Geçtiğimiz gün Gaziantep'te 6. kattan atlayarak yaşamına son veren 25 yaşındaki sözleşmeli öğretmen Saadet öğretmenin geride bıraktığı mobbing mesajı beni derinden etkiledi.
“Her gün pamuk ipliğine bağlısınız sözünden bıktım usandım, ben yapamadım mobbinge uğramaktan” diye yazmış saadet öğretmenim.
Gencecik bir öğretmenin en değerli şeyi olan canını vermek zorunda kaldığı mobbing başta kamu ve özel kurumlar, sağlık kurumları, okullar ve üniversiteler olmak üzere bir çok işyerinde en ağır şekilde mobbing uygulanıyor. Ve maalesef çoğu zaman mobbing uygulayıcısı bunun farkında olmuyor. Mobbing, bir anlık davranıştan ziyade sistematik taciz şeklinde ortaya çıkar.
Toplumun büyük bölümünün pek bilmediği mobbing insan onuru ve haysiyetini olumsuz etkileyen, kişileri intihara kadar sürükleyen, işyerinde çalışanların bir başka kişiye ve/veya kişileri rahatsız edici, ahlak dışı ve sistematik söz ve davranışlarla taciz etmesidir.
Mobbing özellikle hiyerarşik bir yapılaşmanın olduğu gruplarda, zayıf bir kontrolün olduğu kurumlarda güçlünün altta kalanlara psikolojik yollardan baskı yapmasıdır. Mobbinge maruz kalan kişiler gördükleri zararın büyüklüğü ve etkisiyle, işlerini yapamaz duruma gelmektedirler.
Çalışma yaşamında, işyerinde bireylere genellikle üstleri, bazen de eşit düzeydeki çalışanlar veya astları tarafından sistematik biçimde uygulanan her tür kötü muamele, tehdit, şiddet, aşağılama gibi davranışları ifade eden davranışların tümüdür.
Mobbingin en belirgin özellikleri;
• Kasten uygulanması,
• Sistemli bir biçimde tekrar etmesi,
• Belli süre devam etmesi,
• Çalışanı yıldırıp uzaklaştırmayı amaçlaması şeklinde sıralanabilir.
Mobbing genellikle işverenler tarafından, İş Kanunlarının işçiyi koruyan tazminat ve işe iade hükümlerinden kurtulmak için işçiyi istifaya zorlamak şeklinde sistematik olarak uygulanmakta ve bu süreçte mobbinge maruz kalan işçi çoğu zaman psikolojik açıdan ciddi zararlar görmektedir. Mobbing davranışlarına örnekler;
• İşyerinde çalışanların ve işverenlerin işçiyle konuşmaması,
• Her tür kötü muamele, tehdit, şiddet, aşağılama,
• İşveren tarafından ifade edilme fırsatının sınırlanması,
• Azarlanma, küçük düşürülme,
• Yapılan her şeyin sürekli eleştirilmesi,
• Diğer işçilerle konuşulmasına meydan verilmemesi ve görüşme hakkından yoksun bırakılma,
• Çalışan iş ortamında yokmuş gibi davranılması, iletişimin kesilmesi, Diğer çalışanların işçiyle konuşmasının yasaklanması,
• İtibara saldırı, asılsız söylenti, hoş olmayan imalar,
• Alaya alınma,
• Görevlerin kısıtlanması, sürekli yeni görevler verilmesi ve kısa zamanda sonuçlandırılmasının istenmesi,
• Oda ve çalışma koşullarının kötüleştirilmesi, hakaret vs.
Uzun süre bu tür davranışlara maruz kalan kurbanların gelebileceği son aşama, istifa ederek işten ayrılmak ve ekonomik olarak zarar görmek değildir. Saadet öğretmen olayında olduğu gibi, fiziksel ve ruhsal olarak da zarar görmek ve hatta intihar edildiği görülmektedir.
Mobbinge karşı başta üniversite, eğitim ve sağlık kurumları olmak üzere yöneticiler olmak üzere, herkesin daha dikkatli olması ve mobbingin çalışanları intihara kadar götüren ve esasen mobbingin suç olduğunun bilinmesi lazım.
