Baþlýk için tercih ettiðim soru çoðumuza anlamsýz, saçma gelebilir ama ben meselenin o kadar da basit olmadýðýný düþünüyorum.
2014 Bütçe Gerekçesi yayýnlandý ve bu Gerekçe’den 2014 yýlý merkezi yönetim bütçe kanun tasarýsýnda 2014 bütçesine aþaðýdaki hedefler gösterildiði anlaþýlýyor; bu durum yeni de deðil, aþaðý yukarý her seneki bütçede bu hedefler mevcut ama bu hedefleri artýk tartýþmak, bütçenin kendisine aðýr gelebilecek makro hedefleri bir kenara býrakýp sadece mali alanla, kamu hizmetinin miktar ve niteliðiyle, verginin yaygýnlaþmasýyla sýnýrlý kalmasýný görmek durumundayýz kanýsýndayým.
Bakalým Gerekçe’nin (2014) III. Bölümünde öncelikli olarak hangi hedefler var:
1-Büyümeyi ve istihdamý artýrmak
2-Ekonominin verimlilik düzeyini yükseltmek
3-Cari açýðý tedrici olarak düþürmek
4-Yurt içi tasarruflarý artýrmak
5-Dünya ekonomisinde yaþanmakta olan belirsizlik ortamýnýn ülkemize etkilerini asgari düzeyde tutmak
6-Dýþsal þoklara karþý ekonominin dayanýklýlýðýný korumak
Bu makro amaçlarýn maliye poliitkasýnýn, bütçenin hedefleri olmasý gerektiði de hep öðrencilere okutulur ama acaba bu tercih ne kadar doðru bir tercih pek belli deðildir, konu çok yerleþik olduðu için de pek tartýþýlmaz.
Büyümeyi ve istihdamý artýrma konusu bütçenin birinci görevi olarak tanýmlandýðýnda belirli iktisadi konjonktürlerde bütçenin temel fonksiyonlarý büyük zarara uðrayabiliyor, ortaya çýkan bütçe açýklarý, dengesizlikleri orta vadede ilk hedefi yani büyüme ve istihdamý çok daha fazla geriletebiliyorlar.
1960’larýn sonlarýndan 2004’e kadar Türkiye ekonomisi biraz da bu hikayenin ekonomisidir, bütçeye verilen makro hedefler nedeniyle karþý karþýya kalýnan büyük açýklarýn yarattýðý tahribatýn ekonomisidir.
Oysa, bütçe hedefleri nitelikli kamu hizmeti ve doðru, demokratik finansmaný ile sýnýrlý kalsa, yani hedefler SADECE þöyle olsa:
1-Kamu maliyesinde güçlü duruþu devam ettirmek
2-Faiz dýþý harcamalarý kontrol altýnda tutmak,
3-Gelir, gider, bütçe dengesi ve borç hedefleri ile ilgili orta vadeli mali hedeflere ulaþýlmasýna katký saðlamak
4-Bütçe harcamalarýný saðlam gelir kaynaklarýyla karþýlamak ve kaynak-harcama dengesini göz önünde bulundurmak
5-Kamu harcamalarýnýn tahsisinde eðitimi önceliklendirmeye devam etmek
6-Hesap verebilirliði ve mali saydamlýðý güçlendirmek
7-Kamu mali yönetimde saydamlýðýn önemli bir unsuru olan kamu mali istatistiklerini uluslararasý standartlarla uyumlu olarak yayýmlamak,
8-Uluslararasý standartlar çerçevesinde, kamu idarelerinin kamu iç kontrol ile iç denetim standartlarýna uyum düzeyini artýrmak,
9-Kamu mali yönetiminin insan kaynaklarý altyapýsýný nitelik ve nicelik olarak güçlendirme,
10-Vergiye gönüllü uyumun artýrýlmasý ve vergi tabanýnýn geniþletilmesine yönelik çalýþmalara devam etmek.
Þayet bütçenin hedefleri bu son on hedefle sýnýrlý kalýp, bu hedeflere gerçekten ulaþýlýr ise, muhtemelen büyüme, istihdam artýþý, cari açýðýn artýþýnýn frenlenmesi gibi hedeflerde daha baþarýlý olacaðýz.
Bütçe daha nitelikli kamu hizmeti üretimine ve bu hizmetin üretiminin doðru finansmanýna yarar.
Baþka amaçlar bütçeyi bütçe olmaktan çýkarabilir, bunu iyi görmek lazým.
