Basýnda da çok fazla deðinilen 550 bin Bað-Kur’luya 3 bin TL ile 30 bin TL arasýnda deðiþen geriye dönük cezalar gelmeye baþlayýnca okurlarýmýzýn sitemleri de maillerimize dökülmeye baþladý.
SGK açýklamasýndan da anlýyoruz ki, cezanýn sebebi ise Bað-Kur sigortalýlarýnýn aylýk prime esas kazancýnýn, yanlarýnda çalýþtýrdýðý iþçilerden daha düþük olduðu tespit edilenlerin primlerinin yükseltilmesinden kaynaklanýyormuþ.
Bað-Kur’lu ne kadar prim ödemeli?
Bað-Kur sigortalýlarý (4/b) 01 Ekim 2008 tarihinden önce 24 basamaklý bir sisteme göre, bulunduklarý basamak üzerinden prim ödüyorlardý. Bað-Kur sigortalýlarý ilk 12 basamakta her yýl zorunlu olarak, 13-24 basamaklarda ise 2 yýlda bir talebe göre bir üst basamaða yükseltiliyorlardý.
Ancak 1 Ekim 2008 tarihinden 5510 sayýlý Yasanýn yürürlüðe girmesiyle birlikte bu düzenleme deðiþtirilerek Bað-Kur sigortalýlarýna asgari ücretle asgari ücretin 6.5 katý arasýnda (SGK Tavan Tutarý) deðiþen bir matrah üzerinden primlerini ödeyebilme imkaný saðlandý.
Bað-Kur priminin tutarýnýn belirlenmesinin sigortalýnýn tercihine býrakýlmasý son derece doðru bir uygulamadýr.
Ancak burada ayný zamanda iþveren olan (gerçek kiþi iþverenler) Bað-Kur sigortalýlarýna aylýk prime esas kazancý, çalýþtýrdýðý sigortalýlarýn prime esas günlük kazancýnýn en yükseðinin otuz katýndan az olamayacaðý yönünde bir koþul getirilmiþtir. Dikkat edilirse Bað-Kur’lunun kazancýnýn az veya çok olmasý önemli deðildir. Sadece yanýnda çalýþtýrdýðý iþçiden (sigortalýdan) daha az sigorta primine esas kazanç matrah bildirimi olmamalýdýr.
Bir yanlýþ anlamayý da burada düzeltmeliyiz; bu uygulama sadece gerçek kiþi iþverenler için geçerlidir, þirket ortaklýðýndan dolayý Bað-Kur’lu olanlar iþveren sayýlmadýklarýndan için “çalýþtýrdýðý sigortalýlarýn prime esas günlük kazancýnýn en yükseðinin otuz katýndan az olamayacaðý” kuralýna tabi deðildir.
Örneðin bir limited þirket ortaðý Bað-Kur’lu mühendisine 5.000 TL ücret öderken, kendi Bað-Kur primini 2.000 TL üzerinden yatýrabilir.
Ancak, bir Eczacý kalfasýna 2.000 TL ücret öderken kendi Bað-Kur primini 1.500 TL üzerinden yatýramaz. “Çalýþtýrdýðý sigortalýlarýn prime esas günlük kazancýnýn en yükseðinin otuz katýndan az olamayacaðý” kuralýna göre kalfasýnýn ücretinden az olmayacak þekilde Bað-Kur primini yatýrmalýdýr.
SGK yasayý yanlýþ okuyor
5510 sayýlý Kanunun 80. maddesine göre “Sigortalý ayný zamanda iþveren ise aylýk prime esas kazancý, çalýþtýrdýðý sigortalýlarýn prime esas günlük kazancýnýn en yükseðinin otuz katýndan az olamaz. Aylýk prime esas kazancý, çalýþtýrdýðý sigortalýnýn otuz günlük prime esas kazancýndan düþük olduðu tespit edilen sigortalýlarýn aylýk prime esas kazançlarý, tespit edilen kazanç düzeyine çýkartýlarak aradaki farkýn primi, 89 uncu madde hükümlerine göre gecikme cezasý ve gecikme zammý uygulanmak suretiyle tahsil edilir.”
Hükmüne dayanan SGK, ayný zamanda iþveren olan sigortalýlarýn geriye dönük prim ödemelerini talep etmektedir.
SGK basýn açýklamasýnda belirtilen yasal dayanak doðru olmakla birlikte bu prim farklarýnýn tüm aylara yayýlarak talep edilmesi yanlýþtýr.
Ayný zamanda iþveren olan sigortalýnýn, yanýnda çalýþtýrdýðý iþçiden daha düþük prim ödeyememesi hükmü sadece çalýþanýn ücretinin yüksek olduðu aylar için doðru ve geçerlidir.
Yani SGK’nýn buradaki hatasý, 5510 sayýlý Sosyal Sigortalar ve Genel Saðlýk Sigortasý Kanunu’nun yanlýþ yorumlamasýdýr.
Örneðe bakalým
Örneðin 2010 yýlý ocak ayýnda 1.500 TL ücret alan bir çalýþanýna, o ayki maaþýna ek olarak 2.500 TL’de ikramiye veren bir bakkal kendi Bað-Kur primlerini de iþçisinin maaþý olan 1.500 TL üzerinden yatýrýyor. Buraya kadar her þey normal görünse de, 2015 yýlýna geldiðimizde ise hangi akla hizmet ediyorsa SGK tam seçimlerden 2 ay önce geriye dönük olarak 2010 yýlý ocak ayýndan 2015 yýlýna kadar olan her bir ay için ayrý ayrý 2.500 TL üzerinden prim farký istiyor.
2010 yýlýndan 2015 yýlýna kadar (örneðin anlaþýlmasý için sabit deðer alýnmýþtýr) 1.500 TL ücret ödenen bir iþçiye, 2010 yýlýnýn ocak ayýndaki maaþýna ek olarak 2.500 TL ikramiye ödenmiþ ise, sadece 2010 yýlý Ocak ayý için prim farký istenmesi gerekir. Burada SGK tarafýndan 2010 yýlýndan 2015 yýlýna kadar olan tüm sürelere prim farký istenmektedir. Bunun hiçbir hukuki dayanaðý bulunmamaktadýr.
Bir ay çalýþanýna ikramiye gibi bir ödeme yapan iþverenin sadece bu ay için deðil; tüm aylar için prim farký istenmesi abesle iþtigaldir.
Ne yapmalý?
Kanunda da görüleceði aylýk prime esas kazancý, çalýþtýrdýðý sigortalýnýn otuz günlük prime esas kazancýndan düþük olduðu tespit edilen sigortalýlarýn aylýk prime esas kazançlarý, SADECE O AY ÝÇÝN tespit edilen kazanç düzeyine çýkartýlarak aradaki farkýn primi talep edilebilir, her aya teþmil edilemez.
Öncelikle sigortalýnýn hangi aylarda çalýþanýn ücretinden daha düþük prim ödediði bulunmalý, akabinde sadece Bað-Kur sigortalýsýnýn çalýþtýrdýðý iþçisinin ücretinden (SPEK) düþük olduðu aylardaki primleri yükseltilerek farklar istenmelidir.
Bu uygulama özellikle esnaf, sanatkâr, küçük tüccar, diþ hekimi, eczacý, mali müþavir gibi serbest meslek erbabýna ciddi bir yük getirecektir. 2008 yýlýndan 2015 yýlýna kadar bu hususu dikkate almayan SGK, tam seçim öncesi 550 bin esnafý maðdur ederek adeta seçim öncesi provokasyon yapmaktadýr. Daha önce velileri AK Parti’ye karþý provoke eden SGK, ayný oyununu bu sefer de esnaf, sanatkâr, küçük tüccar, diþ hekimi, eczacý, mali müþavir gibi serbest meslek erbabýna karþý oynuyor.
Ne zaman emekli olacak?
Okurumuz Ali Evren. “15.01.1962 doðumluyum, ilk iþe giriþim 11.01.1984 olup; þu an 4.300 prim günüm bulunuyor. Ne zaman emekli olabilirim” diye soruyor.
SGK uygulamasýna göre, 24.11.1983-23.05.1985 tarihleri arasýnda sigorta olanlar, 25 yýl sigortalýlýk süresini, 48 yaþýný ve 5225 prim gün sayýsýný tamamlayarak emekli olabiliyor. Dolayýsýyla kalan 925 gün için prim ödenirse veya bir kýsmýný askerlik borçlanmasý ile tamamlayarak SSK þartlarýndan emekli olabilir.
Ýstifa edene kýdem tazminatý olur mu?
Okurumuz Kadir Doðan “Üç yýldýr çalýþtýðým iþyerinde kariyer yapma þansým yok. Ben de kariyer yapmak ve görevimde yükselmek istiyorum. Bu nedenle ayrýlýrsam kýdem tazminatý alabilir miyim” diye soruyor.
Kýdem tazminatý esas itibariyle belli þartlarý saðlayan iþçilere ödeniyor. Kariyer yapmak veya bir baþka gerekçeyle istifa eden bir iþçiye kýdem tazminatý ödenmez.
