Yediðimiz kadar satýn almalýyýz. Bunu yapamýyorsak yemediðimizi tazeyken paylaþmalýyýz. Yenmeyeni zamanýnda paylaþmalýyýz ki, kediler, köpekler, kuþlar küflü ekmekle zehirlenmesin. Bunu da yapamýyorsak doðru koþullarda saklayýp kullaným süresini uzatmalýyýz. Ne yaparsak yapalým, çöpe ekmek atmayalým. Mesela, bugün bayat ekmekle yemek yapmaya var mýsýn?
Hiçbir yemek çöpe atýlmamalý. Ama söz konusu ekmek, yani sofranýn baþ tacý, nimeti ise onu çöpe atarken iki kez düþünün. Türkiye Ýsrafý Önleme Vakfý’nýn açýklamasýna göre ülkemizde bir yýlda 214 milyar liralýk gýda israfý var. Dünya üzerindeki toplam israf 800 milyar. Yani ciddi bir bölümü Türkiye’den. Öyleyse þu gerçeði görelim: Çok israf ediyoruz.Toprak Mahsulleri Ofisi’nin yaptýðý araþtýrmaya göre kiþi baþý ekmek israfý ülkemizde günlük ortalama 20 gram. Miktar az gibi görünse de sonuç çarpýcý: Bu israfýn yýllýk toplam maliyeti tahmin edin ne kadar? Tam 1,5 milyar TL!
Geçen ay uçuþ sýrasýnda, Skylife dergisini karýþtýrýrken bir yazý dikkatimi çekmiþti. Konunun baþlýðý “Daha temiz bir gelecek” içindi. Çevre ve Þehircilik Bakanlýðý tarafýndan baþlatýlan ve Sayýn Emine Erdoðan’ýn öncülüðünde düzenlenen ‘Sýfýr Atýk Projesi’ tanýtýmýndan bahsediliyordu. Proje çok geniþ kapsamlý, sadece gýda deðil. Plastikten, metale, kaðýda ve tabii yemeðe kadar tüm atýklarýn geri dönüþümü için saðlam bir alt yapý. Bu bizler gibi israfýn ucunu kaçýrmýþ bir toplum için önemli bir milat olabilir. Üstelik, bir ton atýk kaðýdýn 17 aðacý kesmekten kurtardýðýný, metal ve plastik geri kazanýmý ile yüzde 95 enerji tasarrufu saðlandýðý düþünülürse!
Kendi evinde çöp konusunu yönetmek bir kültür, bir alýþkanlýk. Bir zamanlar bir yazýda “Attýðýn çöp ne kadar az ise o kadar medenisin” diyordu. Bence eline geçeni çöpe atmayý alýþkanlýk haline getirenlerin mutfaðýnda asýlý olmasý gereken bir yazý. Gelelim bayat ekmeði deðerlendirme konusuna. Ben ilk dördümü sýralýyorum. Siz de bayat ekmekle severek yaptýðýnýz yemekleri instagram hesabýnýzdan bana gönderin, yayýnlayalým.
Anne Köftesi
Sanýrým hepimiz anne köftesine bayýlýyoruzdur. Her annenin köftesi aslýnda ufak tefek farklýlýklarla hazýrlanýr. Onlarca farklý versiyonu olan anne köftelerinin tümünün ortak özelliði kýymanýn içine koyulan bayat ekmek, en temel farký ise el lezzetidir. Kimisi köfte harcýna sadece ekmeðin içini koyar, kimisi ekmeði biraz ýslatýp ekler. Ekmeðin miktarý veya cinsi ne olursa olsun iþte o ekmek köfteye tad katar. Bereketi bol olmasý için genellikle bol ekmekli olan anne köfteleri, ýzgara veya tavada piþirilir. Bunun için ekmeði dilimleyip iki gün temiz bir yerde havalandýrarak kurutun, rondodan geçirin ve kullanacaðýnýz miktarlarda poþetleyip dondurucuya koyun.
Ekmek Üzeri Eritme Peynir
Bir gün önce misafir vardý. Ve ekmek sepetinde çeþit çeþit ekmek dilimi kaldý. Ýþte o dilimlerle yapýlacak en ideal þeydir ekmek üstü peynir. Dilediðiniz bir cins peynir ve yine dilediðiniz bir baharat. Misal, Bergama tulumu üzeri taze biberiye ya da acý toz biberli gravyer. Üzerine kahvaltýdan kalmýþ dilim domatesler, parçalanmýþ peynirler, kibar lokmasý ile sofrada yalnýz baþýna kalan bir iki dilim sucuðu buluþturabileceðiniz en iyi zemindir.
Papara
Papara, birçoðumuzun unuttuðu güzel yemektir. Kýymalýsý da olabilir, peynirlisi de. Size Ýzmir iþini tarif edeyim çünkü onu iyi bilirim; yeþil biber, domates, taze nane ve toz karabiberle bir kýymayý piþirin. Biraz sulu olmalý. Ekmeði dilimleyin ve kare olarak kesin. Biraz zeytinyaðý gezdirip altýn rengi olana kadar fýrýnlayýn. Fýrýndan çýkar çýkmaz üzerine domatesli kýymayý eþit olarak yayýn. Eðer tavuk suyu koyarsanýz þahane yoksa üzerine biraz duru su gezdirip kapaðý kapatarak piþirin. Ve servisini bol sumak ve süzme yoðurtla yapýn!
YUMURTALI EKMEK
Hýzlý ve bir o kadar besleyici, lezzetli bir kahvaltýlýk. Yapýlacak iþ çok basit: Yumurta, biraz su, biraz zeytinyaðý ve rende peyniri çýrpýn. Bu karýþýma bayat ekmek dilimlerini ön arka bulayýp yanmaz tabanlý tavada arka ön çýtýr olana kadar kýzartýn. Fransýz usulü isterseniz o da olur! Bunun için bayat ekmek dilimlerini önce hafifçe süte batýrýn sonra çýrpýlmýþ yumurtaya bulayýn. Tatlý bir ekmek hazýrlýyorsanýz biraz pudra þekeri, meyve ve vanilya özünü de iþin içine katabilirsiniz. Benim taktiðim ise yumurtayý çýrparken ince kýyýlmýþ maydanoz, biberiye gibi taze otlar, biraz rende peynir, iri çekilmiþ az miktar mýsýr unu eklemek. Hatta kimi zaman incecik kýyýlmýþ çemensiz pastýrma bile ekleyebiliyorum. Mutlaka tereyaðýnda kýzartýyorum.
Misafirden kalan çeþit çeþit ekmek dilimleriyle yapýlacak en ideal þeydir ekmek üstü peynir.
Ýsrafýn rakamsal boyutu
- Toprak Mahsulleri Ofisi’nin yaptýðý araþtýrmaya göre kiþi baþý ekmek israfý günlük yirmi gram. Aslýnda az gibi görünse de sonuç çarpýcý. Bu israfýn yýllýk toplam maliyeti (Ekmeðin 2,80 TL olan kg birim fiyatýndan hareketle) 1,5 milyar TL’yi geçmekte.
- Bu rakamla,104 bin aile (5 kiþilik) bir yýl boyunca yoksulluk sýnýrýnda geçinebilmekte, yine ayný rakamla 162 bin asgari ücretli kiþi bir yýl boyunca geçinebilmekte veya 460 bin üniversite öðrencisine 12 ay boyunca aylýk 280 TL burs verilebilmekte.
- O iki gram ile yani israf edilen bir yýllýk ekmeðin maliyeti ile 100 yataklý 80 hastane veya yýllýk 500bin yolcu kapasiteli 18 havaalaný veya 16 derslikli 500 okul veya 300 öðrenci kapasiteli 250 yurt veya 500 kilometrelik bölünmüþ yol gibi hizmetlerden herhangi biri yapýlabilir.
- Bir günde israf edilen 6 milyon adet ekmek, 4,7 milyon kiþinin bir günlük ekmek ihtiyacýný karþýlamakta. Bir yýlda israf edilen 2,1 milyar adet ekmek ise ülkenin 23 günlük ekmek ihtiyacý kadar.
