Ýspanya’da Barselona merkezli zengin Katalonya bölgesinin baðýmsýzlýk giriþiminin enteresan sonuçlarý oldu.
Bir süredir Avrupa’da baþka ayrýlýkçý hareketlere iliþkin çeteleler yayýnlanýyor. Baðýmsýzlýk gerekçeleri ya ‘zenginliði paylaþmamak’ ya da ‘milliyetçilik’…
Önce hangi ülkede, hangi bölgeler, neden ayrýlmak istiyor, bir toparlama yapalým:
1- Ýspanya: Katalonya, yaklaþýk 7,5 milyon nüfuslu ve Ýspanya GSYH'sýnýn yaklaþýk yüzde 20'sini üretiyor. Baðýmsýzlýk talebinin nedeni de bu. Baðýmsýzlýk yanlýlarý Katalonya'nýn ekonomik gücünün Ýspanya merkezi devleti tarafýndan sömürüldüðü görüþünde.
Bask bölgesi zengin deðil; bu yüzden baðýmsýzlýk talebi milliyetçiliðe dayalý. Bask milliyetçiliði ve dili, Franco diktatörlüðü döneminde baský altýndaydý. O yüzden daha militan yapýda. Bu yapýnýn ürettiði ETA terör örgütü 50 yýlda 800'den fazla ölüme neden oldu. ETA 2011’de silah býraktý, ancak sönmüþ deðil.
2- Belçika: Flamanyabölgesinde baðýmsýzlýk talebi ekonomik. Çünkü Belçika’nýn en zengin bölgesi. Baðýmsýzlýðý savunan Yeni Flaman Ýttifaký, ülkenin güçlü partilerinden biri. Flamanya ayrýlýrsa yoksul Valonya ve ‘AB Baþkenti’ Brüksel ne olacak sorusunun cevabý yok.
3- Ýtalya: Kuzey Ýtalya/Padanyabölgesi adýný Po ovasýndan alýyor; ülkenin endüstri ve bankacýlýk merkezi. 1990'larda ‘güneyi beslemekten býktýk’ diyerek baðýmsýzlýk isteyen ruh halen canlý.
Güney Tirol, Birinci Dünya Savaþý sonunda Avusturya-Macaristan Ýmparatorluðu'ndan Ýtalya’ya katýlan zengin bir baþka bölge ve Ýtalya’nýn borcuna ortak olmak istemiyor.
Sardunya ve Sicilya,görece yoksul ancak etnik ve sosyal nedenlerle baðýmsýzlýk taleplerinin yüksek sesle dile getiriliyor.
4- Fransa: Korsika adasýnda ayrýlýkçý hareketler hep oldu. Halen baðýmsýzlýk isteyen Ulusal Özgürlük Cephesi (FLNC) aktif. Fransa, bu hareketlere karþý müsamahasýz. Ada’da Kors dilinin ikinci resmi dil olmasýna izin verilmiyor.
Bretonya ve Alsace (Alsas)bölgelerinde þiddete yönelen örgütler olmasa da, baðýmsýzlýk yanlýlarý güçlü.
5- Almanya: Bavyeraeyaletinin resmi adý ‘Freistaat Bayern’ yani ‘özgür devlet’. Her üç kiþiden biri Almanya'dan ayrýlmak istiyor. Ayrýlýkçýlýðýn nedeni de yine ekonomik. Çünkü Bavyera büyüklüðü, 13 milyonluk nüfusu ve ekonomisi en büyük eyalet. Ancak Almanya olasý bir Bavyera referandumunu yasaklýyor.
6- Ýngiltere: Ýskoçya 300 yýldýr Birleþik Krallýk'ýn parçasý, ancak kendi parlamentosu olmasýný yeterli bulmuyor. 2014’teki baðýmsýzlýk referandumu baþarýsýz oldu, ancak 2018'de tekrarý planlanýyor. Gerekçe aðýrlýklý olarak milliyetçilik.
Galler, 3 milyon nüfusuyla Büyük Britanya'nýn en yoksul bölgesi. Ancak, Ýskoçya’yý takip ediyorlar.
Londra! Þaka gibi ama deðil… 8.7 milyon nüfusu ile Londra, ülke gelirinin yüzde 22'sini saðlýyor. Ekonomisi de, Avrupa'nýn en büyük yedinci ekonomisi olan Ýsveç’le ayný. London School of Economics'ten Prof. Tony Travers, “Ýmkansýz deðil, uzun vadede böyle bir talep oluþabilir” görüþünde.
7- Ýrlanda: Kuzey Ýrlanda’da Katolikler Ýrlanda ile bütünleþmeyi, Protestanlar Birleþik Krallýk’a baðlý kalmayý istiyor. Bu çatýþma 30 yýl süren ve 3 bin 600 kiþinin öldüðü iç savaþý tetikledi. Ýç savaþ 1998’de bitti ama IRA terörünü üretti.
8- Danimarka: Grönland, Faroe Adalarý da baðýmsýzlýk istiyor. Faroe Adalarý'nda, Nisan 2018'de yeni anayasa referandumu var; ancak adalýlar baðýmsýzlýk referandumu da istiyor.
Bu 8 ülkeye bazý Doðu Avrupa ve Balkan ülkelerini de eklemek mümkün.
***
Ancak öte tarafta, Pekin’den Belarus’a uzanan Avrasya bölgesinde yeni bir ‘birleþme’ süreci var. Bu ‘þimdilik’ bir ‘ekonomik iþbirliði’ hattýnýn baþlangýcý.
Dün Cumhurbaþkaný Recep Tayyip Erdoðan’ýn Azerbaycan’da ‘çivi çaktýðý’ Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattý’nýn baðlanacaðý ‘Demir Ýpekyolu’ projesi, bunun ilk adýmý. Erdoðan’ýn, “Londra'dan Çin'e kesintisiz demiryolu baðlantýsý kurulduðunu ilan ediyoruz” ifadesi çok önemli.
Bu, Doðu-Batý arasýndaki ticaretin ‘deniz’den ‘kara’ya taþýnmasý demek.
Bu ticaretin geçtiði hat üzerindeki ülkelerin güvenliði, istikrarý ve zenginliði yeni bir ‘birlik’e iþaret ediyor.
