Kaç gündür bir “tweet” konuþuluyor Amerikan siyaset ve medya çevrelerinde. Vaktiyle Jimmy Carter’ýn ulusal güvenlik danýþmanlýðýný yapan, bugünlerde Obama’nýn gayrýresmi danýþmaný sayýlan Zbigniew Brzezinski’nin attýðý bir tweet Washington’da ortalýðý birbirine katmýþ görünüyor.
Büyük Satranç Tahtasý müellifinin attýðý tweet þöyle bir þey: “Obama/Kerry = Bush 1/Jim Baker’dan bu yana en iyi siyaset ekibi. Kongre nihayet Netanyahu’nun ABD’ye politika dayatmasýndan rahatsýzlýk duymaya baþladý.”
Brzezinski’nin söz ettiði “Bush 1/Jim Baker” ikilisinden dün de söz etmiþtik. “Baba Bush’un dýþiþleri bakaný ve en yakýn siyaset arkadaþý James Baker ülkesinin Ortadoðu’daki pozisyonunu deðiþtirmeyi önerip “beþ milyon Yahudi için 600 milyonluk Arap dünyasýný karþýmýza almamýz akýllýca deðil” dediði için kabineden ve aktif siyasetten ayrýlmak zorunda kaldý; baba Bush ise “ikinci döneminde seçilemeyen ikinci baþkan olarak tarihe geçti” demiþtik...
Hatýrlayacak olursanýz, ikinci döneminde aday olduðu halde seçilemeyen ilk ABD baþkanýnýn ise kabinesinde Brzesinski’nin de milli güvenlik danýþmaný olarak yer aldýðý Jimmy Carter olduðunu söylemiþtik.
Brzezinski öteden beri Amerikan milli çýkarlarýnýn Ýsrail’in politikalarýyla uyuþmadýðýný söyleyip duranlardan biri. Bu yüzden Amerika’daki Ýsrail destekçileri arasýnda pek sevilmiyor. Dahasý bu konudaki rahatsýz edici fikirlerini açýkladýðýnda, -alýþkýn olunduðu üzere- “anti-semit” olmakla suçlanýyor.
Yukarýdaki tweetin uyandýrdýðý yankýlar da ayný minvaldeydi aþaðý yukarý. Ama her zamankinden farklý olarak bazý geliþmelerin artýk geri çevrilemez aþamaya geldiðinin de kabulü vardý yazýlanlarda. ABD’de cari olan ve tabiri caizse “toplumsal vesayet” diye adlandýrabileceðimiz bir yapýnýn etkisizleþtirilmiþ olmasýna da tepki gösteriliyordu zira.
Nasýl ki bizde çok uzun zaman boyunca seçilmiþ siyasi iktidarlar “askeri vesayet” altýnda olduklarýndan kendi politikalarýný uygulamaktan aciz kalmýþlarsa, Amerika’da da yönetimlerin belirli konularda doðru bildikleri adýmlarý atmalarýný engelleyen bir toplumsal yapý var. Dolayýsýyla bizdeki “askeri vesayet” teriminden yola çýkarak buna da pekâlâ “toplumsal vesayet” diyebiliriz diye düþünüyorum. Çünkü toplumsal bir zümrenin elindeki finans ve medya gücünü de kullanarak siyasi kadrolara siyaset empoze etmesi söz konusu.
Brzezinski tweetinde “Netanyahu’nun ABD’ye politika dayatmasýndan” söz ederken buna iþaret ediyor. Elbette Ýsrail devletinin ABD’ye politika dayatmasý söz konusu olamaz. Herkes biliyor ki Ýsrail’in politikalarýna da büyük ölçüde New York’tan yön verilir. Yani Netanyahu isminin sembolik olduðu, Brzezinski’nin aslýnda Amerika’daki Ýsrail destekçisi güçlü zümreleri kastettiði açýk. Yani toplumsal vesayet dediðimiz yapýyý...
Obama yönetiminin son Ýran hamlesi artýk bu yapýnýn eskisi kadar etkili olmadýðýný ortaya çýkarmýþ oldu. Ama aslýnda belki de bu son Ýran hamlesi toplumsal vesayeti gerileten veya etkisizleþtiren bir iþlev gördü de denilebilir. Çünkü Obama, biliyorsunuz, ikinci dönemine kabinesini tahkim ederek baþladý ve Amerikan dýþ politikasýný adým adým bu noktaya getirdi.
Ama ayný zamanda uluslararasý konjonktürün kendiliðinden geldiði nokta, özellikle de soðuk savaþ döneminin tarihe karýþmasýnýn ardýndan Washington’un Ortadoðu mimarisinin dizayný için Ýsrail’e eskisi gibi ihtiyacýnýn kalmamasý da bugünü açýklamak için dikkate alýnmasý gereken hususlar.
En azýndan bizim açýmýzdan dikkate alýnmasý gereken bir diðer husus da bütün bu geliþmelerin Türkiye’nin bölgesel çýkarlarýyla uyumlu bir seyir izlemekte olmasý...
