2008 yýlýnda sosyal güvenlik reformu ile getirilen önemli düzenlemelerden birisi de, halk arasýnda bilinen adýyla beþ puan teþviki idi. 5510 Sayýlý Kanunun 81'inci maddesinin "ý" bendine göre malullük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý primlerinin iþveren hissesinin beþ puanlýk kýsmýna isabet eden tutarýn Hazine ve Maliye Bakanlýðýnca karþýlanabilmesi için iþverenlerin Kuruma yasal ödeme süresi geçmiþ sigorta primi, iþsizlik sigortasý primi, idari para cezasý ve bunlara iliþkin gecikme cezasý ve gecikme zammý borcu bulunmama þartý getirilmiþti.
Yapýlan bu düzenleme ile hem iþverenlerin prim ödeme alýþkanlýklarý saðlanmýþ ve teþvik edilmiþ, hem de iþverenlere rekabet etme ve maliyet avantajý saðlanmýþtýr.
Gerçekten her zaman uzmanlarca tüm kamu kurumlarýna örnek gösterilen bu düzenleme bir yandan SGK'nýn prim tahsilat kabiliyetini artýrmýþ, öte yandan da iþverenler yönünden istihdam maliyetlerini düþürdüðünden kayýtlý istihdam teþvik edilmiþtir.
Ancak bu doðru uygulama anlayamadýðýmýz bir nedenle deðiþtirilmekte olup, 5 puanlýk teþvikten yararlanabilmek için iþverenin borcun bulunup bulunmadýðý iþyeri bazýnda kontrol edilirken SGK tarafýndan yayýmlanan 2021/26 Genelge ile 2021 Eylül ayýndan itibaren iþverenlerin Türkiye genelindeki tüm iþyerleri için borç sorgulamasý yapýlacaðý duyurulmuþtur.
Binlerce SGK iþyeri olan çok þubeli þirketlerin herhangi bir iþyeri dosyasýnda 20-30 TL gibi çok cüzi miktarda bir borç varsa borcu bulunmayan Türkiye genelindeki diðer iþyerleri için dahi 5 puanlýk destekten yararlanamayacaktýr. Gerek ayný ilde gerekse Türkiye genelinde birden fazla SGK da iþyeri dosyasý olan iþverenlerin beþ puanlýk destekten yararlanabilmesi için Türkiye genelindeki tüm iþyerlerine ait borçlarýný ödemeleri gerekmektedir.
13 yýldýr uygulanan ve gayet doðru bir düzenlemenin SGK tarafýndan hangi gerekçeyle deðiþtirildiðini anlayabilmiþ deðilim.
Ýþverenlerin Muhtasar Ve Prim Hizmet Beyannamelerini 5510 kanun türünü seçmek suretiyle Kuruma göndermeleri sýrasýnda, iþverenin Türkiye genelindeki tüm iþyerlerinin yasal ödeme süresi geçmiþ sigorta primi, iþsizlik sigortasý primi, idari para cezasý ile bunlara iliþkin gecikme cezasý ve gecikme zammý borçlarýnýn bulunup bulunmadýðý sistem tarafýndan sorgulanacak ve herhangi bir iþyerinden kaynaklý yasal ödeme süresi geçmiþ sigorta primi, iþsizlik sigortasý primi, idari para cezasý ile bunlara iliþkin gecikme cezasý ve gecikme zammý borcunun bulunmasý halinde iþverenin Türkiye genelindeki hiç bir iþyerinden 5510 kanun türünü seçmesi mümkün bulunmayacak.
Bununla birlikte, borçlarý bulunan iþverenler, borçlarýnýn tamamýný ödemeleri veya söz konusu borçlarýn çeþitli kanunlar gereðince yeniden yapýlandýrmalarý veya 6183/48 inci maddesine istinaden tecil ve taksitlendirmeleri durumunda indirimden, yasal verilme süresi sona ermemiþ ilk muhtasar ve prim hizmet beyannamesinden baþlanýlarak Türkiye genelinde indirim kapsamýna giren tüm iþyerlerinden yararlanabilecekler.
Ýþverenin Türkiye genelinde yasal ödeme süresi geçmiþ sigorta primi, iþsizlik sigortasý primi, idari para cezasý ile bunlara iliþkin gecikme cezasý ve gecikme zammý borçlarýnýn bulunup bulunmadýðýnýn tespiti sýrasýnda, iþverenlerin SGK nezdinde kendi adýna tescil edilmiþ tüm iþyerlerinden ve kendi adýna tescil edilmiþ tüm alt iþverenliklerinden kaynaklanan yasal ödeme süresi geçmiþ sigorta primi, iþsizlik sigortasý primi, idari para cezasý ile bunlara iliþkin gecikme cezasý ve gecikme zammý borçlarý sorgulanacak. Bu sorgulama gerçek kiþi iþverenlerde T.C. Kimlik Numarasý, tüzel kiþi iþverenlerde vergi kimlik numarasý esas alýnmak suretiyle yapýlacak.
Ýþverenin, kendi adýna tescil edilmiþ iþyerleri ve alt iþverenlikleri haricinde ortak, üst düzey yönetici ve iþveren vekili olarak iþlem gördüðü iþyerleri ile iþverenin gerçek kiþi olmasý halinde kendi sigortalýlýðýndan kaynaklanan 5510/4-1-b kapsamýndaki ve 5510/60-g kapsamýndaki yasal ödeme süresi geçmiþ prim borçlarý sorgulanmayacak.
Ayný zamanda Türkiye geneli yasal ödeme süresi geçmiþ sigorta primi, iþsizlik sigortasý primi ve idari para cezasý ile bunlara baðlý gecikme cezasý ve gecikme zammý borcu bulunan iþverenler malullük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý primlerinde beþ puanlýk indirimden yararlanamayacaðý gibi, bu iþverenlerin ilave altý puanlýk indirimden de yararlanmalarý mümkün bulunmamaktadýr.
Ancak iþverenin herhangi bir iþyeri dosyasýnda yasal ödeme süresi geçmiþ sigorta primi, iþsizlik sigortasý primi, idari para cezasý ve bunlara iliþkin gecikme cezasý ve gecikme zammý borcunun bulunmasý halinde ise, beþ puanlýk indirim uygulanmaksýzýn sadece ilgili kanunlarda yer alan prim teþviklerinden, yararlanýlabilecek.
Aslýnda bu deðiþiklik iþverenlerle beraber SGK personelini de çok ciddi olumsuz etkileyecek. Sistemsel veya baþka nedenlerle borçlu olmadýðý halde borçluymuþ görünmesinden dolayý teþviklerden yararlanmak isteyen ve aslýnda borcu olmayýp ekranda borçlu görünen iþverenlerin getireceði yoðunluðu düþünmek bile istemiyorum.
Ýþveren ve çalýþanlarýn pandemi koþullarýnda moral ve motivasyona ihtiyacý var. Umarým bu sorun baþlamadan saðduyu ile çözülür, bu yanlýþ uygulamadan dönülür. Hem SGK personeli ve hem de iþverenler için 13 yýldan beri uygulanageldiði gibi iþyeri bazýnda 5510 teþviki uygulanmasýna devam edilir.
