Trump Kudüs’ü şahsi mesele yaptı ve kaybetti.
Türkiye de Kudüs’ü şahsi mesele yaptı, kazandı.
BM Genel Kurulu’nda Perşembe günü oylama bittikten sonra Hayır diyen diğer 8, çekimser kalan 35 ve oylamaya katılmayan 21 ülkenin listesini tutan ABD’nin BM temsilciliği, üç grupta toplam 64 ülkeye acele birer kokteyl davetiyesi yolladı.
Oylama Kudüs kapsamından çıkmış, ABD’nin BM Temsilcisi Nikki Haley ve Donald Trump’ın şahsi meselesi olmuştu. Oylamada çekimser kalanları ve oy kullanmayanları da sayıp 64 ülkenin ABD’yi desteklediğini düşünen Haley, bu ülkeleri 3 Ocak’ta vereceği resepsiyona davet ediyordu. “ABD ile dostluğunuza teşekkür etmek için, saat 18 - 20 arasındaki resepsiyona katılımınız” falan.
Bu davet ile ABD, diğer 192 BM üyesinden Evet oyu veren 128’i ‘ABD Düşmanı’ sayıyordu... Çekimserlerin ve katılmayanların hepsinin ABD yanında olduğunu düşünmek, olsa olsa Trump usülü hesapsızlık ve siyaset çarpıtması olur. Trump bir yıldır dünyayı tutarsız kararlarla alt-üst etmesinin ilk organize tepkisini BM’de gördü. Yanında kim var: İki tane muz cumhuriyeti, halkı hala mızrakla, kanoyla dolaşan 4 Pasifik adası ve bir Afrika ülkesi Togo. Bu bir avuç ülkeye resepsiyon vermenin garabeti ortada olduğundan, kalabalık görünsün diye ‘herkesi’ çağırdılar, o da en fazla 64 ülke...
Nikki Haley’in aslında bu davetten sonra başka listeler tutması gerekiyor: 64 ülkeden kaçı geldi, gelenlerin kaçı büyükelçisini yolladı. Ve gelenler kaç dakika kaldı... Hem Trump’a sorun: Guatemala nerede? ABD’de BM polemiği konusunda yaygın bir espri: “Trump tasarıya Evet diyen ülkelerden şirketlerini ve yatırımlarını çeksin de görelim” şeklindeydi. Çekmez... Yardımları da kesemez.
Karar, önce İslam İşbirliği Teşkilatı zirvesini toplayıp, sonra da BM karar tasarısına sponsor olan ve ‘Dünya 5’ten ve 1’den büyüktür’ söylemiyle dikkatleri çelen Türkiye’nin başarısıdır.
ABD ve İsrail dışında Hayır diyenler: Guatemala, Honduras, Marşal Adaları, Mikronezya, Nauru, Palau ve Togo. Üstelik bu ülkelerin ABD değil, İsrail etkisiyle hayır dediği bildiriliyor.
Guatemala ve Honduras, ABD’nin yüzyıldır eyaletleri. Halen Honduras’ta 2009’da darbe ile iktidarı ele geçiren grup var. Darbenin arkasında kim vardı? Kim olacak, ABD. Ayrıca ABD medyası, İsrail’in de Guatemala ve Honduras devlet başkanlarıyla yakın muhabbeti olduğunu yazdı.
Palau, Mikronezya ve Marşal adaları: ABD’nin Pasifik yolunda donanmasına ikmal ve liman olarak kullandığı, haritada görülmeyen takımadalar. Şimdi Çin’e karşı üs niteliği taşıyorlar. Marşal Adalarında ABD atom denemeleri yapmıştı.
Nauru, aynı bölgede Mikronezya adaları içinde, ancak ayrı devlet statüsü içinde. Ayrıca Mikronezya’nın İsrail ile yakın ilişkisi var ve yönetim, İsrail’i her durumda desteklediğini birkaç yıl önce duyurmuştu. Yani bu 4 adanın ABD değil, İsrail etkisiyle oy verdiği bildiriliyor. İsrail bu ülkelere oy karşılığı yardım yapmış.
Togo: Bu karara Hayır diyen tek Afrika ülkesi. 8 milyon nüfusu var. Devlet Başkanı İsrail’e hayran.
21 ülke oy kullanmadı... Yazalım da tarihe geçsinler.
Demokratik Kongo, Doğu Timor, El Salvador, Gürcistan, Gine Bissau, Kenya, Moğolistan, Myanmar, Moldova, Orta Afrika Cumhuriyeti, St Kitts, St Lucia, Samoa, San Marino, Sao Tome, Sierra Leone, Swaziland, Tonga, Türkmenistan, Ukrayna, Zambia.
- Antigua ve Barbuda
- Arjantin
- Avustralya
- Bahamalar
- Benin
- Bhutan
- Bosna Hersek
- Çek Cumhuriyeti
- Dominik
-Ekvator Ginesi
- Fiji
- Filipinler
- Haiti
- Hırvatistan
- Jamaica
- Kanada
- Kiribati
- Kamerun
- Kolombiya
- Latvia
- Lesotho
- Macaristan
- Malawi
- Meksika
- Panama
- Paraguay
- Polonya
- Romanya
- Rwanda
- Solomon Adaları
- Güney Sudan
- Trinidad Tobago
- Tuvalu
- Uganda
- Vanuatu
Dünyanın bütün forumlarında çekimser oy vardır da... Evet ve Hayır’ın netliği karşında çekimser, kaypak, bulanık, nereye çeksen gider ve fırsatçı bir kurnazlık taşır. Rengi Gri’dir...
ABD çekimser oyları, kendi hanesine yazdı. Halbuki ‘Bunlar evet diyeceklerdi ama Trump’tan korktukları için çekimser kaldılar’ demek de mümkün. Çünkü aralarında daha önce Filistin konusunda benzer kararları destekleyen ülkeler var. Çekimser oylar geleneksel çizgilerini değil, şu anki durumdan kaynaklanan kaygılarını yansıtıyor. Yani çekimserlerin Evet’e dönmesi, Hayır’a dönme ihtimalinden fazla.
Çekimserler’de dikkat çekenler, mesela Bosna Hersek: Müslüman, Hırvat ve Sırp üçlü yönetim fikir birliği sağlamadığından, çekimser kaldılar. Müslüman yönetimin kalbindeki oy, Evet idi.
Kanada: ABD’den çok İsrail etkisi var. Hatta karara -Hayır- demek istediklerini, Ancak -Trump’tan korktular- denmesin diye çekimsere döndüklerini söylüyorlar. Kanada, ABD ile NAFTA serbest ticaret anlaşmasını yeniden görüşmek durumunda, bu da cüzdanı ve vicdanı kapatıyor.
Meksika ve Arjantin: Daha önce Filistin’i destekleyen kararlara Evet demişlerdi. Netanyahu kısa süre önce iki ülkeyi ziyaret edip, destek yeniledi. Meksika, iki ülke sınırına duvar çekmek isteyip üzerine gelen Trump’tan çekinmiş olabilir. Üstelik Kanada gibi Meksika, Trump’ın isteği üzerine NAFTA serbest ticaret anlaşmasını yeniden müzakere durumundalar. Meksika ve Kanada’nın NAFTA’dan kazancı, ABD’den daha fazla. Şu an imparatoru kızdırmak işlerine gelmemiş olabilir. Gerçi Meksika büyükelçisi BM’de konuşup, çekimser oya rağmen Trump’ın Kudüs kararını eleştirdi. Tam bir ‘Ne Fajita yansın, ne tortilla’ yaklaşımı.
Filipinler: ‘ABD’ye meydan okuyan Duterte’ bu kez renksiz kaldı. Filipinler, Arakan Soykırımını kınayan kararda da Myanmar yanında yer almıştı. Duterte bir süredir ABD-Çin-Rusya arasında cambazlık yapıyor ve sanki ‘kim daha yüksek fiyat verecek’ diye aranıyor. Kasım ortasında ASEAN zirvesi için Trump Filipinlerde idi ve Dutarte ile görüşmelerden iki taraf da memnun kalmıştı. Oylama öncesinde ABD Manila’da girişim yaptıysa, o görüşme hatırlatılmış olabilir. Ayrıca Filipinleri kuran ve inşa eden ABD’dir. Filipin’de ABD etkisi, Duterte etkisinden fazladır. Duterte çekimser oyla Trump’a göz kırptı. Bu oylama dışında Filipinlerin Arakan konusunda Myanmar’a destek vermesi, daha vahim bir durum.
AVRUPA BİRLİĞİ: 28 üyeli AB, 3 üye dışında tasarıya Evet dedi. Çekya, Macaristan, Polonya çekimser kaldı. Bu ülkeler Sovyet uyduluğu zamanından beri İsrail’e yakın dururlar. Üç ülke aynı zamanda Brüksel’e karşı Milliyetçi şarkılar söylemekteler.
AFRİKA: Uganda ve Güney Sudan’ın çekimser oyları İsrail etkisi ile açıklanabilir. Güney Sudan, varlığını kısmen İsrail’e borçlu. Afrika’nın 30’dan fazla ülkesi Evet dedi.
