Yaklaþýk bir asýrdýr Türkiye’nin önemli dericileri arasýnda faaliyet gösteren Uyguner Deri’nin üçüncü kuþak patronu Burak Uyguner, iflas halindeki Ýtalyan deri firmalarýnýn peþine düþtü. Uyguner, deðerinin 3’te 1’i fiyatýna yatýrým yaparak batan tesisleri Türkiye’ye taþýma kararý aldý.
AVRUPA’DAKÝ KRÝZÝ FIRSATA ÇEVÝRDÝ
O, 77 yýllýk bir deri markasýnýn üçüncü kuþak patronu. Bulgaristan’dan Ýstanbul’a eþi ve iki çocuðuyla göç eden dedesi Ýstanbul Kazlýçeþme’de ekmek parasý peþinde koþarken, Çin’e bile deri satan bir markanýn temellerini attýðýndan habersizdi. Bugün Türkiye’nin en büyük deri iþleme tesislerinden biri olan ve önemli markalarýn neredeyse tamamýna hammadde saðlayan Uyguner Deri Yönetim Kurulu Baþkaný Burak Uyguner, euro bölgesindeki krizi fýrsata çevirmek için kollarý sývadý. Türkiye Deri Sanayi Ýþverenleri Sendikasý (TÜDÝS) baþkanlýðýný da yürüten Uyguner, 5 milyon dolarlýk yatýrýmý krizdeki Ýtalya’dan tesis alarak 1.5 milyona maletmek için harekete geçti. Türk sanayisinin fabrika satmak için bekleyen euro bölgesini fýrsata çevirmesi halinde 2023 hedeflerini tutturabileceðini söyleyen Uyguner’le þirketini, projelerini, Türk deri sektörünü konuþtuk..
Dericilik iþiyle tanýþmanýzýn hikayesini anlatýr mýsýnýz?
Dedem Bulgaristan göçmeni. Ýstanbul’a geliyor ancak askerlik yapmasý gerektiði söyleniyor. Çok parasý yok elinde, bir hayat kurmaya çalýþýyor o dönem. Ýki çocuðu var. Askere giderse hepsi periþan olacak ve aklýna gelen çözümü uyguluyor. Aðýzýndaki tüm diþleri çektiriyor ve çürüðe ayrýlýyor. Bir tanýdýðý vasýtasýyla Kazlýçeþme’ye götürülüyor ve dericilik yapmaya baþlýyor, küçük de olsa kendi tabakhanesinin sahibi oluyor. 1935’te beri tabakhaneciyiz. 7-8 yaþlarýndayken babam elimi tutar beni iþe götürürdü. Derinin kokusuyla büyüdüm ben, tabakhane kokusuna birçok kimse dayanamaz ama ben hissetmiyorum bile. Çocukken de bu iþin dýþýnda bir iþ yapacaðýmý hiç düþünmedim.
70 yýllýk bir tarihten söz ediyorsunuz.
O günden bugüne ne deðiþti?
1992 yýlý sonuna kadar Kazlýçeþme’de devam eden faaliyetler, 1993 yýlýnda Tuzla Organize Sanayi Bölgesi’ndeki modern tesiste devam etti. Arýtma tesisimiz ile çevreye duyarlý teknoloji ile üretim gerçekleþtiren sektörün örnek tesislerinden birine sahip olduk. Küçük imalathanelerde iþ yaparken, Tuzla’da endüstriye dönüþtük. Sadece ayakkabý derisi yaparken gelen talep doðrultusunda konfeksiyona da hizmet vermeye baþladýk. Ancak ciddi sermaye gerektiren yatýrýmlar gerektiriyordu oraya gitmek. Bu nedenle bazý dericiler taþýnma sýrasýnda elendi. Bugün 200 tabakhaneden 30’a düþtü sayýmýz. Büyük iþ yapan kuvvetli ciddi þirketler bugünlere geldi. Sermayeyi iþin içinde tuttuk biz, iþimizi çok iyi yapalým dünya standardýnda yapalan zihniyeti taþýdýðýmýzdan. Ýnsana, binaya, teknolojiye yatýrým yaptýk. Böylece krizlere karþý da dayanýklý olduk. 2006 yýlýnda da þirket profiline pazarlama þirketini de ekledik. Deri üretiminde giysilik, döþemelik, saraciyelik olmak üzere geniþ bir yelpazede faaliyet gösteriyoruz. Günlük deri üretim kapasitesi 50-60 ton civarýnda.
Euro bölgesinde yaþanan ekonomik krizin size etkisi oldu mu?
Ýspanya, Ýtalya, Yunanistan ciddi sýkýntý içinde ve tabakhaneler kapanýyor. Bu ekonomik olarak bize olumsuz yansýyor ama bir yandan da oradaki ölü yatýrýmlarý alýp çok düþük maliyetle Türkiye’ye getirebilirsiniz. Ýhracatýmýzý artýrýp 2023 hedefini tutturmak istiyorsak bunu yapmalýyýz. Avrupa’daki durumu ben kendi sektörüm için fýrsat olarak görüyorum. Bununla ilgili bizim de görüþtüðümüz yerler var. Borçlarýný ödeyemeyip kapatmak isteyenler var, kýsa vadede euro bölgesinde ekonomik bir düzelme beklenmediðinden daha iyiye gitmeyecek durum. Bunu da biz fýrsata çevirmeliyiz. Ama Avrupalý refah içinde yaþadýðýndan bu durumu tolere edecek durumda deðil. Ýyi teknik insanlar iyi ustalar Türkiye’ye hemen getirebilir. Hangi ham deriden ne yapýlýr onu çok iyi biliyorlar. Tabakhane makine ve kimyasallarýna çok hakimler. Dünya pazarlarýný da iyi bildikleri için hangi ülkeye ne gider hesaplayabiliyorlar. Dünya baþýmýza yýkýlacak diye düþünürsek bir adým atamayýz. Mantýk çerçevesinde riske girmeliyiz. Biz de bu çerçevede 1.5 milyon dolarlýk bir yatýrým yapmayý düþünüyoruz. Bu yatýrýmý sýfýrdan kurmaya kalkacak olsanýz harcayacaðýnýz para 5 milyon dolarý bulur.
Ýhracatta bavul ticareti önemli bir yer tutuyor..
Laleli bavul ticaretinde çok önemli bir rol oynuyor. Oradaki ihracatýn kesilmesini göze alamayýz. Yoksa Laleli kanalýný kapatabilirsiniz tabii ama döviz gelmez. Güneydoðu sýnýrlarýmýza bakýyoruz Suriye ile ticaretimiz bitti. Ýki yýl öncesine kadar Gaziantep, Antakya, Kahramanmaraþ baþta olmak üzere çevre iller Suriye’ye ciddi ihracat yapýyordu. Irak zaten bitmiþ vaziyette. Komþularla problemli bir duruma geldik.
Yaþadýðýnýz en büyük sorun ve çözüm önerileri neler?
En çok zorlandýðýmýz konu haksýz rekabet ve kayýt dýþýlýk. Türkiye’de ciddi kaçak kesim, ciddi haksýz rekabet ve kayýt dýþý var. Merdivenaltý çalýþýp, çevreye zarar veren, yatýrým yapmayan, vergi kaçýran bir kesim var. Sektördeki kayýt dýþýlýðýn ortadan kaldýrýlmasý ihracatta elimizi güçlendirir. Tüketiciler de kayýt dýþý üretim yapan firmalardan aldýklarý ürünlerle kendi saðlýklarýný riske atarken, kalitesiz üretimi de onaylamýþ oluyor. Türk derisi, kalitesinin yaný sýra bünyesinde insan saðlýðýna zararlý kimyasallarý barýndýrmamasýyla da rakiplerine fark atýyor. Tüketici bilinçli davranmalý ve kalitesiz, saðlýksýz ürün almamalý.
Türkiye’de hayvancýlýk geliþmiþ sayýlmaz, deri hammaddesi temininde sýkýntý yaþýyor musunuz?
12 milyon sýðýr var Türkiye’de. Bunun 3’te 1’i kasaplýk olarak kesiliyor. Büyük baþ deri sektörü ise yýlda 5-6 milyon adet deri iþliyor, açýk var. Bir yandan hayvancýlýk yatýrýmlarý devam ediyor, ileride daha rahat hammadde elde etmek mümkün olacak belki. Þu anda yüzde aðýrlýkla ABD’den olmak üzere ihracat yapýyoruz. Hammadde temininde dýþa baðýmlýlýðýmýz küçük baþta yüzde 80, büyük baþta yüzde 60. Maliyetimizin yüzde 70’ini ise ham deri oluþturuyor. Hammadde kýsýtlý ama bitmiyor ve biz ihtiyacýmýzý karþýlýyoruz.
Yüksek maliyet sanayiciyi þehir dýþýna kaçýrýyor
SANAYÝ yatýrýmý yapmanýn maliyeti her geçen gün artýyor. Tuzla Deri Organize Sanayi Bölgesi’nde arsa metrekareleri 450 dolarýn üzerine çýkmýþ durumda. Bir yatýrým için ortalama 10 bin metrekare arazi lazým. Üzerine bina yapacaksýn, içine makine koyacaksýn, istihdam yaratacaksýn. Bu iþin karlý tarafý kalmýyor. Oysa Ýstanbul dýþýnda bu yatýrýmý 10’da 1’i fiyata yapabilirim. Ýstanbul’da yatýrým gittikçe zor hale geliyor sanayici için. Fabrika kurmak için ödeyeceðiniz çok büyük bir bedel var. Sanayi kayacak ve Ýstanbul hizmet ve finans sektörü olacak. Bizim de bu konuda çalýþmalarýmýz var. Mesela Bursa’ya gitmek üzere yatýrýmlarýmýz var. Önceleri iki tabakhaneyi paralel çalýþtýrýp, bir süre sonra sadece Bursa’da olacaðýz gibi görünüyor. Sanýyorum 10 yýl sonunda Ýstanbul’da tabakhane kalmaz. Matematik bunu gösteriyor.
Dünya markalarýna üretim yapan Çin’e deri satýyoruz
DÜNYA ekonomisinde bir çok sektörde üretici olarak önemli yer tutan Çin bize deride rakip olmaktan çýktý. Bitmiþ deri olarak Çin sýkýntý yaratmýyor artýk, tersine bizden deri alýyor. Çin pazarýna yönelik çalýþmalarýmýzýn sonucunu almaya baþladýk. Bütün dünyaya üretim yapan Çin’e, Türk deri sektörü ihracat yapýyor. Çin’de lüks tüketimi keþfeden yeni kuþak, Türk derisinin sadýk müþterisi olma yolunda ilerliyor. 2011’de Çin’e 43, Hong-Kong’a da 45 milyon dolarlýk ihracat gerçekleþtirdik. Ayrýca Uzakdoðu ve Rusya’ya 5 milyon dolarlýk bir ihracatýmýz var. Bu yýl bu rakamý 8 milyon dolara çýkarmýþ olmayý planlýyoruz. Çin, tüm dünyaya olduðu gibi bizde de ucuz ve kalitesiz ayakkabýda sýkýntý yaratýyor. Rakamlara baktýðýmýzda da tablo ortaya çýkýyor. Bugün Türkiye’nin ayakkabý ihracatý 500 milyon dolar, ayakkabý ithalatý ise 865 milyon dolar.
Haksýz rekabet önlenirse 5 milyar $ ihracat yaparýz
Mevcut geliþmeler 2012 için belirlenen 1.6 milyar dolarlýk ihracat hedefinin tutacaðýný gösteriyor. Türk ekonomisinin son yýllarda sergilediði baþarýya dericiler de ayak uydurdu. Deri ihracatý her yýl biraz daha artýyor, 2011 yýlýnda 1 milyar 440 milyon dolara ulaþtý. Deri sektörünün ihracat hacmi aslýnda daha fazla. Deri ürünleri, Türkiye’ye gelen birçok turistin beraberinde alýp götürdüðü ürünler arasýnda bulunuyor. Bu nitelikteki satýþlar da dahil edildiðinde deri sektörünün toplam ihracat rakamý 3 milyar dolarý aþýyor. Deri sektörü için 2023 hedefi olarak 4.5 milyar dolarlýk ihracat öngörülüyor. Haksýz rekabetin önlenmesi halinde sektörün 5 milyar dolarlýk ihracat rakamýna yaklaþmak da o kadar zor olmaz.
