Ýngiliz Telegraph gazetesi, bergamotlu çayýn kolestrolü düþürdüðünü yazdý. Tüm dünyada basýnda yeterli bilgi donanýma sahip olmayan kiþilerin hatalý yorumlarý, insanlarý yanlýþ yönlendirebiliyor.
Geçen hafta gazetelerde “Bergamotlu çayýn kolesterolü düþürüp kalp krizini önlediðine” iliþkin bir haber dikkatimi çekti. Bu haberin aslýný bulmak için yaptýðým incelemede, Ýngiliz Telegraph gazetesinde 30 Mart tarihinde çýkan bir haberden alýntý olduðunu gördüm. Haberde çay düþkünü Ýngilizlerin, Kraliçenin sarayýndan en köþedeki çayhanelere kadar beþ çaylarýnda tercih ettikleri bergamotlu çayýn (Earl Grey), Ýtalyan araþtýrýcýlar tarafýndan kolesterolü düþürdüðü, kolesterol ilacý statinler kadar etkili olduðu vurgulanmýþtý. Þüphesiz Ýngilizleri ve bergamotlu çay seven benim gibi kiþileri sevindirecek bir haber. Ancak acaba bilimsel olarak ne derecede doðru?
Bilimsel kaynaklarda yaptýðým araþtýrmada ise haberin maalesef yanýltýcý olduðunu gördüm. Haberi hazýrlayan gazetecinin konu hakkýnda bilgisiz olmasýndan kaynaklanan bir yorum, þüphesiz. Bilindiði gibi bergamotlu çaylarda koku vermesi için bergamot meyvelerinin güzel kokulu ‘uçucu yaðý’ kullanýlýr. Halbuki Ýtalyan araþtýrýcýlarýn kolesterol hastalarýnda statinler kadar etkili bulduklarý madde, bergamotun içerisindeki polifenolik yapýdaki flavonoitlerdi. Flavonoitler uçucu yað içerisinde bulunmazlar. Zaten araþtýrmada kullanýlan bu flavonoit özütü bergamot meyvesinin o güzel kokulu uçucu yaðýný taþýyan kabuklarý soyulup atýldýktan sonra kalan meyvenin sýkýlmasý ile elde ediliyor. Meyve suyu ayrýca zararlý etkiye sahip olabilecek ýþýða karþý hassasiyeti artýrýcý etkili bileþenleri (furanokumarinler) uzaklaþtýrýlacak þekilde iþlem görmüþ.
Araþtýrma, yapýlan kan analizinde serum trigliserit ve kötü kolesterol (LDL) deðerleri yüksek bulunan dislipidemi hastalarý üzerinde yürütülmüþ.
Ýlk çalýþmada 237 hastaya (çeþitli þekillerde gruplandýrýlarak) 30 gün süreyle farklý miktarlarda günlük olarak bergamot polifenol özütü verilmiþ ve sonuçta bergamotun polifenol özütünün kolesterolün yaný sýra yüksek kan þekerini de düþürdüðünü, etkisinin düþük dozda statin (kolesterol ilacý) kadar yüksek olduðu tespit etmiþ. Özellikle statin tipi kolesterol ilaçlarýnýn yan etkilerinden olumsuz etkilenen kiþiler için iyi bir alternatif olabileceðini ileri sürmüþler.
KOLESTEROL TEDAVÝSÝNDE YARARLI
Çalýþmanýn devamýnda yine 30 gün süresince geliþigüzel gruplandýrýlan (15-16 kiþilik) 77 yüksek kolesterollü hastalardan bir gruba boþ ilaç (plasebo), iki gruba iki farklý dozda statin grubu bir kolesterol ilacý (rosuvastatin; 10 ve 20 miligram), bir gruba bergamotun polifenolik bileþiklerini içeren özütü (1000 miligram) ve son gruba da bergamot polifenolik özütü ve kolesterol ilacý birlikte verilmiþ. Süre sonunda yapýlan ölçümlerde bergamot polifenolik özütünün total kolesterol, LDL-kolesterol, LDL/ HDL kolesterol oranýný düþürdüðü; ayrýca damarlarda oksidatif hasara yol açtýðý bilinen çeþitli belirteçlerin (malondialdehit, oksiLDL reseptör LOX-1, forbo PKB) miktarýný düþürdüðü gözlemlenmiþ. Sonuç olarak yapýlan deðerlendirmede yüksek kolesterol hastalarýnda düþük dozda kolesterol ilacýnýn yaný sýra bergamot polifenolik özütünün verilmesinin daha etkin bir tedavi saðlayabileceði, hastalarda damar hasarlarýnýn önüne geçilebileceði sonucuna varýlmýþ.
Görüldüðü gibi tüm dünyada yazýlý ve sözlü basýnda yeterli bilgiye sahip olmayan kiþiler tarafýnda yapýlan hatalý yorumlar insanlarý yanlýþ yönlendirebiliyor. Belki bazýlarý masumca kabul edilebilir ancak özellikle saðlýk söz konusu olduðunda son derece riskli sonuçlar doðurabilir.
