Rusya Büyükelçisinin pervasýzca katledilmesi, birden çok hedefi olan bir terör eylemi. Öncelikle belirtelim, bundan böyle kiþileri hedef alan eylemler yapýlacaðýna iþaret eden bir yaný bulunuyor. Gerçi cinayeti iþleyen FETÖ üyesi ise bu eylem bir ilk sayýlmaz. 15 Temmuz’un doðrudan Cumhurbaþkaný’ný hedef aldýðý düþünülürse, daha önce denendiði ileri sürülebilir.
Saldýrýnýn bir yaný doðrudan iktidarý ilgilendiriyor. Saldýrgan, tetiði çekmeden önce Halep’le ilgili bir þeyler söyleyerek hükümetin “düþmanla” iþbirliði yaptýðýný ima ediyor. Kýsaca, Rusya’nýn Ýran’a ve Esad’a destek verdiðini, bu ekibin Sünnileri öldürdüðünü ve Türkiye’nin Suriye’de koruyup kolladýðý kesimi öldürenle iþbirliðine gittiðini söylemiþ oluyor. Dolayýsýyla eylem, Ak Parti tabanýný tahrik ederek hükümeti ve cumhurbaþkanýný desteklememe mesajý taþýyor. Gayet tabi bu tahrik, anayasa deðiþikliði ile ilgili.
Öte yandan, Türkiye’de güvenlik zafiyeti olduðunu, FETÖ’nün hala eylem yapma kapasitesi bulunduðunu gösterme amacý taþýyarak da doðrudan hükümete karþý güvensizlik yaratma amacý taþýyor. Tabi bir de Rusya önünde mahcup duruma düþmüþ bir Türkiye yaratýyor.
Yanýltýcý izler olabilir
Büyükelçi’nin Türkiye-Rusya iliþkilerinin normalleþmesi sürecindeki çabalarý düþünüldüðünde, eylemin iki ülke iliþkilerini de hedef aldýðý ileri sürülebilir. Ancak eylemin son derece profesyonelce hazýrlandýðý düþünülürse, bu cinayeti tasarlayanlarýn konjonktür gereði Rusya’nýn oyuna gelmeyeceðini de düþünmüþ olmalarý beklenir.
1. Dünya Savaþý’ný baþlatan neden düþünülürse, bir büyükelçinin katledilmesinin savaþ nedeni sayýlmasý mümkün. Ancak Rusya’nýn bunu deftere yazýp, ileriki dönemlerde “müzakere” kozu olarak kullanacaðý koþullar söz konusu. Zaten katliamýn bir amacý da bu. Rusya, Türkiye ve Ýran’dan kurulu Suriye masasýnda Türkiye’nin Rusya-Ýran karþýsýnda elini zayýflatma beklentisi var. Türkiye’nin eli zayýf kaldýðýnda masada kimin arkasýna daha rahat yaslanacaðýný tahmin etmek ise zor deðil.
Söz konusu koþullarda belki dikkatler Ýran’a yönelebilir. Ancak cinayetin yurt dýþý baðlantýsýnýn doðrudan Ýran ile iliþkilendirilmesi yanýltýcý olabilir. Emin olmak kolay deðil ama belki de eylem tam da Ýran’dan þüphelenmemizi saðlamak için yapýlmýþtýr.
Bulgular pazarlýklara saklanabilir
Ýran ile Türkiye arasýndaki anlaþmazlýk konularý arttýkça, Suriye masasýna daha fazla oyuncunun sýzma olasýlýðý artar. Türkiye ile konuþamayan Ýran, elbet Rusya dýþýnda konuþacak baþka ülkeler bulur. Dolayýsýyla Suriye sorunsalýnda Ýran ve Rusya yerini korurken, Türkiye’nin alaný daraltýlýp ondan boþalan alana baþka devlet ya da devletlerin girmesi saðlanabilir.
Bu olasýlýðýn gerçekleþmesi için Rusya’nýn onayýna ihtiyaç var. Rusya’yý Türkiye ile iliþkilerini geliþtirmekten vazgeçirecek süreç ise belki doðrudan Putin’i tehdit etmekten geçiyordur.
Bunu söyleme nedenimiz, gerçekleþtirilen eylemin ayný zamanda Rusya’yý da tehdit eden ve hatta Putin’e raðmen neler yapýlabileceðini gösteren yönleri olmasýnda. Katliamýn hemen ertesinde Rusya Dýþiþleri Bakanlýðýnda birinin öldürülmesi boþuna olmayabilir.
Dolayýsýyla, tetiði çeken FETÖ’cü olsa bile, onu kiralayanýn iki ülkenin iktidarlarýna eþzamanlý “karþý” çýkan ve Suriye konusunda “dýþarýda kalan” olduðu düþünülebilir. Bunun için Rusya-Türkiye yakýnlaþmasýnýn kimin önünü kestiðine bakmak, yanýtlar buluyor ise onlarý da müzakere ve pazarlýklarda susturucu takýlý bir tabancayý masaya koyar gibi kullanmak gerek.
