Medreseler yüzyýllarca ilim ve irfan yuvasý oldu. Günümüzde birer tarihi hazine olarak zamana meydan okuyan Konya’daki Karatay ve Ýnce Minare medreseleri, mimari özellikleriyle büyük bir görkemin þahitliðini yapýyor.
Konya, hem Türkiye’nin yüzölçümü en büyük þehri hem de bir açýk hava müzesidir. Bu þehirde nereye baksanýz benzersiz bir eser göz kýrpar size.
Anadolu Türk Sanatý önemlidir zira Karahanlý, Gazneli ve Büyük Selçuklu sanatýndan beslenir. Maddi ve manevi kültür mirasý ile Anadolu’ya gelen Türkler silinmeyen izler býrakýrlar. Prof. Dr. Oktay Aslanapa ve hocam Prof. Dr. Ara Altun, birçok eserinde bu ilimizin sahip olduðu medreselere dair zengin bilgiler verir. Ara Altun, kubbeli medreselerin en görkemli örneklerinin Konya’daki Karatay ve Ýnce Minareli Medreseler olduðunu yazmýþtýr. Selçuklu ve Osmanlý uygarlýðýnda medreseler çok önemlidir. Burada Ýslam hukuku deðil pozitif bilimler de öðretilir.
Karatay’ýn eþsiz uyumu
Karatay Medresesi’nin, kubbeyi ve duvarlarý kaplayan çini mozaik süslemelerinin mimari ile uyumu eþsizdir. Yapýya girildiðinde sizi etkileyen bir unsur da bu uyumun meydana getirdiði mekan faktörü olur. Prof. Dr. Oktay Aslanapa’ya göre “eyvanla kaynaþan kubbe, meydana getirdiði mekan birliði ile büyük Osmanlý cami mimarisine hazýrlýk olur”
“Çini Eserleri Müzesi” olarak kullanýlmakta olan Karatay Medresesi’nin restorasyonu bitmek üzere. Selçuklu Sultaný 2.Keykavus devri eseri olan yapý, banisi Emir Celaleddin Karatay tarafýndan 1251 yýlýnda yaptýrýlýr.
Ýri geometrik yýldýzlarýn firuze ve lacivert rengiyle buluþmasý þiir gibidir. Aslýnda bu eserin yazýlarý da yazý sanatýnýn en görkemli örneklerini barýndýrýr.
Eserin tümü muhteþemdir ama özellikle dýþ kapý tablo gibidir. Dýþ kapýda saçak altýnda olan yapý yazýsý Selçuklu sülüsü. Tevbe suresinden, “Allah, iyilik yapanlarýn sevabýný kat’iyen zayi etmez” ayeti yazýyor. Kapýnýn sað ve solunda ise yapý sahibinin duasý olarak Neml Suresi’nden “Rabbim! Bana ilham et de bana ve ebeveynime ihsan buyurduðun nimetine þükredeyim ve Sen’in razý olacaðýn bir iþ yapayým” yazmakta. Karatay Medresesi’nde Anadolu Selçuklu devrinin nadide örnekleri bulunur. Yapý, 1955 yýlýnda müze olur. Selçuklu duvar çinilerinden Kubad-Abad çinilerine, Beylikler Devri çinilerinden Osmanlý dönemi çinilerini görmek için mutlaka bu eseri ziyaret etmelisiniz.
Sonsuzluðun türküsü
Týpký Karatay Medresesi gibi, Ýnce Minareli Medrese de süslemeleriyle sonsuzluðun türküsünü söyler. Medrese, Selçuklu mimarisinin tipik örneðidir. Günümüzde Taþ ve Ahþap Eserleri Müzesissss olarak hizmet veren eser de Selçuklu Sultaný 2.Keykavus devri yapýsýdýr. Mimarý Kölüg bin Abdullah olan eser, hadis ilmi için yaptýrýlýr. Selçuklu devri kapalý avlu medreseleri grubunda olan yapý, tek eyvanlýdýr. Külliyedir ve çok gösteriþlidir. Günümüze ulaþamayan cami sað tarafta bulunurdu. Cami ile medrese arasýnda ise minare yükselir. Yapýya adýný veren minare aslýnda iki þereflidir ancak 1901 yýlýnda düþen yýldýrým nedeniyle birinci þerefeden sonrasý yýkýlýr. “Fransýz gotiðinden beri en asil sanatý gösterdiði” söylenen yapýnýn minaresi, sýrlý renkli tuðla mozaiklerle renklendirilmiþ.
Portal yani ana kapý bezemeleri gerek devrinin gerekse günümüzün en güzel uygulamalarýndandýr. Sülüs kabartma yazý ile Fetih ve Yasin surelerini yazýlý olduðu portalin iki tarafýnda yarýsý gömme balýk pulu motifleriyle süslü üçer sütünce bulunur.
Muhteþem cephe ve süslemeler daha giriþte insaný büyüler. Buradan geçilen çapraz tonozlu mekan dýþardan kendini hissettirmez. Burada sergilenen görseller yapýnýn tüm serüvenini anlatýr. Karatay Medresesi’ne göre daha sade bir kubbenin örttüðü orta mekan, böylesi coþkulu giriþe tezat oluþturur. Kubbede ve oda kapýlarý üzerinde kufi yazýyla El mülkü-lillah ve Ayetel Kürsü yazýlýdýr.
