Soruyu þöyle soralým: Bugün parlamenter sistemle yönetilen ülkeler baþkanlýk sistemiyle yönetilseydi acaba mevcut durumlarýndan daha mý iyi olurlardý? Yani Ýngiltere’de ABD’deki gibi sistem olsa, kiþi baþý gelir þimdikinden daha fazla olur muydu? Cevabýný hemen verelim. Kesinlikle daha iyi olurdu.
Bugün koalisyondan ötürü Ýtalya milim ilerleyemediðini gördü. O yüzden koalisyonu yasakladý ve tek partinin olacaðý bir yönetimi tercih etti. Aslýnda 2008’de Ýtalya’da baþkanlýk sistemi tartýþmalarý olmuþtu. Ýtalya’yý Ýtalya yapan adamlardan Silvio Berlusconi Ýtalya’nýn artýk cumhurbaþkanýnýn halk oylamasýyla seçileceði baþkanlýk sistemine geçmesi gerektiðini savunmuþtu. Berlusconi 2012’de de benzer görüþlerini dile getirmiþ, hem Ýtalyan saðýnýn hem de solunun bir kanadý Berlusconi’yi “imparator olmak istiyor” diye suçlamýþtý.
Hýristiyan Demokratlar ve Merkez Demokratlar Birliði (HDMDB) Genel Baþkaný Pier Ferdinando Casini öneriye þiddetle karþý çýkmýþ ve “Berlusconi, halkýn baþýna kral olmak istiyor” demiþti. Halbuki Berlusconi Ýtalya’nýn ekonomik olarak týkandýðýný görüyor ve ilerlemesini istiyordu. Þimdi Ýtalya Berlusconi’nin söylediklerine geldi. Ýtalya’da neredeyse tamamý koalisyon olmak üzere, son 69 yýlda 63 hükümet kuruldu. Özellikle 20 yýldýr geniþ koalisyon ve ittifak hükümetleriyle yönetilen ülkede, son 4 yýlda ise ekonomik ve siyasi krizlerin etkisiyle, biri teknokrat olmak üzere 4 farklý hükümet görev yaptý.
Benzer tartýþmalar bizde de var. Baþkanlýk sistemini sadece Erdoðan’a indirgeyen düþük profilli ve kompleksli insanlar tek bir saðlam gerekçe göstermeden buna karþý çýkýyorlar. Dün yeminli hükümet düþmanlýðý yapan ve patronunun yargýdaki iþlerini takip etmesiyle ünlüTaha Akyol Baþkanlýk Sistemi’nin niçin kötü olduðunu yazýyordu. Bazý Latin Amerika, Afrika ve Asya ülkelerini örnek veren Akyol, liberal ABD dýþýnda Baþkanlýk Sistemi’nin asla baþarýlý olamadýðýný söylüyordu. Sormak lazým, o bahsettiði ülkelerde Baþkanlýk deðil de Parlamenter sistem olsaydý bile kalkýnabilecek miydi? Hiç sanmam.
Taha Akyol’un da çok sevdiði ve Türk tarihçiliðinin kuvvetli ismi Kemal Karpat acaba Baþkanlýk Sistemi konusunda ne demiþ? 3 Haziran 2011’de USA Sabah’tan Baha Erbaþ’ýn sorularýný yanýtlayan Karpat kendisine sorulan “Baþkanlýk sistemi konuþuluyor. Bu Türkiye’nin sosyo-siyasal yapýsýna uyar mý?” sorusuna þu cevabý veriyor:
“Baþkanlýk Sistemi yabana atýlacak bir þey deðil. Bir yerde bu Türkiye’nin geleneklerine de dayanýyor. Güçlü bir Cumhurbaþkaný arzu edilir. Daha öncede belirttiðim gibi Türkiye’nin Geleneði’nde baþkanýn, liderin önemi mevcuttur ve bu birçok noktada faydalýdýr da. Mesela bizde son zamanlarda en büyük deðiþimler parlamentodan ya da yargýdan gelmiþ deðildir. Yürütme organýnýn baþýndan gelmiþtir. Mesela Cumhurbaþkaný Turgut Özal’ý düþünün.
Türkiye’de son dönemde geliþen birçok þeye Baþbakan Tayyip Erdoðan teþebbüs etmiþ, o geliþtirmiþtir. Ýyi bir ekibi ya da kabinesi olabilir. Ýyi bir grup çalýþmasý içinde olabilir. Ama Tayyip Bey, teþebbüs etmiþtir genel itibarýyla. Yani eninde sonunda Türkiye’de daima liderin ve onun iradesinin önemi büyüktür ve bu bir gelenektir. Sonuçta Baþkanlýk bizim yapýmýza uyar. Ama tabii sýnýrlar da net biçimde konmalýdýr.”
Baþkanlýkla beraber Federasyon da gelir ve Türkiye bölünür diye korkanlara da Kemal Karpat hoca þu cevabý vermiþ: “Türkiye için federasyon söz konusu deðildir. Federasyon olmasý için birçok þartlarýn yerine gelmesi lazýmdýr. Ama o þartlar yoktur. Ancak bir kesimin otonomi istemesi söz konusu. Hak vermek ayrýdýr, otonomi vermek ayrýdýr. Bakýn! Eðer Türkiye federasyon olursa gücü kesinlikle azalýr. Türkiye’nin gücü geniþ çapta güçlü bir üniter devlet olmasýndan doðuyor. Federasyon mutlaka güçsüz bir devlet yaratýr demiyorum. Ama bu Türkiye için geçerli deðildir. Sovyetler de federasyondu ilk zaafta daðýldý gitti. Türkiye demokrasinin ilerlemesi ile çok daha da güçlenecektir. Federasyon yerine demokrasiyi kökleþtirmek gerek.”
Görüldüðü üzere korkmaya gerek yokmuþ. Baþkanlýk sistemi bize uyuyormuþ. Geleneklerimizle baðdaþýyormuþ. Bunu diyen Türkiye’nin dünya çapýndaki hocalarýndan biri. Taha Akyol adýný sanýný kimsenin bilmediði akademisyenler yerine Kemal Karpat’ýn fikirlerine baþvursa daha iyi olurmuþ.
