Dünyada ortalama insan ömrü uzarken yaþlanmaya baðlý olarak ortaya çýkan algýlama bozukluklarý, bunama (demans) ve Alzheimer hastalýðý gibi önemli hastalýklarýn oraný da ayný þekilde artýyor. Bu sürecin mümkün olduðunca önlenmesine, geciktirilmesine yönelik uygulama ve öneriler arasýnda meyve ve sebze, soðuk deniz balýklarý, omega-3 yað asitleri tüketimi ön plana çýkarýlýyor.
Yürütülen deneysel çalýþmalar kafein tüketiminin oksidatif hasarý önlediðini ve Alzheimer hastalýðýnda rol oynayan nöronal plak oluþumunu azaltabileceðini ortaya koyuyor. Bu bakýmdan yeni yayýmlanan bir çalýþmada kahve ve çay gibi kafein içeriði bakýmýndan zengin içeceklerin tüketimiyle ileri yaþlarda ortaya çýkabilecek algýlama bozukluklarý arasýndaki iliþki deðerlendirilmiþ.
Bilimsel araþtýrma veritabanlarýnda bu konuda yayýmlanmýþ saha çalýþmalarý, vaka bildirimleri vb. insan klinik araþtýrmalarý belirlenmiþ. Tespit edilen 631 çalýþmadan bilimsel kriterlere uygun olan 28 tanesi seçilerek ayrýntýlý deðerlendirmeye alýnmýþ.
Doðal olarak, farklý topluluklarda farklý sürelerle yapýlmýþ bu çalýþmalarda homojen bir sonuç gözlenebilmesi mümkün deðil. Ancak, çalýþmalarda genel olarak artan kafein tüketimi ile algýlama iþlevlerinin de artýþ gösterdiði gözlemlenmiþ. 2013 tarihli bir saha çalýþmasýnda günde 278 miligramýn üzerinde kafeinli içecek tüketen kiþilerde algýlama sorunu geliþme riskinin 115 miligramdan az tüketenlere göre daha düþük olduðu bildiriliyor. Diðer taraftan, bu çalýþmalarda gözlenen olumlu etkinin sadece kafein ile iliþkilendirilmesi tartýþýlabilir. Çünkü gerek çayda ve gerekse kahvede bulunan zengin polifenol içeriðinin olumlu antioksidan etkileri de göz ardý edilemez. Çin’de yapýlan yeni bir çalýþmada yaþlý bireylerde yeþil çay tüketiminin demans geliþimi riskini belirgin bir þekilde azalttýðý bildiriliyor. Nitekim yeþil çayda bulunan ve onun balýksý karakteristik kokusunu veren bir amino asit analoðu olan L-teanin’in algýlama iþlevleri üzerindeki etkisi araþtýrmalarla da ortaya konulmuþ. Ayrýca kiþilerin yaþam ve beslenme þekillerinin, sigara ve alkol tüketiminin de muhtemel etkisi dikkate alýnmalýdýr.
Çay ve kahve yeryüzünde sudan sonra en çok tüketilen içecek. Ancak kafeinin fazla miktarda tüketilmesinin yol açacaðý riskleri, sorunlarý göz ardý etmemek gerekir. Mide asidini artýracaðýndan gastrit, reflü ve ülser hastalarý, uykusuzluk, sinirlilik, kafein baðýmlýlýðý, yüksek tansiyon, idrar artýrýcý etki baþlýcalarý. Bu nedenle aþýrýlýklarda kaçýnmakta yarar var. Algýlama sorunlarýndan kaçýnmak için tek seçeneðimiz kafein deðil.
