Bu kervan hedefine vardý mý?

Yönetmen Ýsmail Güneþ Türk sinemasý kadar benim için de çok önemli bir isim. Bunun sebebi filmlerindeki sinemasal kalite kadar kimliðini kaybetmiþ bir sinemanýn alternatifini oluþturmasýnda yatar. Türk entelektüel sýnýfýnýn en büyük derdidir kimliksizlik. Hele bu dert  sinema entellektüeline gelince bir kat daha artar. Mahalle baskýsýyla entelektüel olmanýn sýnýrlarý kalýn çizgilerle çizilmiþtir. Dikkat edin, 1970’lerin sonundan bugüne kadar vatanseverliði, milli deðerleri anlatan, savunan kaç film seyrettik? Türkiye’nin ve halkýnýn inançlarý doðrultusunda yorumlanmýþ yapým gördük mü? Geceyarýsý Ekspresi’nden, Arabistanlý Lawrence’a, Ararat’tan Cut’a kadar gerçeklerin çarpýtýldýðý, bu ülkenin Türk topraðý olmasýný kaldýramayan bir mentalitenin aðzýyla konuþan filmlerin hedefi olduk. Hep bekledik tarihin gerçeklerini kullanan, taraflý deðil adil filmleri biz ne zaman çekeceðiz diye. Ama hiç çekilmedi o filmler. Sinemamýzda bilimkurgu, fantastik, uzay filmleri bile çekildi ama Ermeni tehcirini anlatan bir film dahi çekilmedi. Böyle bir filmi çekmek de Ýsmail Güneþ’e nasip oldu. Peki filmi seyrettiðimde istediðim cevaplarý bulabildim mi? Ne yazýk ki hayýr. Bir kere Ýsmail Güneþ konuya tutuk yaklaþmýþ. 

Tarafsýz film yapmak adýna öykü içindeki küçük aþký, bir adamýn adil yapýsýný yüceltmiþ. Ama tehcire sebep olan olaylarýn üzerinden üstün körü geçmiþ. Senaryoda küçük diyaloglarda duyduðumuz Ermeni çetelerinin tarihin akýþýna olan etkisi filmde virgül gibi kalmýþ. Rus ordularýyla birlikte hareket eden Ermeni çeteler neredeyse yok. Ayrýntýya girmeden filmin konusunu kýsaca yazalým: Haziran 1915’te Giresun’da Ermeni kadýnlar ve çocuklardan oluþan 200 kiþilik bir kafileyi göç ettirmek için ihale düzenlenir. Katýrcý Salim, açgözlü katýrcý baþý Murat’ýn önüne geçerek bu iþi üstlenir. Topluluk kervan þeklinde Halep’e doðru yola çýkar. Kafiledeki Hayganuþ adlý kadýnsa kýzý Suzan’la birlikte zorunlu yolculuða katýlýr. Korkusuz tavýrlarýyla Katýrcý Salih’in saygýsýný kazanýr. Öte yandan savaþ göç yolunu tekinsizleþtirmiþtir. Çocuklar, hamile kadýnlar saðlýk sorunlarý yaþamaktadýr. Hava koþullarý sertleþir. Tüm bu karýþýklýðýn içinde Suzan ve kafile sorumlusu Ahmet’in arasýnda bir kývýlcým yükselecektir… Salim týpký Hayganuþ gibi bu iliþkiye iyi gözle bakmaz. Halep’in yollarý kanla bezelidir ama Salih kervaný götürmekte ýsrarcýdýr. Film boyunca Katýrcý Salih’in kiþisel özellikleri sebebiyle kervanýn korunduðunu görürüz. Halbuki burada çeteler dýþýnda da çatýþmalar olabilirdi. Mesela Salih’in bir adamýnýn bütün ailesini Ermeni çeteler öldürmüþ. Bu adamýn hiç mi Ermenilere karþý bir tavrý olmaz? Bu adamýn sayesinde Türk tarafýnýn duygularý daha doðru anlatýlamaz mýydý? Birþeyleri kabul etmemiz gerekiyorsa ilk önce o dönemin insanlarýnýn duygu dünyasýný adil bir þekilde ve doðru anlatmak daha önemli deðil mi? 

Güneþ gerçekleri bozmamýþ ama üstüne de gitmemiþ. Bu haliyle bile emin olun onu taraflý olmakla ve entelektüel olmamakla suçlayanlar olacaktýr.