ABD’de yayınlanan kitap, Trump’ı yerle bir ediyor. İddialar kısmen biliniyordu, kitabın güvenilirliği kuşkulu, ancak yarattığı hasar büyük.
ABD’de Cuma günü yayınlanan bir kitap, hem Amerika’yı hem de dünyayı karıştırdı. Kitabın an itibarıyla Moskova, Pekin ve Pyongyang başta bütün başkentlerde didik didik edildiğini ve liderlere ayrıntılı brifingler verildiğini düşünmekteyiz. Kitabın adı olan ‘Fire and Fury’, Ateş ve Gazap kelimelerini Trump, Kuzey Kore’yi tehdit için kullanmıştı. Trump’ın başkanlığının da ateşler, yıkıcı gazap, öfke ve çılgınlıkla dolu olduğu anlaşılıyor.
Ve kitap, Trump’ın akıl sağlığını kaybetmeye başladığını, Beyaz Saray’ın tarihte görülmemiş bir kaos içinde olduğunu, Trump’ın imha ve yıkım dışında hiçbir siyasi derinlik ya da plan taşımadığını, dolduruşa geldiğini, kendisinin ve kifayetsiz ekibinin süren soruşturmalar sonucu koltuklarından olacağını öne sürüyor.
Kitabı yazan, Trump Beyaz Saray’a geçtikten sonra bir süre özel izinle ortalıkta dolaşıp, kimi yakalarsa onunla konuşan ya da konuştuğunu öne süren ve bu konuşmaların ‘bir kısmını’ teybe aldığını söyleyen gazeteci Michael Wolff. Wolff’un gazetecilik ahlakı konusunda kuşkular var. Kaynakların çoğu isimsiz. İsimleri yazılanlar, birer ikişer iddiaları yalanlamaya başladı. Ancak kitap, Amerika’yı sarstı.
Kitabın neye ve kime hizmet ettiği de ayrıca tartışmalı. İlginç olan, kitaptaki iddiaların çoğu, söylenti olarak dolaşıyordu. Bunlar derlenip paketlenince, öldürücü, şoke edici etki kazandı. Kitaba, kamuoyu oluşturma, zihin formatlama açılarından ayrıca bakmak gerek.
Trump’ın kazanmak için değil, meşhur olmak için aday olduğu ve kazayla Başkan seçildiği, baştan beri söylenirdi, kitaba da girmiş. Doğruysa, seçim gecesi ilk sonuçlar zaferi işaret edince, Trump dehşete kapılmıştı, hayalet görmüş gibiydi. Melania kaygıyla ağlıyordu. Danışmanlar, çocuklar şoke olmuştu. Trump 1 saat sonra kendini topladı ve Başkan olmayı hak ettiğine ve bu işi yapabileceğine inanmaya başladı. Halbuki seçimi kaybedip, kazandığı ünle bir TV kanalı açmak istiyordu. Yenilgiyi ailece paraya çevireceklerdi.
Kampanya sırasında bir noktada eşi Melania ‘Ya kazanırsan...’ diye üzülmeye başlamıştı. Trump o zaman ‘üzülme, kazanamam’ diye Melania’yı teselli etmişti. Başkan olmak istemiyordu, seçileceğini sanmıyordu.
Kuşkulu üslup ve kuşkulu iddialara rağmen kitap ‘gerçeğin ifşaatı’ sayılıyor. Nedeni de Trump’ın kendisi. Trump, kitabı eski danışmanı Steve Bannon’un yazdırdığını düşündü ve hem Bannon’a hem de iddialara karşı telaş ve öfkeyle saldırıya geçti. Trump’ın sert tepki vermesi, ‘demek ki kitap doğru’ kanısını uyandırdı. Ayrıca Amerika’nın muhalif kanadı, kitabın doğru olmasını diliyor, çünkü kitap Trump’ı yerle bir ediyor.
Kitabın yazılmasında önemli payı olduğu anlaşılan Steve Bannon’un şu yorumu önemli: Bannon’a göre Trump %100 üzerinden %33.3 ihtimalle yargıya yollanıp istifa edecek, %33.3 ihtimalle (sağlık vb nedenlerle) ‘Başkanlık görevini yerine getiremeyeceği’ anlaşılıp Anayasanın 25. maddesi uyarınca görevden alınacak, %33.3 ihtimalle de muhalefetin beceriksizliği sonucu 4 yıllık görev süresini kazasız tamamlayacak. Yani her şey mümkün. Bu arada Bannon’un da kitap vesilesiyle, Trump’ı soruşturan savcı Mueller’e itirafa başladığı da öne sürülüyor.
Kitapta, en önemli kısım, akıl sağlığı iddiaları... Birkaç kez golf oynadığı, Twitter’da saldırdığı Boehner’in adı geçtiğinde Trump’ın tanımayıp ‘Kimdi o’ dediği yazılı.
Sonra Trump’a ABD Anayasasını açıklama, maddeleri yorumlama görevini üstlenen bir uzmanın ifadesine göre, daha dördüncü maddede Trump dikkatini kaybetmeye, eliyle alt dudağını çekmeye, gözlerini kapatmaya başladı. Uzman ise bu sahnenin seçim kampanyası sırasında yaşandığını ve Trump’ın genelde yeterli bilgiye sahip olduğunu savunuyor.
Bu iki örneğe bakıp, Trump aklını kaybetti demek mümkün değil. Sahneler başka nedenlerle de açıklanabilir. Ancak yazar Wolff, kitap çıktıktan sonra ayrı bir dergi yazısıyla 2018 yeni yıl için Florida’daki golf kulübünde davet veren Trump’ın, davete gelen çoğu eski arkadaşını tanımadığını öne sürdü. Ve ‘Yakınları, Başkanın akıl melekelerinin kötüye gittiğini içleri acıyarak görüyorlar’ diye yazıp, yangına yeni benzin döktü.
Aynı yazıda Wolff, Trump’ın bir olayı, hikayeyi aynı kelimeler ve vurgularla yarım saatte bir, hiç anlatmamış gibi tekrar tekrar anlattığını, önceleri yarım saatte bir görülen bu durumun son zamanda 10 dakikada bire indiğini yazıyor. Bu iddialar ‘Trump akıl sağlığını kaybediyor’ yorumlarını göklere yükseltti.
Kremlin ile bağlantılı Ruslar, Hillary Clinton hakkında skandal belgeleri vermeyi önermişlerdi. Büyük oğlan Donald Jr, damat Jared Kushner ve Trump’ın o zamanki seçim kampanya yöneticisi Paul Manafort, bu kişilerle New York’ta Trump Plaza binasında buluştu. Kitapta Bannon buluşmayı ‘Vatana İhanet’ olarak niteliyor ve olayın o zaman derhal FBI’ye ihbar edilmesi gerektiğini söylüyor. Manafort halen Trump öncesi dönemde Rusya’dan para akladığı suçlamasıyla yargılanıyor. O davaya Trump karıştırılmadı.
Bannon ise Ruslarla yapılan bu temaslardan ve Alman Deutsche Bank’tan Trumplara giden-gelen paralardan ötürü Oğul Donald ve Damat Kushner’ın sanık sandalyesine oturtulup babaları aleyhine itirafa zorlanacağını düşünüyor. Başkan Trump’ı en çok kızdıran da, Bannon’ın ihanet suçlaması.
Bannon kitapta Donald Trump’ın da bizzat Rus aracılarla görüşmüş olabileceğini savunuyor. Trump bu iddiaları reddetmişti. Görüşme kanıtlanırsa, Trump hem Ruslarla işbirliğinden, hem de yalan ifadeden gürültüye gidecek.
Yine kitapta Başkan Trump’ın, oğlunun Ruslarla temaslar konusundaki ifadelerine müdahale ettiği ve ifadeyi kendisinin kaleme aldığı anlatılıyor. Bu da Başkan için ‘yargı sürecini engelleme’ suçlaması getiriyor, ki istifa ve yargılanma demek.
KADINLAR
Trump’ın kadınlar ve çapkınlık konusunda son derece geniş olduğu biliniyor da, kitap ek olarak ‘Evli arkadaşlarının eşlerine göz diktiğini’ yazmış.
MELANIA TRUMP
Eşi Melania ile evliliği kötü. Beyaz Saray’da ayrı odalarda yatıyorlar. Melania’nın resmi geziler dışında Beyaz Saray’da görülmediği, nerede olduğunun bilinmediği yazılı.
IVANKA TRUMP
Kızı Ivanka babasının saçı ile sık sık alay ediyor. Ayrıca Ivanka ve Jared’in kendi aralarında ‘Trump’ın başkanlığının ardından Ivanka’nın ABD’nin ilk kadın başkanı olarak seçilmesini’ kararlaştırdıkları yazılı. Bu planı Donald Trump ne kadar biliyor, net değil.
GENERAL KELLY
Emekli general, İç Güvenlik Bakanıydı, sonradan Beyaz Saray Özel Kalem Müdürü oldu. Bu görev ABD’de Başbakan konumudur. Kelly’nin -Trump’ın acayiplikleri ve iş bilmezliği sonucu ABD yerle bir olmasın diye- bu görevi kabul ettiği yazılı. General durumdan vazife çıkartmış. Ancak Kelly’nin ya da başkasının Trump’ı kontrol edemediği anlaşılıyor.
HAMBURGER
Donald Trump’ın aşırı hamburger sevgisi ve sık sık zincir burger restoranına gitmek istemesi ‘zehirlenme korkusuna’ bağlanıyor. Aniden restorana gidip burger isteyince, zehir konamazmış.
BAŞKAN OKUMUYOR
Başkan olarak okuması gereken belgelerin hiçbirini Trump okumuyor. Okumayı bırakın, göz gezdirme bile yapmıyor. Yalnızca kendisini öven yazı ve haberlerin başlığına bakıyor, televizyonda yalnızca kendi destekçisi Fox News kanalını izliyor. Bir de Twitter!
EKİP? NE EKİBİ!
Başkanın Beyaz Saray’a bir avuç ehil olmayan danışmanla gelmesi, Trump için önem taşımıyor. Ancak danışmanları ve bakanları, arkasından dedikodu yapıp, patronu kötülüyor.
Kitapta yok da, biz ekleyelim: ABD Büyükelçiliğini Kudüs’e taşıma kararını açıklarken, dili sürçmeye başlamıştı. Eğer fiziki-ruhi arıza varsa, o konuşma kuşkuluydu. Dünya Hali’nde anlatmıştık.
