Her köþe baþýnda parýltýlý giysiler içinde kadýnlarý... Sanýrsýnýz þehirde günlerce süren düðün var. Þehirdeki ýþýk her saatte mükemmel. Yemekleri, doðasý ve tarihi enfes. Balýklýgöl, Göbeklitepe, Haleplibahçe... Þanlýurfa’ya giden bir daha gidecek.
Kimi kentler vardýr sokaklarýnda büyülü bir ýþýk dolaþýr. Günün hangi saati olursa olsun, o ýþýk kenti öyle bir aydýnlatýr ki gözleriniz kamaþýr, farkýna varmadan bir týlsýmýn içine çekiliverirsiniz. Kendinden geçmiþ halde oradan oraya sürüklenip durur, gördüðünüz her kareyi zihninize kazýmak istersiniz. Her köþe baþýnda karþýnýza parýltýlý giysili kadýnlar çýkar. Zannedersiniz ki þehirde binbir gece süren bir düðün var ve bütün kadýnlar sabahýn erken saatlerinden itibaren bu büyük düðünün neþesine ortak olmaya koþuyor. Bu kentin adý Þanlýurfa. Öyle çok öyküsü var ki hangi birinden söze baþlayacaðýný bilemiyor insan...
Madem düðün dedik, belki önce daracýk sokaklardan geçip kuyumcu atölyelerini ziyaret etmeli. Bu atölyeler ki çocuk yaþta mesleðe atýlan nice erkeðin yaþam öyküsüne silinmez bir çentik atmýþ. Pencereden giren güneþ ýþýðýnýn parlattýðý altýna tutulan nice genç, sevdiceðinin bileðinde, boynunda görmek dileðiyle iþlemiþtir onu, ilmek ilmek, düðüm düðüm. Onlarý iþbaþýnda býrakýp vitrini parýltýlý bir kuyumcuya gidelim. Þanlýurfa’nýn kuyumcularý bir baþka alemdir. Baþka yerlerde iþitmediðiniz adlarda görmediðiniz modellerde takýlar satarlar. Gelenekler kentidir çünkü Urfa ve Urfa’nýn kýzlarý asla ‘hýþýr’sýz gelin gitmez. Kýz almak kolay mý? Urfa’daki oðlan ebeveynlerine sorun hele, ne ahlar iþiteceksiniz. Besmeleyle baþlayan ‘kesim kaðýdý’, ‘Kýzýmýzý almak istiyorsanýz isteklerimiz bunlardýr’ listesine verilen ad. Listede ne varsa alýnacak, çare yok!
GELÝN TAKILARI, EL EMEÐÝ GÖZ NURU
Geline mutlaka takýlmasý gereken iki tür hýþýr var: Akýtma ve frenk baðý. Bu takýlar küçük atölyelerde, tamamen el emeðiyle yapýlýyor. Önce altýn eritiliyor, kalýplara dökülüyor. Makinede çekildikten sonra tezgahlarda iþlenip þekillendiriliyor. Birleþtirme ve kaynak iþleri yapýldýktan sonra tavlanan takýlar rengi açýlsýn diye tuz ruhunda bekletiliyor. Kontrol ve parlatma iþleminden sonra da kalemle iþlemeleri yapýlarak kuyumculara gönderiliyor. Öyle çok emek var, ortaya afilli, aðýr iþler çýkýyor ki fiyatýný ne siz sorun ne ben söyleyeyim. En iyisi bol sýfýrlý demekle yetinip yolumuza devam edelim.
Peþime taktým, kuyumcu atölyelerine götürdüm sizi ya aç karnýna gezinmeyeceðiz elbet! Önce bir güzel karnýmýzý doyuralým ki gezimizi rahat rahat yapabilelim. Yolu Haþimiye Meydaný’na düþmüþ olanlar bilir, meydanda sýra sýra ciðerciler vardýr. Ustalýk ister bu ciðeri yapmak. Ne kadar genç görünse de ciðerci ustalarýna sorsanýz en az 15 yýldýr bu iþi yaptýklarýný söylerler. Kuzu ciðeri kullanýlýr ciðer kebap yapýmýnda. Urfa’nýn ünlü biberiyle birlikte kömür ateþinde piþen ciðerler (ustalar “Acý biber olmazsa ciðer yinmez” diyecektir geleneði bilmeyene) hemen yan taraftaki fýrýndan alýnan tazecik týrnaklý pide veya lavaþ yufkasýna sarýlarak yenir, maydanozu, nanesi soðanýyla. Yanýnda ille de ayran. Meydana çýkan sokaklardan birinde Ramazan Usta’yý görürsünüz. Ufacýk tezgahýnda, bütün gün ayakta durarak yumurta veya ‘loðlaz’ dürümü yapar Ramazan Usta, tam 25 yýldýr. Urfalýlar börülceye ‘loðlaz’ diyor. Ekmek fýrýnýnda, odun ateþinde piþen börülce yahut yumurtayla yapýlan dürümün fiyatý 2-3 lira. Yiyebileceðiniz en saðlýklý, en doyurucu sokak yemeklerinden biri.
MEYAN KÖKÜ ÞERBETÝ ÞÝFADIR
Yemeðinizi yediniz, karnýnýz doydu. Üzerine bir de meyan kökü þerbeti içmeden olmaz. Meydandaki esnafýn ‘Hacý dede’ dediði Halil Amca da Haþimiye’nin eski esnafýndan. 55 yýldýr ‘Þifadýr’ diyerek meyan kökü þerbeti satan Hacý Dede’ye göre meyan kökü böbrekteki kumu dökmede birebir. Baþka neye iyi gelir diye sorduðunuzda “Her derde deva” diyecektir. Urfa’da kimse aç kalmaz, her keseye her damak tadýna göre yemek bulunur. Ýster sokakta doyurursunuz karnýnýzý, ister geleneksel sýra gecelerinden birine katýlýr, Urfa türküleri eþliðinde çið köftenizi yer, kapanýþý ‘þýllýk’ tatlýsýyla yaparsýnýz. Adýna bakmayýn siz, þýllýk Urfa’nýn en zarif tatlýlarýndan. Kebaplarý, köfteleri, hamur iþi ve tatlýlarýyla çeþidi de lezzeti de boldur Urfa mutfaðýnýn.
ÞANLIURFA’NIN GÝZEMÝ NEREDEN GELÝYOR?
BÝNLERCE yýldýr önemli bir yerleþim merkezi Urfa. Peygamber Hz. Ýbrahim ile Hz. Eyüp’ün doðum yeri olarak kabul edilen ve Hz. Ýbrahim’in ateþe atýldýðýnda düþtüðü yer olarak bilinen Balýklý Göl ile her yýl binlerce turist çekiyor. Bu mistik kent, dünyanýn en eski mabedi olarak kabul edilen Göbeklitepe ile de ayrý bir önem kazandý. Cilalý Taþ Devri’nde yapýldýðýna inanýlan bu mabedin önümüzdeki yýllarda Urfa’ya çok sayýda ziyaretçi çekeceði kesin. Dört Amazon kraliçesinin avlanýrken görüntülendiði Haleplibahçe mozaikleri, günümüzden 4 bin yýl önce kurulduðuna inanýlan Harran, müzeleri, hanlarý, medreseleri, geleneksel mimaride inþa edilmiþ konaklarý ve rengarenk çarþýlarý þehrin gezilecek diðer yerleri.
KADINLAR ÝÇÝN KURULMUÞ ÖRNEK BÝR MERKEZ
AKÇAKALE yolu üzerindeki Hayati Harrani mahallesi ile ayný adý taþýyan kadýn destek merkezi Urfa Büyükþehir Belediyesi tarafýndan kurulmuþ. Köyden yeni göçmüþ, hayatýnda okulla tanýþmamýþ birçok kadýnýn okuma-yazma öðrendiði, ücretsiz mesleki eðitimlere katýlýp çamaþýrlarýný ücretsiz yýkadýðý bir yer burasý. Orada karþýlaþtýðým kadýnlarýn gözlerinde ayný heyecan vardý. Onlar belki de hayatlarýnda ilk defa deðerli olduklarýný hissediyordu. Emzikli bebeklerini alýp okuma-yazma kursuna katýlan kadýnlar, kendi kuaför dükkanýný açmak için kuaförlük eðitimi alan genç kýzlar, kreþte rengarenk dünyalarýný boyalarla ifade eden çocuklar... O gün yüreðimde kelebekler uçuþtu sevinçten.
Teþekkür
URFA güzellemesi, STAR gazetesinin pazar ekinde yayýmlanan 50’nci yazým. Bu yazýyla bir yýlý da tamamlamýþ oluyorum. Seyahat yazýsý yazmayý o kadar çok seviyormuþum ki bu sevda 15 yýllýk yemek yazarlýðýmý ikinci plana itti. Baþta bu aþka düþmemi saðlayan ekler yayýn yönetmenimiz Gülay Erdemli ve her hafta yazýlarýmý sevgiyle karþýlayan editörümüz Ýnci Döndaþ olmak üzere herkese teþekkürler. Bu haftadan itibaren Kendini Anlatan Kentler’de güzel memleketimize daha çok yer vereceðim. Sizler de bu sayfada görmek istediklerinizi ve sorularýnýzý yukarýdaki e-posta adresime veya Facebook’ta ayný adla açtýðým sayfaya yazýn. Okumaktan mutluluk duyarým...
