Irak’ýn þimdiki yapýsýný koruyarak devam etme ihtimali giderek zayýflýyor. Maliki’nin zaten son derece hassas olan iç dengeleri dikkate alan bir yönetim sürdürmediði ortada, Talabani ya da onun gibi bir oyuncunun dengeleyici rolü de þu aralar söz konusu deðil. Bu durumun tarihsel olarak Baðdat yönetimleriyle yýldýzý barýþmamýþ olan Kuzey Irak Kürtlerini giderek daha zor ve tehlikeli bir sürece sürüklediðine þüphe bulunmuyor.
Maliki ile Barzani arasýndaki birçok sorundan birisi petrol ile ilgili. Petrol bölgelerinin kimin yetki alanýnda olduðu sorunu, bugün petrol gelirleri arasýndaki paylaþým sorunu olarak kendisini ifade ediyor. Maliki, Irak’ýn Kuzey’inden gelen petrole ayrýca para ödüyor olmaktan gayet rahatsýz, Barzani ise verilen petrolün parasýný eksik almaktan.
Irak’ta mücadele
Petrolle ilgili bir diðer sorun ise ‘tartýþmalý bölgeler’ olarak adlandýrýlan Kerkük, Selahaddin ve Diyala. Sorunlarý bakýmýndan Ortadoðu’nun ‘Bosna’sý gibi görülebilecek bu bölge, giderek Irak Kürdistaný’nýn Kosova’ya dönüþmesine yol açýyor; diðer bir ifadeyle Maliki yönetimi Kuzey Irak’ýn giderek merkezden daha da uzaklaþmasýna yol açan bir siyaset uyguluyor; tartýþmalý bölgeler de bu ayrýþma sýrasýnda yýrtýlma yaþayacak yerler.
Maliki, ‘tartýþmalý bölgeler’in Baðdat yönetimi ve denetimi altýnda olduðunu göstermek, açýkça Barzani’yi geri adým atmaya zorlamak için bölgede Dicle Harekat Komutanlýðý kurmuþtu. Bu askeri birlik, Peþmergelerle karþý karþýya kalmýþ ve gerginlik askeri düzeye yükselmiþti. Araya giren yerli ve yabancý oyuncular, taraflar arasýnda bir müzakere baþlattýlar.
Barzani, Maliki’nin kurduðu birliðin daðýtýlmasýný görüþmelerin, muhtemelen de petrolle ilgili görüþmelerin ön þartý olarak ileri sürüyor; Maliki de geri adým atan durumuna düþmemek için direniyor. Bu görüþmelerden barýþçý çözümler çýkacak gibi gözükmüyor ve bu ihtimal de ‘tartýþmalý bölgeler’i çatýþmalý bölgelere dönüþtürme riski taþýyor.
Merkezi hükümet ile Irak Kürdistaný arasýndaki gerilimi artýrmaya uygun bir uluslararasý ortam bulunduðu da hatýrlatýlmalý. Baðdat baskýsýnýn ayný zamanda Ýran baskýsý olduðunu bilen Barzani, Türkiye ile ittifak kurmuþ durumda. Hemen belirtelim, Barzani Ýran karþýsýnda yer alan, onu tutabilecek ya da sýnýrlayabilecek her devletle ittifak halinde.
Türkiye üzerinden ‘batý’ dünyasýnýn daha doðrusu NATO’nun da bir anlamda korumasýna giren Barzani’nin bu koruma karþýsýnda Türkiye’ye bazý teminatlar vermesi gerekiyordu. Bu adýmý öncelikle Kuzey Irak’taki PKK kamplarýna yapýlan askeri operasyonlara ses çýkarmayarak ve hatta istihbarat saðlayarak attý, karþýlýklý güvenin ortamý bu yolla saðlandý.
Suriye’de mücadele
Ancak anlaþýldýðý kadarýyla Barzani’nin bir iþlevi daha bulunuyor. Irak’ta iþler kötüye gittikçe bu iþlevin yerine getirilmesi de acil hale gelmiþ gibi. Kuzey Irak yönetimi iki gün önce Suriye’nin Kürt bölgesine geçiþleri ve sýnýr ticaretini durdurduðunu ve kontrol noktalarý kurulduðunu açýkladý.
Bu karar, Suriye’deki Kürtler ile Irak’taki Kürtlerin siyaseten birlikte davranmalarýnýn istenmediðini gösteriyor. Ayrýca Suriye Kürtlerinin yeni Suriye yönetimi içinde yer almalarý, dolayýsýyla ileride Irak Kürtleri kendi ‘Kosova’larýný oluþturduklarýnda buraya Suriye Kürtlerinin dahil edilmeyeceði söylenmiþ oluyor.
Sonuçta, þimdilik Irak’ta olasý bir ayrýþmayý teþvik eden bu geliþme, Suriye’nin bölünme ihtimalini düþürüyor. Ayrýca bu olasýlýk Ýran’ýn Baðdat üzerinden tüm Irak’a baský yapma þansýný yitirmesine, Suriye’yi de tamamen kaybetmesine iþaret ediyor.
Herkese iyi yýllar.
