Yýllýk izin iþçilerin Anayasal haklarýndan birisidir. Anayasamýzýn 50. Maddesi "Dinlenmek çalýþanlarýn hakkýdýr" ifadesine yer verdikten sonra, yýllýk izin hakký ile hafta tatili ve bayram tatili haklarýný ayrýca vurgulamýþtýr. Bu sebeple Anayasal bir hak olan dinlenme hakkýndan vazgeçilemez, bir baþkasýna devredilemez. Ýþçilerin yýllýk izne hak kazanýlmasý o iþyerinde iþçinin deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yýl çalýþmýþ olmasýna baðlýdýr.
Ýþçiler esas itibariyle belirsiz süreli iþ sözleþmesi ile çalýþmaktadýr. Ancak bazý durumlarda belirli süreli iþ sözleþmesi yapýlabilmektedir.
4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 11'inci maddesinde belirli süreli iþ sözleþmesi hüküm altýna alýnmýþtýr.
"Ýþ iliþkisinin bir süreye baðlý olarak yapýlmadýðý halde sözleþme belirsiz süreli sayýlýr. Belirli süreli iþlerde veya belli bir iþin tamamlanmasý veya belirli bir olgunun ortaya çýkmasý gibi objektif koþullara baðlý olarak iþveren ile iþçi arasýnda yazýlý þekilde yapýlan iþ sözleþmesi belirli süreli iþ sözleþmesidir."
Ayný zamanda Ýþ Kanunu'nun 5'inci maddesinde yer alan eþitlik ilkesi gereði, belirli süreli iþ sözleþmesiyle çalýþan iþçiler ile belirsiz süreli iþ sözleþmesi ile çalýþan iþçiler arasýnda ayrým yapýlamamaktadýr.
Ýþ Kanunu'nun 53'üncü maddesi uyarýnca, "Ýþyerinde iþe baþladýðý günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yýl çalýþmýþ olan iþçilere yýllýk ücretli izin verilir."
Ýþçilere verilecek yýllýk ücretli izin süresi, hizmet süresi;
* 1 yýldan 5 yýla kadar (5 yýl dahil) olanlara 14 günden,
* 5 yýldan fazla 15 yýldan az olanlara 20 günden,
* 15 yýl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 günden, az olamayacaktýr. Yer altý iþlerinde çalýþan iþçilerin yýllýk ücretli izin süreleri dörder gün arttýrýlarak uygulanýr.
Ancak 18 ve daha küçük yaþtaki iþçilerle 50 ve daha yukarý yaþtaki iþçilere verilecek yýllýk ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.
Örneðin, 29.04.2024 tarihinde iþe girecek olan bir çalýþanýn 28.04.2025 tarihinde 1 yýllýk kýdem süresini dolduracaðýndan 29.04.2025 tarihinde yýllýk ücretli iznini kullanmaya baþlayabilecektir.
Ýþverenin, belirli süreli iþ sözleþmesi ile çalýþan iþçiye, belirsiz süreli iþ sözleþmesi ile çalýþan iþçi ile eþit þartlar saðlamasý gerektiðinden; yýllýk izin açýsýndan da iþçileri farklý iþleme tabi tutamayacaktýr.
Bu hususu örnekle açýklamak gerekirse, 29.04.2024 – 29.04.2026 tarihleri arasýnda 2 yýllýk belirli süreli iþ sözleþmesi ile çalýþmaya baþlayacak iþçinin yýllýk izin hakký 28.04.2025 tarihinde doðacaktýr. Bu iþçinin 29.04.2025 tarihi itibarýyla yýllýk izni kullanmasýnda herhangi bir sorun yaþanmayacaktýr.
Eðer iþyerinde, yukarýda anlatýlan esaslara aykýrý iþlemlerin yapýldýðýnýn tespit edilmesi halinde, bu durumdaki her iþçi için 2.666 TL idari para cezasý gündeme gelebilecektir.
Dinlenme hakkýna aykýrýlýk iþyerinde çalýþma barýþýný bozabilecek, iþ kazalarýnda iþverenin kusur oranýný artýracak ve iþverenler çeþitli yaptýrýmlar ile karþý karþýya kalabilecektir.
Özetle, iþverenler belirli süreli iþ sözleþmesiyle çalýþan iþçilere, 1 yýl ve üzerinde kýdem süreleri bulunuyorsa, yýllýk ücretli izinlerini kullandýrmalýdýrlar.
