli olma hakkýmý kaybetmiyorum” diye biliyorum, bu doðru mudur? Yüksek emekli aylýðý için ne yapmalýyým?” diye soruyor.
1-Ýlk defa 12.4.1993 tarihinde sigortalý olan kadýnlar en az 5600 gün prim ödemeleri koþuluyla 49 yaþýnda emekli olabilir.
2-Limited Þirket ortaðý olan bir kiþi, eðer baþka bir yerde SSK sigortalýsý deðilse bu durumda þirket ortaklýðý süresince zorunlu olarak BAÐ-KUR sigortalýsý olur. BAÐ-KUR prim borcu ödenmediði sürece SGK tarafýndan emekli aylýðý baðlanmaz.
3-Emekli maaþý tüm prim ödemeleri dikkate alýnarak hesaplanýr. Son yedi yýlda, hangi statüye daha fazla prim ödenmiþse bu statünün BAÐ-KUR primi 1260 günü aþmazsa SSK þartlarýndan emekli olursunuz. Yüksek emekli maaþýnda önemli olan ödenen primlerin yüksek olmasýdýr.
4- Bildirilen prim yaklaþýk 3.300 TL altýnda ise düþüþ, üstünde ise artýþ gösterecek, 3.300 TL seviyesi maaþ miktarýný etkilemeyecek.
5- Banka sandýðýna ödenen primlerin aktarýlmasý için bir yere baþvurmanýza gerek bulunmamaktadýr. SGK emekli aylýðý baðlanmasý aþamasýnda bu sandýklarla yazýþma yaparak primlerinizle ilgili bilgileri alacaktýr. Sadece iþlemlerin hýzlanmasý/saðlýklý yürümesi için banka hizmetinizi gösterir bir belgenin emeklilik baþvurusunda SGK’ ya verilmesi yerinde olacaktýr.
6- Þirket ortaðý olursanýz BAÐ-KUR kaydýný açtýðýnýz primlerini yüksek tutardan (imkanlarýnýz varsa tavandan) prim ödemesi için gelir beyan formu vermenizi önermekteyiz.
Okurlarýmýzýn her zaman merak ettiði yüksek emekli aylýðý almanýn en temel þartý primlerin yüksek tutarlardan ödenmesidir.
