Biber dediðin bir dolu çeþit; dalýndan kopan tazesi var bir de aðaçtan toplanan tanesi var. Ayný aileden deðiller ama ister tane ister taze damaklarda müthiþ bir lezzet patlamasý oluþturduklarý kesin.
Çocukken Ýzmir sahil yolunda kaldýrýmlarýnda incecik, zarif yapraklarýn ardýndan minyatür, üzüm salkýmý gibi gözüme çarpardý. Güzel aðaçtý, benim için baþýmý yukarý kaldýrýp baktýðým, püfür püfür, kocaman bir aðaç. Kimsenin ilgisini çekmezdi, bir kiþi uzanýp almazdý. O vakitler ne olduðunu bilmiyordum ama hep merak ettim. Denizden gelen rüzgarýn savurduðu püskül yapraklarýn arasýndan gözüme iliþen minicik pembe salkýmlara ulaþmak için biraz büyümem gerekti. Uzanabildiðim vakit bir tutamýný elime aldým, avucumdaki sevimli tanelerin pembe kabuðunu sýyýrdým. Birinden yardým isteseydim bu kadar beklememe gerek olmayacaktý. Ýyiki de istemedim. Ýsteseydim bu kadar kýymetli olmayacaktý. Altýndan gelen koku tanýdýktý. Karabiber kokusunu hemen fark ettim. Yýllarca onu karabiber sandým. Yýllar sonra öðrendim ki, bu minik salkýmlar karabiberin uzaktan akrabasýymýþ. Sonralarý bahçe biberiyle bu tanelerin ne alakasý var diye düþündüm. Neden isimleri aynýydý? Bu sorunun cevabýný hâlâ bulamadým. Ama tüm bu merak ve sorular hayatýmý lezzet odaklý bir yola çýkardý. Bugün burada olmamýn en önemli nedeni çocukluðumdan beri yediklerimizi hatta burnumuzun dibinde duran o minik pembe taneler gibi ‘yemediklerimizi’ fark etmem ve merak etmem.
Müthiþ bilgiler buluyorsunuz araþtýrdýkça. Mesela, yeþil bahçe biberinin dünya üzerinde 700’ü aþkýn çeþidi var. Koca bir dünya biber dünyasý. Karabibere mutfaðýn kralý deniyor, yeþil bahçe biberi ise sýradan ama bir çok dünya mutfaðýnýn en temel malzemesi. Bahçe biberi ve tane biber bambaþka iki mahsul. Biri bodur bir bitkiden hasat ediliyor, diðeri ise asma bitkisinden toplanýyor. Her ikisinin de yaptýðý ortak þey, yemeklerimizi varlýklarýyla lezzetlendirmek ve renklendirmek.
Elmayla, armut ayný sepete konmaz. Bu yazýyý yazarken neden bunu yaptým bilmiyorum. Oysa ki, her ikisi için ayrý ayrý sayfalar dolusu yazý yazýlabilir. Ýkisinin de adý biber, ikisi de antioksidan, ikisi de çok lezzetli. Belki de tüm bu sebeplerden bu kez sepet biraz karýþtý. Belki de biraz önce yaptýðým yemekteki gibi tencerede birleþen tane ve bahçe biberi bu yazýmý yazmaya neden oldu.
Dünya üzerinde yeþil dolmalýk biberle yapýlabilecek en güzel yemektir. Dünya bilsin bilmesin, bizler için biber dedin mi listenin en baþýnda gelir. Etli de olur, taze naneli, bol domatesli zeytinyaðlýsý da harikadýr, Bulgurla da olur, pirinçle de. Domatesli de olur, salçalý da, artýk tercihe göre.
Kuzu kol, bol karabiber tanesi ve sebzelerle uzun süre piþirilir, etin piþmesine bir saat kala içine patates, havuç, kereviz gibi sebzeler iri doðranarak eklenir. Kuzu suyunda piþer. Sebzeleri ekleme süreleri piþme sürelerine göre farklýdýr. Et rahatça ayrýlacak kývama geldiðinde tencereden alýnýr. Sebzeler ise çatalla ezilerek püre yapýlýr. Servis tabaðýna püre koyulur, et üzerine eklenir, suyundan gezdirilir ve sýcakken servis edilir.
Demirhindi taneleri ayrý, kýrmýzý acý ve kurutulmuþ Þili bahçe biberi ayrý ve az suda kaynatýlýp süzülür. Þili biberi küçük doðranýr, demirhindinin suyu alýnýr. Acý kýrmýzý taze biber, kahverengi þeker, sarýmsak, soðan zeytinyaðýnda karamelize edilir ve diðer biberle, demirhindi suyuyla birlikte biraz daha piþirilip püre haline getirilir. Kavanozlara koyulur ve et yemeklerinin yanýnda kullanýlýr.
Kýrmýzý büyük kapya biberleri bol taze fesleðenli ricotta peyniri ile doldurulup un ve yumurtaya batýrýlýr, sývý yaðda kýzartýlýr, çok patlar o yüzden kýzartýrken kapak kullanýn, gerçekten lezzetli bir ara sýcaktýr.
Domates, tane ezilmiþ kara biber (kurutulmamýþ) kuru soðan ve sývý yað uzun süre piþirilir içine küçük kesilmiþ karides parçacýklarý eklenir. Hep birlikte beþ dakika daha piþirilir, oldukça lezzetlidir.
• Çiçekli asma ailesinden bir meyvedir.
• Beyaz tane biber karabiberin farklý iþlenmiþ halidir
• Kýrmýzý tane biber ve tane karabiber akraba ama ayrý bitkilerdir.
• Tane biberin ana vataný Güneybatý Hindistan. Avrupa’ya ise Büyük Ýskender ile getirilmiþtir.
• Antioksidan olduðu için kanserle savaþta önemli bir destek. Zerdeçal ve zeytinyaðý ile tüketilirse etkisi daha fazla.
• Grip ve soðuk algýnlýðýnda birebir.
• Tane biberin dýþýndaki katman yað yakýmýný hýzlandýrmakta.
• Bahçe biberleri patlýcangiller familyasýndandýr.
• Bahçe biberinin ana yurdu Güney Afrika’dýr
• Bahçe biberi müthiþ vitaminlidir, kolestrol içermez.
• Acý bahçe biberleri tatlýdan daha fazla vitamin içerir.
• Acý biber þalgam söktürücü etkisi nedeniyle akciðerler için çok yararlýdýr.
• Enerji verir.