Yediğimiz kadar satın almalıyız. Bunu yapamıyorsak yemediğimizi tazeyken paylaşmalıyız. Yenmeyeni zamanında paylaşmalıyız ki, kediler, köpekler, kuşlar küflü ekmekle zehirlenmesin. Bunu da yapamıyorsak doğru koşullarda saklayıp kullanım süresini uzatmalıyız. Ne yaparsak yapalım, çöpe ekmek atmayalım. Mesela, bugün bayat ekmekle yemek yapmaya var mısın?
Hiçbir yemek çöpe atılmamalı. Ama söz konusu ekmek, yani sofranın baş tacı, nimeti ise onu çöpe atarken iki kez düşünün. Türkiye İsrafı Önleme Vakfı’nın açıklamasına göre ülkemizde bir yılda 214 milyar liralık gıda israfı var. Dünya üzerindeki toplam israf 800 milyar. Yani ciddi bir bölümü Türkiye’den. Öyleyse şu gerçeği görelim: Çok israf ediyoruz.Toprak Mahsulleri Ofisi’nin yaptığı araştırmaya göre kişi başı ekmek israfı ülkemizde günlük ortalama 20 gram. Miktar az gibi görünse de sonuç çarpıcı: Bu israfın yıllık toplam maliyeti tahmin edin ne kadar? Tam 1,5 milyar TL!
Geçen ay uçuş sırasında, Skylife dergisini karıştırırken bir yazı dikkatimi çekmişti. Konunun başlığı “Daha temiz bir gelecek” içindi. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından başlatılan ve Sayın Emine Erdoğan’ın öncülüğünde düzenlenen ‘Sıfır Atık Projesi’ tanıtımından bahsediliyordu. Proje çok geniş kapsamlı, sadece gıda değil. Plastikten, metale, kağıda ve tabii yemeğe kadar tüm atıkların geri dönüşümü için sağlam bir alt yapı. Bu bizler gibi israfın ucunu kaçırmış bir toplum için önemli bir milat olabilir. Üstelik, bir ton atık kağıdın 17 ağacı kesmekten kurtardığını, metal ve plastik geri kazanımı ile yüzde 95 enerji tasarrufu sağlandığı düşünülürse!
Kendi evinde çöp konusunu yönetmek bir kültür, bir alışkanlık. Bir zamanlar bir yazıda “Attığın çöp ne kadar az ise o kadar medenisin” diyordu. Bence eline geçeni çöpe atmayı alışkanlık haline getirenlerin mutfağında asılı olması gereken bir yazı. Gelelim bayat ekmeği değerlendirme konusuna. Ben ilk dördümü sıralıyorum. Siz de bayat ekmekle severek yaptığınız yemekleri instagram hesabınızdan bana gönderin, yayınlayalım.
Anne Köftesi
Sanırım hepimiz anne köftesine bayılıyoruzdur. Her annenin köftesi aslında ufak tefek farklılıklarla hazırlanır. Onlarca farklı versiyonu olan anne köftelerinin tümünün ortak özelliği kıymanın içine koyulan bayat ekmek, en temel farkı ise el lezzetidir. Kimisi köfte harcına sadece ekmeğin içini koyar, kimisi ekmeği biraz ıslatıp ekler. Ekmeğin miktarı veya cinsi ne olursa olsun işte o ekmek köfteye tad katar. Bereketi bol olması için genellikle bol ekmekli olan anne köfteleri, ızgara veya tavada pişirilir. Bunun için ekmeği dilimleyip iki gün temiz bir yerde havalandırarak kurutun, rondodan geçirin ve kullanacağınız miktarlarda poşetleyip dondurucuya koyun.
Ekmek Üzeri Eritme Peynir
Bir gün önce misafir vardı. Ve ekmek sepetinde çeşit çeşit ekmek dilimi kaldı. İşte o dilimlerle yapılacak en ideal şeydir ekmek üstü peynir. Dilediğiniz bir cins peynir ve yine dilediğiniz bir baharat. Misal, Bergama tulumu üzeri taze biberiye ya da acı toz biberli gravyer. Üzerine kahvaltıdan kalmış dilim domatesler, parçalanmış peynirler, kibar lokması ile sofrada yalnız başına kalan bir iki dilim sucuğu buluşturabileceğiniz en iyi zemindir.
Papara
Papara, birçoğumuzun unuttuğu güzel yemektir. Kıymalısı da olabilir, peynirlisi de. Size İzmir işini tarif edeyim çünkü onu iyi bilirim; yeşil biber, domates, taze nane ve toz karabiberle bir kıymayı pişirin. Biraz sulu olmalı. Ekmeği dilimleyin ve kare olarak kesin. Biraz zeytinyağı gezdirip altın rengi olana kadar fırınlayın. Fırından çıkar çıkmaz üzerine domatesli kıymayı eşit olarak yayın. Eğer tavuk suyu koyarsanız şahane yoksa üzerine biraz duru su gezdirip kapağı kapatarak pişirin. Ve servisini bol sumak ve süzme yoğurtla yapın!
YUMURTALI EKMEK
Hızlı ve bir o kadar besleyici, lezzetli bir kahvaltılık. Yapılacak iş çok basit: Yumurta, biraz su, biraz zeytinyağı ve rende peyniri çırpın. Bu karışıma bayat ekmek dilimlerini ön arka bulayıp yanmaz tabanlı tavada arka ön çıtır olana kadar kızartın. Fransız usulü isterseniz o da olur! Bunun için bayat ekmek dilimlerini önce hafifçe süte batırın sonra çırpılmış yumurtaya bulayın. Tatlı bir ekmek hazırlıyorsanız biraz pudra şekeri, meyve ve vanilya özünü de işin içine katabilirsiniz. Benim taktiğim ise yumurtayı çırparken ince kıyılmış maydanoz, biberiye gibi taze otlar, biraz rende peynir, iri çekilmiş az miktar mısır unu eklemek. Hatta kimi zaman incecik kıyılmış çemensiz pastırma bile ekleyebiliyorum. Mutlaka tereyağında kızartıyorum.
Misafirden kalan çeşit çeşit ekmek dilimleriyle yapılacak en ideal şeydir ekmek üstü peynir.
İsrafın rakamsal boyutu
- Toprak Mahsulleri Ofisi’nin yaptığı araştırmaya göre kişi başı ekmek israfı günlük yirmi gram. Aslında az gibi görünse de sonuç çarpıcı. Bu israfın yıllık toplam maliyeti (Ekmeğin 2,80 TL olan kg birim fiyatından hareketle) 1,5 milyar TL’yi geçmekte.
- Bu rakamla,104 bin aile (5 kişilik) bir yıl boyunca yoksulluk sınırında geçinebilmekte, yine aynı rakamla 162 bin asgari ücretli kişi bir yıl boyunca geçinebilmekte veya 460 bin üniversite öğrencisine 12 ay boyunca aylık 280 TL burs verilebilmekte.
- O iki gram ile yani israf edilen bir yıllık ekmeğin maliyeti ile 100 yataklı 80 hastane veya yıllık 500bin yolcu kapasiteli 18 havaalanı veya 16 derslikli 500 okul veya 300 öğrenci kapasiteli 250 yurt veya 500 kilometrelik bölünmüş yol gibi hizmetlerden herhangi biri yapılabilir.
- Bir günde israf edilen 6 milyon adet ekmek, 4,7 milyon kişinin bir günlük ekmek ihtiyacını karşılamakta. Bir yılda israf edilen 2,1 milyar adet ekmek ise ülkenin 23 günlük ekmek ihtiyacı kadar.
