Yıllık izin işçilerin Anayasal haklarından birisidir. Anayasamızın 50. Maddesi "Dinlenmek çalışanların hakkıdır" ifadesine yer verdikten sonra, yıllık izin hakkı ile hafta tatili ve bayram tatili haklarını ayrıca vurgulamıştır. Bu sebeple Anayasal bir hak olan dinlenme hakkından vazgeçilemez, bir başkasına devredilemez. İşçilerin yıllık izne hak kazanılması o işyerinde işçinin deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olmasına bağlıdır.
İşçiler esas itibariyle belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışmaktadır. Ancak bazı durumlarda belirli süreli iş sözleşmesi yapılabilmektedir.
4857 sayılı İş Kanunu'nun 11'inci maddesinde belirli süreli iş sözleşmesi hüküm altına alınmıştır.
"İş ilişkisinin bir süreye bağlı olarak yapılmadığı halde sözleşme belirsiz süreli sayılır. Belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak işveren ile işçi arasında yazılı şekilde yapılan iş sözleşmesi belirli süreli iş sözleşmesidir."
Aynı zamanda İş Kanunu'nun 5'inci maddesinde yer alan eşitlik ilkesi gereği, belirli süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçiler ile belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler arasında ayrım yapılamamaktadır.
İş Kanunu'nun 53'üncü maddesi uyarınca, "İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir."
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
* 1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) olanlara 14 günden,
* 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20 günden,
* 15 yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 günden, az olamayacaktır. Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır.
Ancak 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.
Örneğin, 29.04.2024 tarihinde işe girecek olan bir çalışanın 28.04.2025 tarihinde 1 yıllık kıdem süresini dolduracağından 29.04.2025 tarihinde yıllık ücretli iznini kullanmaya başlayabilecektir.
İşverenin, belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiye, belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçi ile eşit şartlar sağlaması gerektiğinden; yıllık izin açısından da işçileri farklı işleme tabi tutamayacaktır.
Bu hususu örnekle açıklamak gerekirse, 29.04.2024 – 29.04.2026 tarihleri arasında 2 yıllık belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışmaya başlayacak işçinin yıllık izin hakkı 28.04.2025 tarihinde doğacaktır. Bu işçinin 29.04.2025 tarihi itibarıyla yıllık izni kullanmasında herhangi bir sorun yaşanmayacaktır.
Eğer işyerinde, yukarıda anlatılan esaslara aykırı işlemlerin yapıldığının tespit edilmesi halinde, bu durumdaki her işçi için 2.666 TL idari para cezası gündeme gelebilecektir.
Dinlenme hakkına aykırılık işyerinde çalışma barışını bozabilecek, iş kazalarında işverenin kusur oranını artıracak ve işverenler çeşitli yaptırımlar ile karşı karşıya kalabilecektir.
Özetle, işverenler belirli süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçilere, 1 yıl ve üzerinde kıdem süreleri bulunuyorsa, yıllık ücretli izinlerini kullandırmalıdırlar.
