Askeri vesayet son senelerin en popüler deyimlerinden biri.
Kavram çok eski, kökleri daha da gerilere gidiyor ama en azýndan 14 Mayýs 1950’den günümüze siyasal sistemi belirleyici bir kavram askeri vesayet.
Askeri vesayet fiili bir durum, anayasal, yasal bir durum ama belki de en önemlisi zihinsel bir durum.
O kadar yerleþik zihinsel bir durum ki, çok bariz vesayet iliþkileri, ifadeleri bile bazen gözden kaçabiliyor.
2004’den günümüze askeri vesayetin geriletildiðine iliþkin bir görüntü mevcut.
Askeri vesayetin fiili durum olarak geriletildiðine kuþku yok; bu geliþme çok olumlu ve önemli.
Ancak, anayasal-yasal vesayet iliþkileri adeta olduðu gibi duruyorlar.
Zihinsel düzeyde de büyük bir deðiþikliðin olduðunu söylemek kolay deðil.
Sayýn Baþbakan’ýn geçtiðimiz hafta sonu gazetecilerle yaptýðý söyleþide ifade ettiði eski Genelkurmay Baþkaný Ýlker Baþbuð’un tutuksuz yargýlanmasýný tercih edeceðine iliþkin görüþleri malum.
Sayýn Baþbakan’ýn bu deðerlendirmesi yargýsal sürece bir müdahale midir bilemem ama bu görüþ en azýndan AÝHM standartlarýna uygun; Sayýn Baþbakan’ýn bu ifadesinde kanýmca önemli bir sorun yok.
Sayýn Ýlker Baþbuð da Sayýn Baþbakan’ýn bu açýklamasýna avukatý aracýlýðýyla teþekkür ediyor; burada da ilk planda bir sorun yok gibi duruyor.
Ancak, Sayýn Baþbuð Sayýn Baþbakan’a teþekkürlerini ifade ederken “mesai arkadaþýma teþekkür ederim” gibi bir ifade kullanýyor, yaklaþýk tüm basýn organlarýnda bu ifade yer aldý.
Ve basýn, nedense, bu ifadenin ne anlama geldiði konusuna pek deðinmedi.
Anadilim olan türkçem beni yanýltmýyor ise “mesai arkadaþlýðý” söz konusu arkadaþlar arasýnda bir tür yatay iliþkiyi ifade eder.
Oysa, demokrasilerde, oturmuþ hukuk devletlerinde siyasi bir görev/makam olan Baþbakanlýk ile bir bürokratik görev olan Genelkurmay Baþkanlýðý arasýnda yatay bir iliþki söz konusu olamaz.
Genelkurmay Baþkaný siyasi otoritenin, Baþbakan’ýn emrinde bir devlet memurudur.
Aralarýndaki iliþki, beraber bazý kurumlarda görev yapmalarýna raðmen, demokrasilerde mesai arkadaþlýðý olarak tanýmlanamaz.
Kendisinden bir devre daha kýdemli bir generale bir baþka generalin “komutaným” dediði bir kurum terbiyesi almýþ bir Genelkurmay Baþkaný’nýn bir Baþbakan’a “mesai arkadaþým” demesi sýradan bir hitap biçimi deðildir kanýsýndayým.
Burada, en hafif ihtimalle, bilinçaltýnýn bir dýþa vurumu, askerin sivil otoriteye mutlak baðlýlýðýný reddetme içgüdüsü yatabilir.
Ya da, Sayýn Baþbuð bu açýklamayý kasýtlý bir biçimde, seçilmiþ sivillerin asker üzerinde demokratik hukuk devletlerinde olmasý gereken mutlak otoritesini reddetmek, silah arkadaþlarýna mesaj vermek için yapmýþtýr.
Bütün ihtimaller demokratik hukuk devleti kurallarý ile uyuþmamaktadýr.
Bu deðerlendirmede hedefim, haklý ya da haksýz bir biçimde tutuklu olan Sayýn Baþbuð asla deðildir.
Eleþtirilerim son senelerde yaþanan geliþmeler sonucunda askeri vesayetin bittiðini söyleyen arkadaþlara yöneliktir.
ÇÜNKÜ, askeri vesayetin GERÇEKTEN olmadýðý ya da sonlandýðý bir ülkede emekli bir devlet memuru bir Baþbakan ile iliþkisini mesai arkadaþlýðý olarak tanýmlayamaz.twitter.com/KarakasEser
