Bunun çok örneði var.
Bazen haber baþka bir þey söyler, baþlýk baþka…
Baþlýk haberin önüne geçer.
Televizyonlarýn altyazýlarýnda da benzer örnekler görülür.
Gazetelerin baþlýklarýný genel yayýn yönetmenleri ve yazý iþleri ekibi belirler.
Bir habere, gazetenin veya yazý iþlerini yöneten ekibin rengini yansýtan baþlýklar verildiði de olur;
‘Birden fazla anlama gelebilecek’veya ‘birden fazla mesaj verecek’ baþlýklar da…
‘Karargah Rahatsýz’baþlýðýnýn da bunlardan biri olduðunu düþünüyorum.
Meslekte 8 yýla yakýn ‘gazete yapmýþ’ biri olarak kýsa bir analiz yapmak hem okuyucuya, hem de bu baþlýk etrafýndaki tartýþmayla ilgilenenlere yararlý olabilir.
Haberin birinci sayfa manþetinin baþlýðý ‘7 eleþtiriye 7 yanýt’.
Alt baþlýkta, terörle mücadele ve Fýrat Kalkaný gibi hayati operasyonlarý yürüten TSK ve Genelkurmay Baþkaný’na yönelik ‘eleþtirilerin’ TSK’yý yýprattýðý belirtiliyor.
Yani rahatsýzlýðýn nedeni ‘olaylar’ deðil, olaylarýn TSK’yý yýpratma amaçlý tartýþýlýyor olmasý.
Buraya kadar sorun yok.
Tartýþýlan konulara baktýðýmýzda, 7 konudan aslýnda birincisinin ‘asýl konu’ olduðu anlaþýlýyor; baþörtüsü yasaðýnýn TSK’dan da kaldýrýlmýþ olmasý ve bunun üzerine yapýlan ‘baþörtülü genelkurmay baþkaný olacak’ tartýþmasý.
Ýlk sorun da bu konudaki ‘karargah görüþü’nde: “Bu karar alýnýrken Karargâh’ýn görüþü alýnmadý. Askeri kaynaklar da ‘düzenlemede Genelkurmay Baþkanlýðý’nýn dahli olmadýðýný’ teyit etti.”
Bu ifade doðru ama eksik.
Doðru, çünkü bir hak ve özgürlük kýsýtlamasýný kaldýrmak siyasi bir karardýr.
Eksiktir, hak ve özgürlüklerle ilgili siyasi bir karar verilirken karargahýn görüþünün alýnýp alýnmamasý veya Genelkurmay’ýn dahli olup olmamasýnýn mevzubahis olmamalýdýr. Ayrýca, Genelkurmay Baþkaný’nýn bu karardan ‘haberi’ vardý.
Bu ifadede, ‘Bu zaten hak ve özgürlüklerle ilgili siyasi bir karardýr’ gibi bir cümle olsaydý, ‘kaynak’ açýsýndan tartýþma olmazdý.
Bu eksiðe raðmen bugünkü tartýþma yine de çýkmaz veya bu boyuta varmazdý.
Büyüten, Hürriyet’in iç sayfa manþeti oldu.
Manþet aslýnda uzun bir cümle:
‘Karargah rahatsýz, iddia ve eleþtiriler
7 konuda yýpratýyor’
Birinci sayfadaki alt baþlýkla birlikte okunduðunda pekala þu yorum yapýlabilir: “Bugüne kadar ‘asker rahatsýz’ denildiðinde hep ‘asker siyasetten, siyasi tasarruflardan rahatsýz’ anlaþýlýrdý; bu öyle deðil, bu kez asker normal konularýn siyasi yorumlarla TSK’yý yýpratma amaçlý kullanýlmasýndan rahatsýz.”
Buna da kimsenin itirazý olmaz.
Ancak baþlýðýn ‘Karargah rahatsýz’ kýsmýný büyük, cümlenin ikinci yarýsýný küçük yazarsanýz, bu ‘normal’ karþýlanmaz.
Ýnsanlar bunu, birinci maddedeki ‘eksik’le ve gazetenin geçmiþteki yayýnlarýyla birlikte deðerlendirirler.
‘Baþlýk sýðmadý ama vurgulansýn diye kýrmýzýyla yazdýk’demek de ikna edici bir izah olmaz.
Zira “Ordu Türkiye içinde ve sýnýr ötesinde terörle savaþ verirken, doðru olmayan tartýþmalarla yýpratýlmasýn” diye bu haberi yapýyorsanýz, baþlýk verirken de yanlýþ anlamalara yol açmamak için ‘asgari dil hassasiyeti’ göstermeniz beklenir.
Hele bu manþeti 28 Þubat’a iki gün kala atýyorsanýz!..
Hürriyet’in manþetinden Ankara’nýn anladýðý, benim görebildiðim þu:
Bir manþetle ‘iki mesaj’ verilmeye çalýþýlmýþ: Biz tartýþmalardan rahatsýzýz diyoruz ama siz onu ‘baþörtülü asker’ olarak da anlayýn!
Patlayan bu…
‘Karargah’tan sorularý cevaplayanýn eksik býrakmasý ve yazý iþlerinin ‘manþet ve mesaj þehveti’ tartýþmalarý bitirecek bir haberi tartýþmalarý alevlendirecek bir haber haline getirdi.
Bir not:
15 Temmuz’dan önce de iyi bir haberci olarak tanýdýðým Hürriyet Ankara Temsilcisi Hande Fýrat, siyasete ayar verme amaçlý ‘Genç subaylar rahatsýz’ manþetiyle ayný yerde olmayý isteyecek bir isim deðil. Hele 15 Temmuz gecesi ve sonrasýndaki kamuoyuna yansýyan, yansýmayan tavrýný da bilenlerden olarak ‘darbeci’ olarak nitelenmesi de adil deðil.
