Günümüzde genç bir bireyin günde ortalama yedi saatini telefon, tablet, bilgisayar ya da oyun konsolu ile geçirdiðini bildiren çalýþmalar mevcut. Hal böyle olunca, hayatýmýzýn önemli bir parçasý haline gelen bu cihazlarýn, saðlýðýmýz üzerine etkilerini araþtýrmak da bilim dünyasýna düþtü. Gençlerde unutkanlýk þikayetinin artmasý ile teknolojinin bu denli yoðun kullanýlmasý arasýnda bir baðlantý olup olmadýðý da merak edilen konular arasýnda. Bu arada teknolojiyi fazla kullanmak derken yanlýþ anlaþýlmasýn! Artýk hiçbir þeyi aklýmýzda tutamaz olduk. Çünkü akýllý telefonlarýmýz, tabletlerimiz ve bilgisayarlarýmýz bizim için her þeyi yapýyor. Peki beynimize ne denli zarar verdiðimizin farkýnda mýyýz?
Cep telefonlarý beyin hücrelerimizde hangi deðiþikliklere neden oluyor?
Yapýlan çalýþmalarda uzun süreli telefon konuþmalarý yapan kiþilerde, beyin hücre ölümlerinin olduðuna dair kanýtlar giderek artýyor. Hücre ölümlerinin özellikle hafýza, öðrenme ve hareket ile ilgili alanlarda yoðun olduðunu gösteren çalýþmalar da bulunuyor. Cep telefonlarýnýn yaydýðý radyasyonun bu durumdan sorumlu olduðu düþünülüyor. Cep telefonlarýndan yayýlan radyasyon nasýl beyin hücre ölümüne yol açar? Normalde beyin hücrelerine zararlý maddelerin geçiþini önleyen kan-beyin bariyeri adýnda koruyucu bir alan mevcut. Radyasyonun etkisi ile bu bariyer hasar görür ve zararlý maddeler beyine geçiþ imkaný bulur. Bu da beyin hücre ölümü ile sonuçlanýr.
Her gün iki saat cep telefonundan yayýlan radyasyona maruz býrakýlan ergen farelerde 50 gün sonra belirgin beyin hücre ölümü gerçekleþti.
Prof. Salford’un Ýsviçre’de ergen fareler üzerinde yaptýðý bir çalýþmada, beyin geliþimleri tamamlanmamýþ 12-26 haftalýk ergen fareler, günde iki saat cep telefonundan alabilecekleri miktarda radyasyona maruz býrakýldýlar. 50 gün sonra beyinleri mikroskobik incelemeye alýndý ve belirgin miktarda beyin hücresinin öldüðü tespit edildi. Bu çalýþmanýn sonucu insanlýk için çok ürkütücü. Özellikle çocuk ve ergenlerdeki cep telefonu kullanýmý, beyin geliþimleri hýzla devam ettiðinden dolayý, ileriye yönelik önemli hasarlara yol açabilir. Her ne kadar telefon þirketleri bu sonuçlarý kabul etmek istemese de bilimsel gerçekler inkar edilemez. Çok yakýn zamanda insanlar üzerinde yapýlan bir çalýþmada benzer sonuçlar elde edilmiþ olsa da bu konuda daha fazla aydýnlatýcý çalýþmaya ihtiyaç vardýr.
Özellikle geliþme çaðýndaki çocuklarýmýzýn hücreleri çok hýzlý bölündüðünden dolayý bu tür etkilere daha da açýktýr. Birkaç çalýþmada cep telefonlarýnýn beyin tümörü olasýlýðýný artýrdýðý da bildirilmiþtir. Bu nedenle çocuklarýmýz konusunda çok daha özen göstermeli, onlara cep telefonu kullanýmý ile ilgili belli sýnýrlamalar getirmeliyiz. Mümkünse 10 yaþýna kadar eline hiç cep telefonu vermemeli, tablet kullanýmýný ise haftada 1-2 saatle sýnýrlamalýyýz. Bu söylediklerim birçok anne için imkansýz gibi gelebilir. Ama emin olun cep telefonlarýnýn çocuklarýna verebilecekleri zararlarýn ölçüsünü bilselerdi ellerine dahi vermezlerdi.
Cep telefonlarýnýn yapabileceði hasara baðlý olarak beyin rezervinde (beyin hücreleri arasýndaki baðlantý sayýsý ve kalitesi) azalma meydana gelirse, Alzheimer hastalýðýnýn daha erken ortaya çýkabileceðine dair görüþler de var.
Cep telefonu ile konuþmanýn dýþýnda, internete girme ya da oyun amaçlý kullanýmýnýn fazla olmasýnýn da saðlýk üzerinde olumsuz etkileri olduðu kanýtlandý. Kaliforniya Üniversitesi’nde yapýlan ve sonuçlarý geçen yýl yayýmlanan bir çalýþmaya göre, özellikle geceleri telefon ekraný karþýsýnda geçirdiðimiz sürenin fazlalýðý uyku kalitesini belirgin þekilde bozuyor. Baþka bir çalýþmada ise cep telefonu ve diðer dijital cihazlarýn yaydýðý mavi ýþýðýn melatonin hormonunu baskýladýðý belirlendi. Melatonin hormunu vücut saatimizi belirleyen, uyku-uyanýklýk döngüsünün düzenlenmesinde görevli olan, vücudun zinde kalmasýna önemli katkýlarý bulunan bir hormondur.
CEP TELEFONU KULLANIMINDA DÝKKAT ETMEMÝZ GEREKENLER
- Birkaç gün boyunca görüþtüðünüz tüm kiþileri ve sürelerini not alýrsanýz geriye dönüp baktýðýnýzda çoðunun gereksiz olduðunu anlayacaksýnýz. Beyin saðlýðýnýz için bunlarý azaltma yoluna gidin.
- Gün içerisinde telefon kullanýmýnýz fazla ve azaltamýyorsanýz kulaklýk kullanýn.
- Geceleri yattýðýnýz odada telefon bulundurmamaya özen gösterin.
- Telefonu evin içerisinde duyabileceðiniz þekilde uzak bir noktada konumlandýrýn.
HAFTANIN NÖROBÝLGÝSÝ
Günde bir adet diyet meþrubat tüketenlerin, içmeyenlere kýyasla 2.89 kat daha fazla ALZHEIMER, 2,96 kat daha fazla ÝNME geçirme riski vardýr.
DÝJÝTAL DEMANS NEDÝR?
Henüz yaygýn kullanýma girmemiþ olsa da Alman Nörobilimci Dr. Manfred Spitzer’in ortaya attýðý Dijital Demans kavramý bilim dünyasýnda epey ilgi görmektedir. Dijital cihazlar kýsa süreli hafýzamýzý az kullanmamýza neden olmaktadýr. Telefon numarasý hatýrlamak ya da bir bilgiyi anýmsamak için artýk hemen elimizdeki cihazlara sarýlýyoruz. Bu da öðrenmenin ilk basamaðý olan dikkat fonksiyonunun bozulmasýna neden oluyor. Dikkati toparlayamayýnca bilgiyi belleðe kaydedemiyoruz. Kaydedilemeyen bilgi de gerektiðinde depolardan çýkarýlýp kullanýlamýyor. Bunun günlük hayatýmýza yansýmasý ise unutkanlýk þeklinde oluyor. Aslýnda burada anlatýlmak istenen durum gerçek bir demans deðildir. Çünkü demans zihinsel iþlevlerimizde bozulmanýn olduðu ve beyin hücre ölümü ile giden bir sendromdur. Baþta Alzheimer hastalýðý olmak üzere demansa yol açan birçok hastalýk vardýr. Bence Dr. Spitzer’in burada vurgulamak istediði þey, dijital cihazlarýn neden olduðu unutkanlýðýn hafife alýnmamasý gereken bir durum olduðudur.
