Gýda mühendisi, ÝTÜ mezunu, bal uzmaný ve her þeyden önce iyi bir anne! Çocuðunun rahatsýzlýðýnýn ilaçla tedavi olmadýðý bir dönemde onu harekete geçiren þey ise azmi. Doðanýn mucize þifasýný damla haline getirmek! Türkiye’nin hatta belki de dünyanýn en saf ve kullanýmý kolay ‘propolis’ maddesini elde eden bir iþ kadýný ile tanýþtýrayým sizi: Aslý Elif Tanuður.
Ekosistemin devamý için, yaþam için olmazsa olmazlardandýr arý. Mercan kayalýklarý ve atmosfer kadar bu döngüde önemli bir iþlevi var. Aslý Tanuður, iþinden ayrýlmýþ, anne olmuþ ve giriþimci ruhuyla çocuðu için elde ettiði propolisi Bee’o isminde bir marka ile satýþa çýkýyor. Yetmemiþ çocuklarýn en sevdiði bol rafine þekerli fýndýk kremasýna alternatif propolis ve ballý antep fýstýðý ve kakaolu fýndýk kremasý üretmiþ. Ciddi bir iþe kalkýþmýþ, ciddiyetle ele almýþ ve bir marka ortaya çýkarmýþ. Bee’o markasýnýn propolisi saf ve hiçbir propolisle kabili mukayese deðil. Bunu duygusal olarak söylemiyorum. Ortada analizler var, raporlar var. Kendisine “Bu sefer iþin içinde arýlar da var mý” diye sordum. Çünkü daha önce steril ortamlarda çalýþtýðýný görmüþtüm. “Evet var hem de Ýstanbuldalar” dedi. “Nasýl, bize bu kadar yakýnlar mý?” dedim “Evet” dedi. “Görebilir miyim?” diye sordum, “Evet” deyince hiç ikiletmedim. Gittim, gördüm ve arý výzýltýlarý içinde nedir þu propolis konuþtuk. ÝTÜ’nün içindeki AR-GE ve ürün geliþtirme laboratuarlarýndan tutun da arý kovanlarýna kadar her bir þeye burnumu soktum. Kovanlara bir karýþ mesafeden fotoðraf çekerken Aslý Haným “Nasýl bu kadar korkusuzsunuz, sokabilirler” dediðinde de aklýma küçükken yediðim arý iðneleri geldi...
KANSERE KARÞI ETKÝSÝ KANITLI
Propolis düzenli tüketildiðinde baðýþýklýðý güçlendirerek hastalanma sýklýðýnýn azalmasýna yardýmcý olur. Buna baðlý olarak antibiyotik kullanýmýný da azaltýr. Propolis hem yetiþkinler hem de çocuklar tarafýndan rahatlýkla tüketilebilir. Alerjen sýnýfýnda bir ürün deðildir. Bal tüketebiliyorsanýz propolis tüketmenizde de herhangi bir sakýnca bulunmamaktadýr. Bunun yaný sýra, propolisin solunum sistemi rahatsýzlýklarýnda, aðýzda çýkan yaralar, aftlar, uçuklarda, mide baðýrsak rahatsýzlýklarýnda kullaným alanýnýn bulunduðu ve kansere karþý etkilerinin olduðu yapýlan bilimsel çalýþmalar ile kanýtlanmýþtýr. Ayrýca, yapýlan bilimsel çalýþmalarda propolisin vücutta saðlýklý ve canlý hücre sayýsýný arttýrdýðý kanýtlanmýþtýr.
Çin’den gelen ürünlerde kalýntý var
-Gerçek propolisi ayýrt edilebilir mi?
Analiz yapmadan ayýrt etmek mümkün deðil. Ben 2010 yýlýnda oðlumun rahatsýzlýðý için propolis ve arý sütünü araþtýrdýðýmda bu ürünlerin ülkemize çoðunlukla Çin’den ithal edildiðini öðrendim. Çin’den gelen ürünlerde katký kalýntý sorunlarý mevcut. Çin propolislerine aðaçlarýn yaprak, sap ve tomurcuklarýnýn toz haline getirilerek katýlmýþ olduðunu gördüm. Ayrýca, maltodekstrin, silikon dioksit, çeþitli boyar maddeler gibi dolgu ve katký maddeleri ile çoðaltabiliyor. Bunlar da alerjik etki yapabiliyor.
-Sahtesinin kullanýlmamasý için bir þey yapabilir mi?
Bazý ülkelerde ilaç statüsünde bazý ülkelerde de gýda takviyesi olarak satýlýyor. Ülkemizde de dünyada da propolisin kodeksi ve kontrol mekanizmasý oluþmuþ deðil. Dolayýsýyla denetim ve kontrol de etkin bir þekilde yapýlamýyor. Bu nedenle tüm dünyada piyasada çok sayýda sahte ve katkýlý ürünler var. Biz elimizdeki verileri ilgili bakanlýklarýmýza da sunarak kodeks çalýþmalarýna katkýda bulunuyoruz. Yakýn zamanda ülkemizde bir kodeks oluþturulmasý için çalýþmalar yürütülüyor.
Gýda Mühendisi Aslý Elif Tanuður ve eþi Arýcýlýk Uzmaný ve Ziraat Mühendisi Taylan Samancý. Borsa Ýstanbul tarafýndan En Hýzlý Büyüyen Kobi Ödülü, ardýndan ÝTÜ Arý Teknokent tarafýndan BEETECH fikri mülki haklar ödülü, ardýndan TÜBÝTAK, TTGV ve TÜSÝAD tarafýndan ‘2016 Ýnovasyon Ödülü’, bir diðeri KAGÝDER, Ekonomist Dergisi ve Garanti Bankasý tarafýndan ‘Türkiye’nin Kadýn Giriþimcisi’ ve Avrupa Birliði tarafýndan verilen ‘ECO EFFICIENCY’ ödüllünü aldýlar. Gýdanýn Oscarlarý olarak bilinen ‘Gurme Özel Ürünler Ýnovasyon Ödülleri’nde yeni ürün kategorisinde Amerika’da bu yýl birinci oldular.
-Nedir bu arý tutkusu?
Arýlara aþýðým, muhteþem bir ekip çalýþmasý ve yaptýklarý olaðanüstü iþler var ortada. Arý sütü, bal, propolis…
-Yani suyundan, sütünden faydalanýyorsunuz?
Öyle düþünmüyorum çünkü arýlarý seviyorum ve onlara yük olabilecek bir sistem içinde deðiliz. Onlarýn ihtiyacý olaný almýyoruz, üremeleri ve yaþamalarý için elimizden geleni yapýyoruz ve bu konuda çok dikkatliyiz.
-Propolis nedir tam olarak?
Güçlü ve doðal bir antioksidan ve antimikrobiyal. Bitkilerin yaprak, sap ve tomurcuklarýndan topladýklarý çok güçlü bir madde ve içinde hiç þeker yani bal yok. Arýlar tarafýndan, kovandaki mikroplarý yok etmek ve kovanýn sterilizasyonu için kullanýlýr. Propolis kovanda hangi görevi görüyorsa, doðru iþlendiði takdirde insan vücudunda da ayný etkileri gösterir. Virüs ve bakterileri yok ederek vücudun hastalýklarla savaþmasýna yardýmcý olur. Arýlar bu sývýyý kovanlarýna hastalýk gelmesin diye sývar. Biz fazlasýný alýp yapýsýný bozmadan belli iþlemlerden geçirip sývý haline getiriyoruz. Propolis kovandan çýktýðý ham haliyle tüketilebilir özellikte deðildir. Kovanda balmumu ile karýþýk halde, oldukça serttir. Dolayýsýyla propolisin biyo yararlýlýðýný arttýrmak ve insan tüketimine uygun hale getirmek gerekiyor.
-Yani propolisler güvenilir olmayabilir?
Laboratuvar koþullarýnda yetkin kiþiler yapmýyorsa zararlý hale bile gelebilir. Biz Ýstanbul Teknik Üniversitesi Arý Teknokent’te gerçekleþtirdiðimiz iki yýlýk Ar-Ge projesiyle propolisi insan tüketimine uygun hale getirdik. Þu anda Bee’o propolis piyasadaki en yakýn benzer üründen en az beþ kat daha yüksek antioksidan aktiviteye sahip…
-Kovanlarýnýz üretim için yeterli mi?
Buradaki kovanlar ürün geliþtirme ve bazý testler için kullandýðýmýz malzeme için gerekli. Asýl hammaddeyi arýcýlardan alýyoruz. Türkiye’de ilk defa baþlattýðýmýz ‘Sözleþmeli Arýcýlýk’ modeliyle kovandan sofraya izlenebilir üretimi mümkün kýlýyoruz.
-Emeðiniz karþýlýk buluyor mu?
Maddi olarak deðil çünkü rekabet ettiðimiz propolislerle aramýzda kalite farký çok ama fiyat farký az. Onlar ucuza mal ediyor. Diðer taraftan dört yýl içerisinde altý farklý ödüle layýk görüldük. Demek ki iyi iþ fark ediliyor.
-Talep artarsa kapasiteniz karþýlar mý?
2016’da üç ton propolis üretimi gerçekleþtirdik. Arýcýlarýmýzla sözleþmeler imzalayarak, yerinde eðitimler vererek Türkiye’nin dört bir yanýnda 250 sözleþmeli arýcýya ulaþtýk. Toplamda 60.000 bin kovanýmýz oldu. Ancak dünyada arýcýlýkta ikinci sýrada olan ülkemizde 80.000 arýcý ve 7 milyon arý kovaný var. Daha ilerleyecek çok yolumuz var. Güçlü ekibimiz ve uzman kadromuzla bu sayýyý 2017 yýlýnda 5 tona çýkartmayý hedefliyoruz.
