12 yýl, dört aydýr Irak Kürdistan Bölgesel Yönetiminin baþkanlýðýný yapan, görev süresi bittiði halde iki kez üst üste uzatýlan Mesut Barzani, hatada ýsrar etmenin bedellerinden biri olarak önceki gün görevinden istifa etti. “Bundan böyle halkýma peþmerge olarak hizmet edeceðim” dediðine göre siyaseti de býraktý demektir.
Baðýmsýzlýk referandumu maliyetli oldu Erbil’e. Barzani’nin istifasý belki de en hafif kalem.
2003 sonrasý Amerika’nýn gözetiminde yerleþtiði Kerkük baþta olmak üzere tüm tartýþmalý bölgelerden çekilmek zorunda kaldý. Kerkük’ün deðerli petrolünü kaybetti. Sýnýr kapýlarý kapandý, IKBY’yi bypass eden alternatif kapýlar açýyor komþular. Havaalanlarý iþlevsiz. Hava sahalarý kapatýldý Erbil’e uçakla ulaþmak imkansýzlaþtý.
Bölgeden bildiren gazetecilerin tespiti ortak: Maaþlar ödenmiyor. Ticaret de durdu, yatýrýmlar da. Halk endiþeli hatta öfkeli. “Önce sandýða, sonra baðýmsýzlýða” diyerek halký karþýlýðý olmayan bir beklentiye soktuklarý için.
Kendi gerçekliðinden, bölgenin ve küresel sistemin vaziyetinden, coðrafyanýn deðiþtirilemez bilgisinden bihaber olmanýn hazin sonucu yaþananlar. Ama en önemlisi bu bölgede Türkiye’ye raðmen iþ yapmaya kalkanýn bir de iflah olmayacaðý gerçeði. Üstelik tarih boyu büyük ittifaklar kurmuþ, kaný kanýna, tavuðu tavuðuna karýþmýþ iken. Türkiye’nin himayesini, iþbirliðini görmüþ iken.
***
KYB ile KDP arasýnda ihanet suçlamalarý, “davayý sattýn” ithamlarý gýrla. Goran’ýn dilini sertleþtiriyor.
Ýki yýldýr açýlmayan IKBY Meclisi Barzani’nin yetkilerini devralmak için önceki gün toplandý. Barzani’nin baþkanlýk süresi dolduðu halde seçime gitmediðini, kullandýðý yetkilerin meþru olmadýðýný sýkça söyleyen ana muhalefet partisi Goran da iki yýldan sonra gelmiþ oldu Meclis’e. Þimdi yetki Meclis’te.
Barzani’nin yeri için en çok Baþbakan Neçirvan Barzani’nin adý anýlýyor. Mesut Barzani’nin yeðeni Neçirvan’ý deðil de oðlu Mesrur Barzani’yi koltuða hazýrladýðý epeydir biliniyordu ama babasýnýn hatasýnýn bir bedeli olarak o koltuða hiç oturamayacak belki de.
Referandum sürecinde sergilenen performanslar da bir kritere dönüþecek. Bölge ülkeleri, özellikle Türkiye ile iyi iliþkiler kurulmasý için çalýþan, bunun için inisiyatif kullanan kiþi Neçirvan Barzani idi. Referandum hakkýnda da çok az konuþtu. Konuþtuðunda da hep Ankara’ya mesajlar vermeye, iliþkilerin olabildiðince az hasarla kurtarmaya çalýþtýðý anlaþýlýyordu.
Böylece “baðýmsýzlýk çocukluk düþüm” diyen Mesut Barzani çocukluk yaparak devlet yönetilemeyeceðini, hele baðýmsýz devlet olunamayacaðýný çok acý öðrenmiþ oldu. Rasyonel zeminden o kadar kopmuþ görünüyordu ki referandum sürecinde “Biz Baðdat ile iyi komþular olmak istiyoruz”, “Ankara ile dostluðumuz sürsün istiyoruz”, “Tahran ile kötü olmak istemiyoruz” gibi cümleler dahi kuruyordu.
Kendilik bilgisi olmayan, siyaseti, devleti bilmeyen ve attýðý adýmýn sonuçlarýný göremeyen küçük çocuklar konuþur halbuki böyle.
Siyasi ikbali için bir asýrdýr ailece liderlik ettiði halkýný kumar masasýna koydu ve kaybetti Barzani. Kalan ömrünü ah vah ile piþmanlýklarla tamamlayacak büyük ihtimal.
***
Görevi býrakýrken ayný duygusallýðý sürdüren Barzani, sadece yanýlmadýðýný, yanýltýldýðýný da açýkladý öte yandan.
Zehirli bir hançerden bahsetti ex Baþkan. Bu hançerde iktidar ortaðý, bölge siyasetinin diðer ayaðý KYB’nin parmak izi var. Þimdiye dek IKBY’nin tüm siyasi-ekonomik rantýnýn bu iki aþirete pay edildiði, bu nedenle birbirlerine cepheden hedef almadýklarý biliniyordu. Ýlk kez bu kadar açýk bir ihanet suçlamasý yapýlýyor. Gerilimin husumete, çatýþmaya dönüþme riski elbette var. Geçmiþ vuruþmalarýn izi hala taþýnýyorken aksini söylemek zor. Lakin o hançerin kabzasý KYB olsa da çeliði ABD dökümü. Kerkük’e operasyon yapýlacaðý bilgisini Barzani’den saklayanlar Amerikalýlar çünkü.
Ne acýdýr ki Barzani “ABD bizi neden býraktý” derken çarmýhtaki Ýsa gibi çaresizce inliyordu. Yanlýþ bir varoluþsal sorun belki de yaþadýklarý.
