SWOT analizi özellikle kurulma aşamasındaki şirket, üniversite vb. organizasyonlar için yapılır. O organizasyonun güçlü ve zayıf yönleri ile karşı karşıya olduğu fırsat ve tehditleri analiz eder. Şirketler/organizasyonlar bu durumu tespit edebilmek için “arama konferansı” yaparlar. Amaç o organizasyonu doğru konumlandırmaktır.
SWOT analizi organizasyonlar için yapıldığı gibi bireyler için de yapılabilir mi? Bir bireyin güçlü ve zayıf yanlarını, karşı karşıya olduğu fırsatları ve riskleri değerlendirmek kişi için işe yarar mı? Bu sorulara cevabım “evet” şeklinde. Eğer kişiler kendilerini yakından tanırlarsa, kendilerinde ne olduğunu bilirlerse, imkanlarını ve risklerini tanırlarsa hayat içinde kendilerini daha iyi konumlandırabilirler.
Aslında SWOT analizinin bireyler için değil organizasyonlar için işletme bilimi tarafından geliştirildiğinin farkındayım. Derdim bireylerin kendi farkındalıklarını arttırmalarını sağlamak. Kendimiz için bir analiz süreci yaşamak. SWOT analizi bilinen bir analiz olduğu için derdimi onun üzerinden anlatmaya çalıştım. Yoksa güçlü yönlerimizin analizi için psikoloji geleneği içinden geliştirilmiş Martin Seligman’ın “karekter güçleri” yaklaşımını biliyorum.
SWOT analizini bireyler için yapmanın zorluğu arama konferansındaki gibi bunu yapacak başka insanların olmaması. Kişinin SWOT analizini yapmak için başka kişileri bir araya getirip “kişi için arama konferansı yapmak” kolay iş değil. Üstelik kişiyi bir başkasının yakından tanıması da kolay değil. Dışarıdan değerlendirenin analizleri kıymetlidir ama bir yere kadar bir şey söyler.
Kişinin SWOT analizinin çoğunu bizzat kendisinin yapması gerekir. Kişi kendisini en iyi bilendir. Kişi kendinin uzmanıdır. Ama kişinin kendini objektif değerlendirmesinde de zorluk vardır. Duygularımız devreye girdiğinden kendimizle ilgili gerçeklere yanlı davranabiliriz. Psikolojide kendimizi olduğumuzdan daha iyi görmeye eğilimimizin olduğu bilinir.
Kişinin kendisini tanıması, kendinde olanı bilmesini, kendisi için bir gelişme/tekâmül/kemalat planı olmasını önemsiyorsak bu yöntemsel zorluğu aşmak gerekir. Bu yöntemsel zorluğu aşmanın yolu çoklu yöntemi kullanmak olabilir. Kanaatimce üç yöntem bir araya getirilirse bireysel SWOT analizi mümkün olur. Kendimiz hakkında kendimizin anlama çabası, dışarıdan gözlemcilerin kanaati ve psikiyatri/psikoloji/felsefe/tasavvuf vb. bilgi alanlarını kullanmak.
Bireysel SWOT analizi meselesine girmemin ana sebebi “kendini tanıma meselesi” ile ilgilenmem. Çünkü “Genç İnsanın 8 Sorumluluğu” atölyesinin bir parçası kendini tanıma meselesi. Kendini tanıma meselesinde anlama biçimlerini çeşitlendirmeye çalışıyorum. Kendini tanıma ve geliştirme süreci ile ilgili mümkün olduğunca farklı yöntem ve bilgi alanlarından mümkün olduğu kadar faydalanmalıyız.
